به‌پێى ستانداردى جیهانى بۆ ڕێژه‌ى سه‌وزایى له‌ شوێنى نیشته‌جێبوونى دانیشتووان، ده‌بێت ڕێژه‌كه‌ له‌نێوان سەدا ١٥بۆ ٢٥ بێت، به‌ڵام به‌پێى ئامارى ده‌سته‌ى ژینگه‌ له‌ هه‌رێمى كوردستان ڕێژه‌ى سه‌وزایی له‌ هه‌رێم سەدا ١٠.٥ دەبێت.

هه‌رێمى كوردستان سه‌دا ٦٠ی بازاڕى ناوخۆیى ماسى، به‌گۆشتى هاورده‌ پڕده‌كاته‌وه‌، ئه‌گه‌رچى پرۆژه‌كانى به‌خێوكردنى ماسى زیاتربوون، به‌ڵام فریاى بازاڕى ناوخۆیى ناكه‌ون،

ڕۆژانه‌ له‌ هه‌رێمى كوردستان، حه‌وت هه‌زار ته‌ن خۆڵ و خاشاك له‌ ماڵان و شوێنه‌ گشتییه‌كان و نه‌خۆشخانه‌كان كۆده‌كرێته‌وه‌، له‌ ڕێگه‌ى چه‌ندین كۆمپانیاى پاككه‌ره‌وه‌وه‌ كه‌ گرێبه‌ستیان له‌گه‌ڵ حكومه‌تى هه‌رێم كردووه‌، له‌ چه‌ندین ناوچه‌ى جیاجیا و دیاریكراو فڕێده‌درێت، ژێرخاك ده‌كرێت یاخود ده‌سوتێندرێت.

له‌ ناوه‌ڕاستى ساڵى ٢٠١٤ ەوە داعش دوو ملیۆن مرۆڤى له‌ ناوچه‌ جیاجیاكانى عێراقه‌وه‌ له‌ شوێنى خۆیان هه‌ڵكه‌ند و ئاواره‌ى هه‌رێمى كوردستانى كردن، دواى دووساڵ له‌ كۆتایى داعش هێشتا ئاواره‌كان دڵیان به‌ شوێنه‌ وێرانه‌كانى خۆیانه‌وه‌ نالكێته‌وه‌. كه‌مپه‌كانى هه‌رێمى كورستان چۆڵ نه‌بوون و ژماره‌یه‌كى زۆریان، مانه‌وه‌یان له‌ ژێر خێوه‌ته‌كانى ئاواره‌یى هه‌ڵبژاردووه‌.

سوپاى توركیا ئۆپه‌راسیۆنه‌ سه‌ربازییه‌كانى له‌ناو خاكى توركیا چڕكردووه‌ته‌وه‌و له‌ سێ رۆژى رابردوو سێ كیلۆمه‌ترى دیكه‌ پێشڕه‌وى كردووه‌ ناو خاكى هه‌رێمى كوردستان، به‌و پێیه‌ش له‌ ساڵى ٢٠١٨ ەوە تا ئێستا سوپاى توركیا ٣٠ كیلۆمه‌تر هاتووه‌ته‌ ناو خاكى هه‌رێمى كوردستانه‌وه‌.

​دواى دابینكردنى به‌شێك له‌ بودجه‌ى پێشمه‌رگه‌ له‌لایه‌ن حكومه‌تى عێراقه‌وه‌ به‌پێى یاساى بودجه‌، پێناچێت حكومه‌تى هه‌رێم به‌رنامه‌ى هه‌بێت بۆ چاككردنى مووچه‌و گوزه‌رانى پێشمه‌رگه‌، به‌رپرسێكى وه‌زاره‌تى پێشمه‌رگه‌ باس له‌وه‌ده‌كات له‌گه‌ڵ به‌غدا گرفته‌كانیان كۆتایى نه‌هاتووه‌و كێشه‌ى دیكه‌ هه‌یه‌ و پێویستى به‌ دانوستانى هه‌ردوولایه‌.

سێ هه‌زار و ٣٠٠ نه‌خۆش له‌ هه‌رێمى كوردستان گیرۆده‌ى تالاسیمیا، بێباكى و كه‌مته‌رخه‌مى حكومه‌ت، كه‌مى مووچه‌، نه‌بوونى چاره‌سه‌رى پێویست، برینى ئه‌و نه‌خۆشانه‌ى زیاتر قوڵتركردووه‌ته‌وه‌، بۆ چاره‌سه‌ر چاوه‌ڕێن ده‌رگاى ده‌ره‌وه‌یان به‌روودا بكرێته‌وه‌، بۆ چاره‌سه‌ر ببرێنه‌ وڵاتان.

200 پاڵاوگه‌ى نایاسایى چه‌ندین ساڵه‌ هه‌ڕه‌شه‌ له‌ ته‌ندورستى هاوڵاتیان ده‌كه‌ن، ئه‌و پاڵاوگانه‌ بێ مۆڵه‌تن و سه‌ر له‌كاریان ده‌رناكرێت چۆن نه‌وتیان پێده‌درێت و چۆن ده‌یپاڵێون و بۆ كوێ ده‌چێت، په‌رله‌مانتاران ده‌ڵێت، به‌رپرسان له‌ پشتى پاڵاوگه‌كانه‌وه‌ن بۆیه‌ داناخرێت، نه‌ ده‌وتوانن نه‌وت به‌رهه‌م بهێێنن نه‌ به‌نزین، به‌ڵكو ئه‌و نه‌فتایه‌شى به‌رهه‌میى دێنن تێكه‌ڵه‌ى به‌نزین ده‌كرێت بۆیه‌ به‌نزین كوالێتى خراپه‌.

شه‌قامه‌كانى هه‌رێمى كوردستان بوونه‌ته‌ گۆڕستان، رۆژانه‌ مه‌رگى خه‌ڵكى تێدا راده‌گه‌یه‌نرێت، رووداوه‌كانى هاتووچۆ بوونه‌ته‌ مۆته‌كه‌ى ژیان له‌ هه‌رێمى كوردستان، ئامارى قوربانییه‌كان كه‌ ده‌ست په‌یسه‌ر كه‌وتوون ژماره‌ى ترسناكن، خراپى رێگه‌وبانه‌كان وه‌ك هۆكارى سه‌ره‌كى ئه‌و رووداوانه‌ باس ده‌كرێت.

سیامەندی موعینی هاوسه‌رۆكى پارتى ژیانى ئازادى كوردستان (پژاك) له‌م چاوپێكه‌وتنه‌دا له‌گه‌ڵ په‌یسه‌ر باس له‌وه‌ده‌كات ئه‌وان چاوه‌ڕێى ئه‌وه‌ ناكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ى كۆمارى ئیسلامى ئێران بڕوخێت و جێگه‌ى خۆیان بگرنه‌وه‌، به‌ڵكو تێده‌كۆشین بۆ ئه‌وه‌ى گه‌لى كورد بتوانێت به‌ ئیراده‌ى خۆى بڕیار له‌ چاره‌نوسى خۆى بدات.

ئاژه‌ڵدارى له‌ هه‌رێمى كوردستان به‌راورد به‌ ساڵانى رابردوو پاشه‌كشه‌ى به‌رچاوى كردووه‌، ئاماره‌كان ئاماژه‌ به‌ دۆخى خراپى كه‌رتى ئاژه‌ڵدارى ده‌كه‌ن و ئاژه‌ڵداره‌كان به‌ ناچارى پشتیان له‌ كاره‌كه‌یان كردووه‌، ژماره‌كانى ئێستا به‌راورد به‌ ئامارى ئاژه‌ڵ له‌ ساڵى ١٩٧٠ له‌ هه‌رێمى كوردستان، نزیك له‌ نیوه‌ كه‌میكردووه‌، سه‌ره‌ڕاى جوگرافیا و ئاووهه‌واى گونجاو بۆ به‌خێوكردنى ئاژه‌ڵ.

كاتێك دۆناڵد ترامپ سه‌رۆك كۆماری ئه‌مریكا بڕیاریدا هێزه‌كانیان له‌ سوریا بكشێننه‌وه‌، كوردانی هه‌رچوارپارچه‌ له‌ ڕووی سۆزه‌وه‌ ئاگر به‌رببوو له‌ ڕۆحیان، چونكه‌ پێشبینی ئه‌وه‌یان ده‌كرد، كوردانی خۆرئاوا گورگان خواردی ده‌ستی ده‌وڵه‌تی توركیا ده‌كرێن.ده‌یان شرۆڤه‌ و گوتار له‌سه‌ر ئه‌و ڕووداوه‌ نووسرا

ماوه‌ى ٢٠ ساڵه‌ هێرشه‌ ئاسمانییه‌كانى توركیا بۆناو خاكى هه‌رێمى كوردستان، به‌ بیانووى لێدانى په‌كه‌كه‌ به‌ چڕى به‌رده‌وامن، بۆمب و تۆپه‌كانى توركیا زۆرتر رووه‌ و ناوچه‌یه‌كى جوگرافى ده‌ڕۆن، كه‌ زیاتر له‌ ١٠ هه‌زار كیلۆمه‌تر چوارگۆشه‌یه‌، جگه‌ له‌ شه‌نگال و مه‌خمور، ٥٠٠ گوند له‌ژێر ره‌حمى ئاگربارانى فڕۆكه‌كاندا ژیان ده‌كه‌ن، كه‌ له‌ ٢٠٠٧ ه‌وه‌ ٥٠ شەهیدیان داوە.