25/09/2020
شمشێره‌كه‌ی هیركلیس یان دامۆكلس
(2)
ئه‌م وتاره درێژه‌ی وتاری پێشوومه له‌سه‌ر كتێبی "له‌بری بیره‌وه‌ی"مه‌لا به‌ختیار.. هه‌ڵقه‌ی دیكه‌شی به‌دوادا دێ..
نووسه‌ر له لاپه‌ڕه ١٣٠ كتێبه‌كه‌یدا نووسیویه‌تی:
"ئه‌م ساڵ به پێچه‌وانه‌ی ساڵانی رابردوو، وتاری گرنگ گرنگ، له‌سه‌ر بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان و رابه‌ره گشتیه‌كه‌ی نوسرا! دڵنیام، له‌مه‌ودا، راستیه‌كان فراوانتر باس ده‌كرێ، به‌ربه‌سه‌ته سایكۆلۆژییه‌كان.. خوسان!! شمشێره‌كه‌ی هیركلیسیش له‌سه‌ر سه‌ری نووسه‌ران نه‌ماوه، هه‌تا به زنجیره وتار، تاوانه‌كان بشاردرێنه‌وه."
له‌و په‌ره‌گرافه‌ی سه‌ره‌وه‌دا، مه‌لا به‌ختیار جگه له چه‌ندین هه‌ڵه‌ی رێنوس و به‌هه‌ڵه به‌كارهێنانی خاڵبه‌ندی كه كاتی راستكردنه‌وه‌یان نییه و نیشانه‌ن بۆ كه‌می مه‌عریفه له لیكۆڵینه‌وه و توێژینه‌وه‌ی زانستیدا؛ به‌وه شاگه‌شكه بووه كاك نه‌وشیروان كۆچی دوایی كردوه و چیتر"شمشێره‌كه‌ی هیركلیس" به‌سه‌ر سه‌ری خۆی و هاوڕێكانییه‌وه نه‌ماوه و فورسه‌ته هه‌زاران وتاری گرنگ گرنگ له‌سه‌ری بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان و خودی خۆی بنووسن.
جارێ با له پێشدا بۆی راست كه‌مه‌وه كه جیاوازی ئه‌رزو ئاسمان هه‌یه له نێوان "هیركلیس"ی ئیمپراتۆری بیزانس و "دامۆكلس" كه خزمه‌تكارێكی ده‌رباری ئیمپراتۆر "دیونیزوس" بوو، له یۆنانی كۆن. هه‌موو ئه‌ده‌بیاتی یۆنانی بگه‌ڕێت شتێك نادۆزیته‌وه به ناوی "شمشێركه‌ی هیركلیس"، خۆ ئه‌مه مێژووی كوردستان نییه به‌كه‌یفی خۆت و چۆنت بوێ بینوسیته‌وه ... به‌راستی جورئه‌تێكی گه‌وره‌ی ده‌وێ رێگه‌ی به‌خۆت بده‌یت ده‌ست بۆ شێواندنی ئه‌فسانه‌ی یۆنانییه‌كانیش به‌ری.
"شمشێر دامۆكلس"، ئه‌فسانه‌یه‌كی یۆنانی كۆنه، چیرۆكه‌ی به‌م شێوه‌یه: "دامۆكلس كه خزمه‌تكارێكی ده‌رباری ئیمپراتۆر "دیونیزوس" بوو، پێی وابوو ئیمپراتۆر له‌رووی هێز و باڵاده‌ستی و ئیداره‌دانی مه‌مله‌كه‌ته‌وه كه‌سێكی سه‌ركه‌وتوو و به‌خته‌وه‌ره. رۆژێك دیونیزوس داوای لێكرد له جێگه‌كه‌ی ئه‌و دانیشێ و بزانێ ئه‌و خۆشبه‌ختیه‌ی باسی ده‌كات له‌چیدایه. دامۆكلیس به شه‌وقه‌وه پێشنیاره‌كه‌ی قه‌بوڵ كرد و ئێواره خوانێكی شاهانه‌ی بۆ رێكخرا و ئه‌ویش زۆر خۆشحاڵ بوو به‌وه‌ی وه‌ك ئیمپراتۆر پێشوازی لێكرا، چوو سه‌ر ته‌ختی ئیمپراتۆر، به‌ڵام له ناكاو شمشێرێكی تیژی به‌سه‌رسه‌ریه‌وه خۆیه‌وه بینی، شمشێره‌كه ته‌نها به تاڵێك موی كلكی ئه‌سپێكه‌وه به‌ند بوو. هه‌ركه شمشێركه‌ی بینی خۆشیه‌كه‌ی له‌بیر چووه‌وه و له‌جێگه‌كه‌ی هه‌ستاو و داوای له پادشا كرد رێگه‌ی بدات مه‌جلیسه‌كه‌ی به‌جێبهێڵێ، به‌ده‌م راكردنه‌وه وتی ئیتر هه‌تا ئاره‌زووی ئه‌وه ناكات خۆشبه‌ختیه‌كی له‌و جۆره‌ی ده‌ست كه‌وێ".. دیونیزوس ده‌یویست دامۆكلس تێگه‌یه‌نێت كه ژیانی ئیمپراتۆره‌كان هه‌رده‌م له مه‌تریسدایه.
ئێستا داستانی "شمشێره‌كه‌ی دامۆكلس" بۆ مه‌به‌ستی جیاجیا به‌كار ده‌هێنرێ.. بۆ نمونه ده‌كرێ بڵێین ئه‌مریكا بڕیاره‌كانی ئه‌نجومه‌نی ئاسایشی وه‌ك "شمشێره‌كه‌ی دامۆكلس" به‌سه‌ر ئێرانه‌وه داناوه. مه‌لا به‌ختیاریش به حسابی خۆی پێی وایه نه‌وشیروان مسته‌فا "شمشێره‌كه‌ی دامۆكلس" بووه له‌سه‌ر سه‌ری نووسه‌ران و ئه‌وان له ترساندا هیچیان نه‌نووسیوه، مادام ئێستا له ژیاندا نه‌ماوه، كه‌واته له‌مه‌وه‌لا ده‌رگا به‌رووی هه‌زاران وتار و كتێبدا ده‌كرێته‌وه.
مه‌لا به‌ختیار لێره‌شدا وه‌ك چۆن رێگه‌ی به‌خۆیداوه ده‌ست بۆ شێواندنی داستانێكی ٢٥٠٠ ساڵه‌ی یۆنانییه‌كان ببات، ئاواش له به‌راورد كردنی كاك نه‌وشیروان به شمشێركه‌ی دامۆكلس به‌هه‌ڵه‌دا چووه، چونكه كاك نه‌وشیروان زیاتر له ٢٥ ساڵ پێش ئێستا به ئاشكرا له "MAD-TV" سه‌باره‌ت به بیره‌وه‌رییه‌كانی وتوویه‌تی: "هه‌وڵم داوه یاداشته‌كانم به ئسلوبێكی وا بنوسم، خه‌ڵك و گه‌نجی تازه پێگه‌یشتو كه‌ڵكی لێوه‌رگرن، یه‌عنی فێری گیانی لێبورده‌یی ببن، نه‌ك گیانی تۆڵه سه‌ندنه‌وه و ئینتیقام.هه‌وڵم داوه روداوه‌كان بگێڕمه‌وه. روداوه‌كانم له باری سه‌رنجی خۆمه‌وه گێڕاوه‌ته‌وه، ره‌نگه ته‌ره‌فی مقابیل موافق نه‌بێ له‌سه‌ری، به‌ڵام حه‌ز ئه‌كه‌م له حه‌یاتی خۆما، هه‌تا خۆم زیندوم، ئه‌وانه‌ی تریش زیندون بڵاوی بكه‌مه‌وه، بۆ ئه‌وه‌ی له‌م زه‌مانه‌یا مناقه‌شه‌كان دروست ببێ، نه‌ك له دوای خۆم."
نه‌وشیروان مسته‌فا له‌و په‌ره‌گرافه‌دا به زمانێكی پڕله ئه‌ده‌به‌وه ده‌ڵێ حه‌ز ئه‌كه‌م له حه‌یاتی خۆما ته‌ره‌فی مقابیل كه ره‌نگه له سه‌ر گێڕانه‌وه‌كه‌م موافق نه‌بێ، با له ژیانی خۆما مناقه‌شه‌م له گه‌ڵدا بكا، نه‌ك دوو ساڵ دوای كۆچی دوایی، له فرسه‌ت بگه‌ڕێ خۆی و جه‌ماعه‌ته‌كه‌ی كۆ ببنه‌وه و هه‌ریه‌كه‌یان لای خۆیه‌وه ده‌ست به‌هۆنینه‌وه‌ی درۆو ده‌له‌سه‌ی بێ بنه‌ما بكات.
له‌و ٢٥ ساڵه‌دا كاك نه‌وشیروان نه له ده‌سه‌ڵاتدا بوو، نه وه‌ك مه‌لا به‌ختیار و هاوڕێكانی خاوه‌نی له‌شكر و هێزی تایبه‌ت بوو، تا هه‌ركه‌سێك قسه‌یه‌ك له‌سه‌ر كتێبێكی بكات بچێته سه‌ری.. ئه‌ی ئه‌وه نییه له سه‌رده‌می ژیانی خۆیدا مامۆستا پشكۆ و كاكه حه‌مه و چه‌ندانی تر بیره‌وه‌ری خۆیان نووسی و رخنه و قسه‌ی ره‌قیشیان به‌رامبه‌ری كرد، به‌ڵام ئه‌و له گوڵ كاڵتری پێ نه‌وتن و هیچ شمشێرێكیشی به روویاندا رانه‌كێشان.
نه‌وشیروان مسته‌فا ساڵی ٢٠٠٦ پاش وازهێنانی له یه‌كێتی نیشتمانی "كۆمپانیای وشه"ی وه‌ك دوا پرۆژه‌ی میدیایی خۆی دروست كرد و له ماوه‌ی سێ ساڵ كاركردندا، به‌هاوبه‌شی له گه‌ڵ میدیا ئه‌هلییه‌كانی دیكه و رۆژنامه‌نووس و رۆشنبیرانی سه‌ربه‌خۆی كوردستاندا؛ سه‌ره‌ڕای بوونی ئاڵنگارییه‌كی زۆر توانی ئاستی هۆشیاری هاووڵاتیان سه‌باره‌ت به مافه‌كانیان و داواكردنی دادپه‌وه‌ری كۆمه‌ڵایه‌تی و دامه‌زراندنی حكومه‌تێكی موئه‌سه‌ساتی، به‌شێوه‌یه‌كی زۆر به‌رزبكاته‌وه.. دروستكردنی "بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان"یش له ٢٠٠٩، وه‌ك دوا پرۆژه‌ی سیاسی، جۆری حیزبایه‌تی كردنی له‌كوردستاندا سه‌روژێر كرده‌وه و خه‌باتی مه‌ده‌نی و په‌رله‌مانی كرد به ئه‌ساسی كاری حیزبایه‌تی. بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان جگه له ده‌نگی خه‌ڵك، په‌نای بۆ هیچ چه‌كێكی دیكه نه‌برد.
له‌به‌رامبه‌ردا حیزبه‌كه‌ی مه‌لابه‌ختیار و هاوپه‌یمانه ستراتیژه‌كه‌ی به زه‌بروزه‌نگ رووبه‌ڕووی ئه‌و بزوتنه‌وه‌یه بوونه‌وه.. حیزبه‌كه‌ی مه‌لا به‌ختیار تاراده‌ی شه‌هید كردن و نان بڕین و هه‌تك كردنی حورمه‌ت و شاربه‌ده‌ركردن و دانانی هه‌زاران "شمشێری دامۆكلس"نه‌ك هه‌ر به‌سه‌ر سه‌ری هه‌ڵوسڕاوان، به‌ڵكو به‌سه‌ر سه‌ری ده‌نگده‌رانی گۆڕان، چوونه پێشه‌وه. له‌وه‌ش زیاتر په‌نایان بۆ دزینی كورسیه‌كانی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان و ته‌زویر و فرت و فێڵ و داخستنی په‌رله‌مان وه‌ك دامه‌زراوه‌یه‌كی نیشتمانی برد.
له‌به‌رامبه‌ر ئه‌مه‌دا كاك نه‌وشیروان چی كرد؟ ئایا نه‌یده‌توانی هێزی سه‌ربازی بۆ گۆڕان دروست بكات؟ ئایا نه‌یده‌توانی له‌سه‌ر خوێنی به‌ناحه‌ق رژاوی هه‌ڵسوڕاوه‌كانی گۆمی خوێن هه‌ڵسێنێ؟ بێگومانم له‌وه‌ی مه‌لا به‌ختیار له‌هه‌موومان باشتر ده‌یزانی، كاك نه‌وشیروان له‌وه زیاتری پێ ده‌كرا، به‌ڵام له‌به‌ر ئه‌وه‌ی باوه‌ڕی به رشتنی خوێنی كورد به ده‌ستی كورد نه‌بوو، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی له دوای راپه‌ڕینه‌وه ده‌یزانی سه‌رده‌می شۆڕش به‌سه‌رچووه و كاتی دروستكردنی كۆمه‌ڵی مه‌ده‌نییه، له‌سه‌ر ئه‌رزی واقع، نه‌ك له‌سه‌ر كاغه‌ز، بۆیه وای نه‌كرد.
نه نه‌وشیروان مسته‌فا پێی وابوو و نه بنه‌ماڵه‌كه‌ی و هاوڕێكانیشی پێیان وایه دوای مردنی كه‌س بۆی نییه له‌سه‌ر كتێبه‌كانی وتار یان كتێب بنووسێت؛ به پێچه‌وانه‌وه ئه‌و نووسیانه‌ی ئه‌و به‌شێكی گرنگن له مێژووی ئه‌و قۆناغه‌ی تێدا ژیاوه، بۆیه هه‌م قابیلی ره‌خنه‌لێگرتن... هه‌میش ده‌كرێ وه‌ك سه‌رچاوه‌یه‌كی ده‌ستی یه‌ك له توێژینه‌وه مێژووییه‌كاندا كه‌ڵكیان لێوه‌رگیرێ.. ئه‌وه زانستی مێژوو نووسییه ده‌ریده‌خات كێ راستگۆ و كێ حیكایه‌ت ده‌هۆنێته‌وه.
ره‌خنه‌ی ئێمه له مه‌لا به‌ختیار كه به‌رده‌وام حه‌زی له دیبه‌ت و مونازه‌ره‌یه، ئه‌وه‌یه بۆ تا نه‌وشیروان مسته‌فا زیندوو بوو به نووسین نه‌كه‌وته مناقشه له گه‌ڵی؛ بۆ ئه‌وه‌ی لانی كه‌م له مناقه‌شه‌كانی هه‌ردوولا خوێنه‌ر و خه‌ڵك به‌رچاویان روونتر بوایه
...
نه‌وشیروان مسته‌فا پیاوێكی دۆگما نه‌بوو، تا دوا ساته‌كانی ژیانی خه‌ریكی خۆ نوێكردنه‌وه و موراجه‌عه‌ی فكری بوو، له رابردوودا نه‌ده‌ژیا و ده‌یخسته پشت سه‌ریه‌وه و ته‌نها هێنده سودی لێ ده‌بینی ده‌رس و عیبره‌تی لێوه‌رده‌گرت. نه به شكسته‌كانی چوكی ده‌شكا و نه به سه‌ركه‌وتنه‌كانی غرور ده‌یگرد، نه‌له‌به‌رپرسیارێتی هه‌ڵه‌كان هه‌ڵده‌هات ونه‌ده‌یخستنه گه‌رده‌نی ئه‌م و ئه‌و.. نه سه‌ركه‌وتنه‌كانی ته‌نها ده‌كرد به موڵكی خۆی، نه به‌خه‌ڵكی ده‌یفرۆشته‌وه، ئه‌مه نهێنی خۆشه‌ویستی كاك نه‌وشیروانه له ناو خه‌ڵك و هاوڕێكانیدا...
"له هه‌ڵقه‌ی داهاتوودا باس له پاژنه‌ی ئه‌خیل ده‌كه‌ین".