21/01/2022
دوای دامەزاندنی عێراق لە ساڵی 1921 و لکاندنی باشوری کوردستان بە عێراقی عەرەبی لە ساڵی 1925 بەشیوەیەکی رەسمی، مەلیک فەیسەڵی یەکەم بەچەندین رێگە هەوڵیدا لە (کورد، عەرەبی شیعە، عەرەبی سونە، ئاشوری و تورکمان) میللەتێک دروست بکات بە ناوی میللەتی عێراق. بۆ ئەم کارەی چەندین شێوازی گردەبەر، لە کۆمەڵکوژی ئاشورییەکان و شەڕی چەندین ساڵە لەگەڵ کورد و سەرکوتکردنی شیعەکانەوە بیگرە تا دەگاتە سڕینەوەی کولتوور و فەرهەنگە جیاوازەکان و فەرزکردنی فەرهەنگی عەرەبی بە سەر هەموو پێکهاتەکاندا... کە ئەو مرد، غازی کوڕی و پاشان عەبدئیلاهی خاڵی منداڵەکانی و دواتر فەیسەڵی دووەم هەمان رێچکەیان گرتەبەر.
خەیاڵی دروستکردنی یەک میللەت و یەک وڵات و یەک ئاڵا لە دوای سەردانەکەی فەیسەڵی یەکەم لە ساڵی 1931 بۆ لای مستەفا کەمال ئەتاتۆرک لە عێراق کرایە پراکتیک، بەڵام هەرگیز شیعەکانی عێراق باوەڕیان بەو نەهجە نەبوو، چونکە دەیانزانی لە بەرژەوەندی سونە عەرەبکاندایە... ئەوەی باوەڕی تەواوی پێی هەبوو تەنها هەندێ لەو کوردانە بوون کە لە دەوڵەتی عێراقدا پلەوپۆستیان وەرگرتبوو...
بە کۆتایی هاتنی مەلەکیەت لە 14 تەموزی 1958، خەونی ناسیونالیزمی عێراقی کۆتایی هات.. لە سەردەمی کۆماریدا لە سەرئاسەواری ناسیۆنالیزمی عێراقی، ناسیونالیزمێکی عەرەبی تێکەڵ بە شۆڤینیزم سەری هەڵدا کە باوەڕی تەواوی بەدامەزاندنی دەوڵەتێکی عەرەبی سەرتاپاگیر هەبوو... ئەمانە هەموو سنورەکانیان بەزاند و تا رادەی قڕکردن بە کیماوی لەگەڵ کورددا مامەڵەیان کرد.
بەروخانی سەدام لە ساڵی 2003، کۆتایی بە ناسیونالیزمی عەرەبی شۆڤێنی هات، بەڵام پرۆسەی سیاسی لە عێراقدا گەڕایەوە بۆ خاڵی سەرەتا، واتە بۆ ئەو سەردەمەی ویستیان لە سێ پێکهاتەی پێکەوە نەگونجاو، دەوڵەتێک دروست بکەن بە ناوی عێراقەوە... بەداخەوە لەمەێدا دیسانەوە هەندێ کوردی پۆست پەرەست کوردیان پەلکێش کردەوە بۆ ناو قەفەزە کۆنەکەی...
ئێستا سەرقافڵەی دروستکردنی ناسیونالیزمی عێراقی موقتەدا سەدر و سەرچۆپی کێشەکەشی پارتی دیموکراتی کوردستانە کە تا دوێنێ بای بای لە بەغدا دەکرد...
باوەڕبوون بە ناسیۆنالیزمی عێراقی لە پێناوی هەندێ پلەوپۆست لە بەغدا، خەیاڵێکی پوچ و دووبارە کردنەوەی مێژووە بە دیوە تراژیدی کۆمیدیاکەیدا، گاڵتە جاڕییە بە مێژووی سەد ساڵ خەباتی شێخ محمود و بارزانی و تاڵەبانی و نەوشیروان مستەفا... باوەڕبوون بەوەی هاوپەیمانی لەگەڵ موقتەدا عێراقێکی دیموکرات و خۆشگوزەرانت بۆ دروست دەکات ئەوپەڕی گەمژەیی سیاسیە، خۆخەڵەتاندن و خەڵک لەخشتەبردنە لە پێناوی هەندێ بەرژەوەندی کە دواجار باجەکەی هەر خەڵک دەیدات..