کورد لە پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا: رێکەوتنی سوید، فینلاند، تورکیا بەنموونە‌

پەیسەر

د. بورهان یاسین لێکۆڵەری کورد دەربارەی بابەتی کورد و رێککەوتنە سێقۆڵییەکەی فینلاند، سوید و تورکیا بابەتێکی گرنگ و دوور و درێژی بڵاوکردۆتەوە.
"زەمەن" بە پێویستی زانی لەبەر گرنگیی بابەتەکە، لینکی باسەکە و ئەو تێکستەش کە نووسەر لە پێگەی خۆی لە فەیسبووک، وەک پێشەکی و ناساندنێک بۆ بابەتی ناوبراو، بڵاوبکاتەوە.


   دەقی پێشەکییەکەی نووسەر و لینکی بابەته‌كه‌:

*  "داوای ئەندامبوونی سوید لە "رێکخراوی رێککەوتنی باکوری ئەتلەنتیک" (ناسراو بە "هاوپەیمانی" NATO)، لە رووی ئاراستەی ستراتیژی، جیهانبینی لە پرسی ئاسایشی نەتەوەیی و شێوازی نزیکبوونەوە و تێگەیشتن لە جیۆپۆلیتیک، رووداوی هەرە گرنگ و گەورەیە بۆ سوید وەک دەوڵەت، نەک هەر لە سەدەی بیست و یەکەمدا، بەڵکو تەنانەت لە سەرەتای سەدەی نۆزدەهەمەوە تا ئێستا. ئەمە گۆڕانکاریەکی زۆر گەورە بوو، بە شێوەیەک ئیتر لە کاتی تەواوبوونی پڕۆسەی بە ئەندامبوون سویددا، دواجار ئەم وڵاتە نەریتێکی نیشتمانی بەجێ دەهێڵی و لەگۆڕدەنێ کە تەمەنی زیاتر لە ٢٠٠ ساڵە و بەمەش پێدەنێتە نەریتێکی تەواو جیاوازەوە لە رووی بژاردە ستریاتیژییەکان و ئاسایشی نەتەوەییەوە".

*  "سوید لە سەرەتای سەدەی نۆزدەهەمەوە نەبووەتە بەشێک لە هیچ جەنگێک لە دەرەوەی سنوورەکانی خۆی وە هیچ شەڕێکی ناوخۆشی بەخۆوە نەبینیوە، هەر وەک چۆن نەبۆتە ئەندام لە هیچ هاوپەیمانییەکی سەربازی. سوید، لەم ماوە دوور و درێژەدا، دوو جار لە پێکدادانی سەربازیی یا لە بەرکەوتنی پڕیشکی جەنگ نزیک بووەتەوە، یەکەمیان لە کاتی جیابوونەوەی نەرویج لە سوید لە ساڵی ١٩٠٥، کە دواجار بە هەر حاڵ ئەم جیابوونەوەیە بە دایەلۆگ و ئاشتیانە کۆتایی هات، وە جاری دووەمیان لە ساڵانی جەنگی دووەمی جیهانیدا کە تیایدا سوید دووچاری جوت-فشار (واتە فشار لە هەردوو بەرەی جەنگەکەوە) بوویەوە، بەڵام بە تایبەتی فشاری ئەڵمانیای، بە مەبەستی بوونی سوید بە  بەشێک لە جەنگ. بە هەر حاڵ، سوید دواجار نەبووە لایەنگیری هیچکام لە دوو بەرەی جەنگەکە، ئەگەرچی نیشانەی پرسیاریش لەسەر ئەو "لەیەکگەیشتنە" هەیە کە لە نیوان سوید و ئەڵمانیای نازی لە هاوینی ١٩٤٠ هاتە کایەوە!  بۆ نموونە سوید رێگای بە ئەڵمانیای نازی دا بۆ ئەوەی هێڵی ئاسنیی ئەو وڵاتە بۆ گواستنەوەی سەربازەکانی بۆ نەرویج، کە پێشتر ئەڵمانیا (لە ئەپریلی ١٩٤٠) داگیری کردبوو".

- ------------

لە دەرەنجامی باسەکەدا هاتووە:
*   " مرۆڤ تێدەگات کە پەکەکە نیگەرانە کاتێک ئەم حزبە "هاوکات" سێ دانە پێشوەچوون لە پەرەسەندنێکی گەورەی گشتگیردا دەبینێ: ١) گەڕانەوەی جۆرێک لە سیستمی جیهانی دوو-جەمسەری کە دەکرێ، لە ئاستی جیهانی و ئیقلیمیدا، راستەوخۆ کاریگەری بخاتە سەر "رێسای" یارییە جیۆسیاسی و ستراتیژییەکان ؛ ٢) فراوانبوون و چاڵاککردنی ناتۆ دەرفەتێکی نوێ دەداتە تورکیا، بە تایبەتی لە نوێبوونەوەی پێگەی گرنگی ئەم وڵاتە، پێشوەچوونێکی ئەوهاش جۆرێکە لە پاشەکشە بۆ پەکەکە، لە گۆشەبینینی هاوسەنگی هێزەوە؛ ٣) لە دوای شەڕی ئۆکراینا، جارێکی دیکە گرنگی و بەهای ستراتیژی تورکیا لە مەنزومەی ئاسایشی ئەوروپای رۆژئاوا و ناتۆدا دەچێتە سەرەوە، واتە گرنگیی زیاتر پەیدا دەکات. ئەم سێ پەرەسەندنەش هەر یەکەیان بە جیا و هەر سێکیان بە یەکەوە، خزمەتی پێگەی تورکیا دەکەن. . . هەڵبەتە شتێک کە دەتوانێ کاریگەریی راستەوخۆ لەسەر دەرفەتەکانی تورکیا دابنێ بژاردە ستراتیژییەکانی ئەو وڵاتەیە؛ لەم رووەشەوە پرسیار ئەوەیە ئایا تورکیا هەموو قورسایی خۆی دەخاتە سەر تای تەرازووی جیهانی رۆژئاوا لە هاوسەنگیی هێزدا لە ئاستی جیهانی یا هەڵەیەکی کوشندە دەکات لە شکانەوە بە لای روسیا و "هاوپەیمانانی". 

*  "روو لە سوید و وڵاتانی ئەوروپای رۆژئاوا، بۆ پەکەکە و کوردیش بە گشتی باشترە کە پەکەکە بەخۆداچوونەوەیەکی ریشەیی و فراوان بکات، بە تایبەتیش لەم بەخۆداچوونەوەیە پرسیاری ئەوە لە خۆی بکات ئایا ئەو مێتود و ئامرازانەی خەباتی ئەو حزبە لە ئەوروپای رۆژئاوا، زۆر بە تایبەتی لە ١٩٨٠کاندا، چی بوون کە وایانکرد وڵاتێکی وەک سوید، وەک یەکەم وڵات لە جیهانی رۆژئاوا، "دوور لە فشاری ئەوروپا و تورکیا" (هەر زوو لە ساڵی ١٩٨٤) مۆری "تیرۆریستبوون"  لە پەکەکە بدات! واتە ئەوەی پێویستە بەخۆداچوونەوەی پەکەکەیە بە رابردووی خۆیدا، لە بری ئەوەی خۆی وەک قوربانی و ئامانجی "پیلانگێڕی" نێودەوڵەتی پیشان بدات. رزگاربوون لەو کەلتورە سیاسییەی کە تیوری پیلانگێڕی دەکات بە شاڕێگای جیهانبینی و ئاگایی لە بابەتی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان، یارمەتیدەرێکی باش دەبێت بۆ پەکەکە بۆ ئەوەی رووداوەکان وەک خۆیان و لە چوارچێوەی یاسا و رێساکانی سیاسەت و یاسای نێودەوڵەتی ببینێ، نەک بە تیوری پیلانگێڕی!"

 ▪️لینکی باسەکە: