03:12 - 29/12/2022
.jpg)
تاكتیكی توركیا لە "ناوچەی ئارام" چیە؟
عه‌لی حه‌مه
لە دیدی توركیای ئەردۆغانەوە تەنها ئەو كوردانە باشن كە مردون !
لەدوای راپەرینی گەلانی سوریا لە ساڵی ٢٠١١ دژی رژێمی بەشار ئەسەد بەشێكی زۆری كوردستانی رۆژئاوا كەوتە دەست ئازادیخوازانی كورد و رزگار كرا كە لە ئێستادا لەلایەن یەكینەكانی پاراستنی گەل و هێزەكانی سوریای دیموكرات بەرێوەدەبرێت .
لەوكاتەوە دەوڵەتی توركیا ئەم قەوارەیەی بەمەترسی و هەرەشە لەسەر ئاسایشی خۆی دادەنێ و بەردەوام لەهەوڵی دژایەتی و شكست پێهێنانی ئەو ئەزمونە نوێیە دایە و تائێستا بەهاوكاری و پشتیوانی چەند میلشیایەكی توندرەو و سوپا دڕندەكەی سێ جار هەڵمەتی سەربازی ئەنجام داوە كە بەم جۆرە بوە.
داگیركاری یەكەم:
لە ژێر ناوی ( قەڵغانی فورات ) و لەیادی ٥٠٠ پێنج سەد ساڵەی یەكەم داگیركاری سوپای عوسمانی بۆ باكوری سوریا بە سەركردایەتی سوڵتان سەلیمی یەكەم كە لە ٢٤ ئابی ١٥١٦ ز ئەنجامی دابو ، لە هەمان رۆژدا لە ٢٤ ی ئابی ٢٠١٦ شدا هێرشی كردە سەر ناوچەی جرابلس و داگیری كرد ، كەئەمە جگە لە رەهەندی سەربازی لێكەوتەو پەیامی مێژوویی و سیاسی خۆی هەیە!
داگیركاری دووەم:
لەژێر ناوی ( لقی زەیتون ) لەساڵی ٢٠١٨ لەگەڵ میلیشیاكانی سەربە توركیا هێرشی كردە سەر شاری عەفرین و داگیری كرد .
داگیركاری سێیەم:
لەژێر (سەرچاوەی ئاشتی) لەساڵی ٢٠١٩ بەهاوبەشی لەگەڵ میلیشیاكانی سەربەتوركیا هێرشی كردە سەر جرابلس و داگیری كرد .
ماوەیەكە سوپایەكی زۆر و هێزە مورتەزیقەكانی ناوچەكەی كۆكردۆتەوە و پلانێكی مەترسی داری هەمەلایەنەی هەیە كە بۆی بچێتە سەر هێرش بكاتە سەر شاری گرنگی مەنبەج و شارەكانی رۆژهەڵاتی فورات بەرەو ناوچەكانی گرێ سپی و باب و دابق و راس العین و كۆبابێ و درێژدەبێتەوە تا شاری قامشلی كە درێژیەكی نزیكەی ٤٨٠ كێلۆمەتر و بەقوڵایی ٣٢ كیلۆمەتر بۆ ناو خاكی كوردستانی رۆژ ئاوا داببڕێ وداگیری بكات لەژێر بیناوی دروستكردنی ناوچەیەك بەناوی ( ناوچەی ئارام ) .
ئامانجە ستراتیجیەكانی داگیركاری توركیا بۆ ئەو ناوچەیە بەتایبەتی بریتین لە:
１-دور خستنەوەی هێزە كوردیەكان لەو سنورەو نیشتەجێكردنی نزیكەی یەك ملێۆن ئاوارەی سوری و بەتایبەتی لە خێزان و ماڵومناڵی ئەو هێزە میلشیایەی كەلەلایەن توركیا پشتگیری دەكرێن .
２-گۆڕینی باری دیمۆگرافی دانیشتوانی ناوچەكە و بەتەعریب و تەتریك كردنی و كەمكردنەوە و دەركردنی خێزانە كوردەكان و دوبارە دەربەدەركردنەوەی خێزانە كوردەكان و دروستكردنی قەیرانێكی گەورەی تر لە پرسی ئاوەرەیی و پەناهەندەیی و كەمپداری كە لەئێستا خۆیان كێشەی گەورەیان لەم بارەیەوە لەگەڵ كۆمسێۆنی كاروباری كۆچبەرانی سەر بەنەتەوە یەژگرتوەكان هەیە .
３-خاكی ئەو سنورە خاكێكی بەپیت و لەباری كشتوكاڵیە و رێژەیەكی بەرزی گەنم و جۆ و نیسك و لۆكەی لێ بەرهەم دەهێنرێت و زۆربەی پێداویستی سوریا لە دانەوێڵە لەو خاكە دابین كراوە كە كاتی خۆی پێیان وتوە ( سلە خبز سوریا).
４-شاری مەنبەج جگە لە چوار ڕیانێكی گرنگی بازرگانی و ئابوریەكەی ، شارێكی گەورەو مێژوویی ناوچەكە و گرنگی شوێنەواری و مێژوویی تایبەتی خۆی هەیە .
５-ناوچەكە بەپێی هەڵكەوتەی جیۆپۆلتیكی خۆی گرنگی سەربازی و ئەمنی گەورەی هەیە و توركیا جگە لە لایەنە مرۆیی و ئابوریەكەی وەك پشتێنەیەكی ئەمنی گرنگ سەیری دەكات و بەبەشێكی گرنگی و تەواوكەری هەر سێ قۆناغە داگیركاریەكەی پێشتری دادەنێن .
６-مەبەستێكی تری ئەو هێرشە بۆ بچوك كردنەوە و فشار خستنە سەر هێزەكوردیەكانی رۆژئاوایە كە واز لە بیرۆكەی خۆبەڕێوەبەرێتی سەربەخۆ بهێنن و سازش و مەرجەكانی حكومەتی سوریا لەگفتۆكۆ و رێككەوتندا قبوڵبكەن و بە هەندێ مافی مرۆیی و سەرەتایی رازی ببن !
７-دواتر توركیا دەست دەكات بە جێ بەجێكردنی پرۆژە گەورەكەی كەبریتیە لە گرێدانەوە و بەیەكەوەبەستنەوە و درێژكردنەوەی هێڵی داگیركاریەكەی ناوچەكانی بەعشیقە و تاسنوری كوردستانی باشور و گرێدانەوەی وەك یەك زنجیرەی لێك دانەبڕاو بەناوچەكانی سۆران و بناری شاخەكانی حاجی هۆمەران و قەندیل .
８-گرنگترین خاڵێك كە بۆ داهاتوی حزبەكەی (ئاكپارتی ) و ئەردۆغان زۆر گرنگە دەیەوێت دەستكەوتێكی گەورە و دیاری سیاسی و سەربازی بەدەست بهێنێت پێش هەڵبژاردنی داهاتوی ساڵی ٢٠٢٣ ، كە بەلای زۆرێك لە چاودێرانی سیاسی و راپرسیەكان، ئەردۆغان و حزبەی رووبەرووی شكستێكی سیاسی گەورە دەبنەوە .
حزبی ئاكپارتی و توركیا بەسەرۆكایەتی ئەردۆغان و هاوپەیمانیەتی لەگەڵ هەریەك لە حزبی گەلی كۆماری و بزوتنەوەی نەتەوەیی توركی سێكوچكەیەكی مەترسیداری شوڤینیەت پێكدەهێنن و كاری لەپێشینەیان سەرقاڵكردنی بەرەی ناوخۆیە بە لەبیربردنەوە و پەراوێزخستنی پرس و كێشە و ناكۆكیە ناوخۆییەكان و خەریكردنیان بە پیشاندان و درۆی دروستكردنی دوژمنی وەهمی و مەترسی سەر ئاسایشی نەتەوەیی تورك ، بۆیە لەئێستا گرنگتریك كارێك كە ئەردۆغان و حزبەكەی گەلی تورك و بەرەی ناوخۆیان پێوە سەرقاڵ كردوە بەحری ئیجە و پرسی قوبرس و یۆنان و كەشیتوانی و ئاستەنگەكانیەتی لە دەریای سپی ناوەڕاست كە توركەكان بەناوی ( نیشتیمانی شین ) ناوی دەبەن ، لەگەڵ پرسی كوردان و لێكەوتەكانی لە هەر پنت و خاڵێكی ئەم سەرزەمینەی كە هەیە .
لەسەروی هەموو ئەمانەوە نابێ ئەم تێڕوانین و پلانانەی توركیا تەنها وەك پرۆژەیەكی سادەی سەربازی و ئەمنی راگوزەر دابنرێ ، بەڵكە لە پشت ئەم هەڵمەتە داگیركاریانە پلانی گەورەتری فرەرەهەندی جوگرافی و ئابوری و سیاسی و كلتوری و مێژوویی شاراوە هەن و دەوڵەتی توركیا قۆناغ دوای قۆناغ و هەنگاو بەهەنگاو خەریكی جێ بەجێكردنیانە ، چونكە هەموو نیەت و پلانێكی سەربازی و جوگرافی و فراوانخوازی مەبەستێكی گەورەی ئابوری لەپشتەوەیە ، خاكی كوردستانیش جگە لە گرنگیە مێژوویی و جوگرافی و سەربازی و ئەمنیەكەی بۆ توركیا ، گرنگیەكی ستراتیژی ئابوری و بازرگانی و خاوەنی یەدەگێكی زۆری نەوت و سەرچاوەیەكی گرنگی وزەی ناوچەكەشە وەك:
１-كوردستانی باشور خاوەنی ٤٥ ملیار بەرمیل نەوتی یەدەگ و نزیكەی ٧ تریلێۆن مەتر سێجا غازی سروشتیە .
２-كوەدستانی رۆژئاوا خاوەنی لە ٩٠٪ی سامانی نەوتی سوریا و لە ٤٥٪ی غازی سروشتی سوریایە و لەئێستادا ئەم كێڵگە نەوتیانە لەژێر دەسەڵاتی هێزەكانی سوریای دیموكراتدایە :
ا- كێڵگەی رمێلان
ب- كێڵگەی السویدیە
ج- كێڵگەی الشدادی و الجبسە و الهول ویوسفیە .
لەگەڵ هەردوو كێڵگەی غازی سروشتی ( رمێلان و الجبسە ) .
جگە لەوە گەورەترین كارگەی بەرهەمهێنانی چیمەنتۆ كە كۆمپانیای لافارجی فەرەنسی بەرێوەی دەبات لە ریفی شاری كۆبانێیە .
كەهەموو ئەم سەرچاوە گرنگانەی ئابوری و سەرمایە لە ئێستادا بەشێكن لە ئامانجگیریەكانی ئەو هێرشە كە توركیا دەیەوێت ئەنجامی بدات .
بۆیە ئەم پرۆژە گرنگە ئابوری و سەرچاوە گەورانەی نەوت و غازی سروشتی ناوچەكە بەشێكی گرنگی پرۆژە گەورەكەی توركیا و جیوسیاسی دەوڵەتی توركیا پێك دەهێنێت لە ناوچەكەدا .!