02:24 - 05/12/2020
عێراق هۆشداری رێكنەكەوتن دەداتە هەرێمی كوردستان
هەنگاوەكان بۆ ئامادەكردنی بودجەی 2021ی عێراق خێراتر دەبن، شاندی هونەری حكومەتی هەرێم دوای مانەوەی 48 سەعات لە بەغدادەوە گەڕانەوە هەولێر و حكومەتی عێراقیش پرۆژەی بودجەی ئامادەكردووە و رەوانەی ئەنجومەنی نوێنەرانی دەكات.
بەپێی زانیارییەكانی پەیسەرپرێس مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی عێراق هۆشداری داوە بە بەرپرسانی هەرێمی كوردستان كە ئەگەر پێش رەوانەكردنی بودجە بۆ پەرلەمان رێككەوتنی هەولێر و بەغداد ئەنجام نەدرێت، ئەوا دوای تێپەڕینی بودجەكە ناتوانن هیچ رێككەوتنێك بكەن.
چی روویدا؟
شەوی پێنجشەممە، 3/12/2020 حكومەتی هەرێمی كوردستان وەفدێكی هونەری بە سەرۆكایەتی وەزیری دارایی رەوانەی بەغداد كرد، دوای مانەوەی دوو رۆژ ئەمرۆ وەفدەكە لە بەغدادەوە گەڕانەوە هەولێر و بەپێی زانیارییەكان بەمنزیكانە حكومەتی هەرێمی كوردستان وەفدێكی دیكە رەوانەی بەغداد دەكات.
بەپێی زانیارییەكان، وەفدی ئەمجارەی حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ بەغداد وەفدێكی هونەری بوون و تەنها بۆ روونكردنەوەی داتا و زانیارییەكان روویان لە بەغداد كردووە نەك بۆ رێككەوتن لەگەڵ حكومەتی ناوەندی، یاخود دەتوانرێت والێكبدرێتەوە كە سەردانی ئەم وەفدەی هەرێم بۆ بەغداد وەك ئامادەكاری وایە بۆ كۆبوونەوەی وەفدی حكومەتی هەرێم و حكومەتی ناوەند.
كازمی هۆشداری داوە
پەیسەر زانیویەتی كە لە چەند رۆژی رابردوودا مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی عێراق هۆشداری بە بەرپرسانی هەرێمی كوردستان داوە كە پەلەبكەن لە رەوانەكردنی وەفد و رێككەوتن لەگەڵ بەغداد، چونكە دوای رەوانەكردنی بودجە لە ئەنجومەنی وەزیرانەوە بۆ پەرلەمان بەبێ ئەوەی ناوەرۆك یان هێلە ستراتیژییەكانی رێككەوتنی هەولێر و بەغداد لە بودجەكەدا رەنگیدابێتەوە، ئەوا دواتر ناتوانرێت هیچ رێككەوتنێك ئەنجام بدرێت.
هەربۆیە ئێستا حكومەتی هەرێمی كوردستان لەبەردەمی دوو بژاردەدایە، یان رێككەوتن لەگەڵ بەغداد لە ماوەیەكی كورتدا پێش رەوانەكردنی بودجە لە حكومەتەوە بۆ پەرلەمان، یان مانەوە لە بازنەی قەیراندا بۆ ساڵی 2021.
بودجە دواكەوتووە
فشارەكانی كازمی لەسەر بەرپرسانی هەرێم بۆ رێككەوتن بەر لە تێپەڕینی بودجە لەكاتێكدایە كە خودی بودجەی عێراق بۆ ساڵی 2021 دواكەوتووە و فشارەكانی پەرلەمان تادێت لەسەر حكومەت زیاتر دەبن كە پەلەبكات لە رەوانەكردنی بودجە.
ئەحمەد حاجی رەشید، ئەندامی لیژنەی دارایی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق چەند خاڵێك لەبارەی بودجە و كورتهێنان و رۆڵی پەرلەمان و ئەگەری دواكەوتنی یاساكە دەخاتەروو.
ئەو پەرلەمانتارە دەڵێت:
۱ - تا ئێستا پرۆژە یاسای بوجەی ۲٠۲۱ نەگەشتوەتە پەرلەمان بۆ بەیاسایی كردنی و بڕیار وایە لە دوو هەفتەی ئایندەدا بگات .
2- بەپێی یاسای ئیدارەی دارایی حكومەت، دەبێت لە ناوەڕاستی مانگی (۱٠) دا ئەو پرۆژە یاسایە بنێردرێت بۆ پەرلەمان، ئەوەش بەكەمتەرخەمی حكومەت دادەنرێت .
3- لیژنەی دارایی پێدەچێت یاسای تەرخانكردنی پارە بۆ هەڵبژاردنەكان رەتبكاتەوە بۆ دروستكردنی فشار بۆ سەر حكومەت بۆ ئەوەی لەیاسای بوجەی ۲٠۲۱ دابنرێت ئەوەش بە مەستی ناردنی بەپەلەی پرۆژە یاسای بوجەی ۲٠۲۱ .
4- دواكەوتنی پرۆژە یاساكە بۆ مانگی ۱۲ و پێویستی لیژنەی دارایی بە نزیكەی (یەك) مانگ وادەكات پرۆژەكە نەبێتە یاسا لەسەرەتای ساڵی ۲٠۲۱ بۆیە موچەی مانگی یەكەمی عێراق گرفتی بۆ دروست دەبێت هەرچەندە حكومەت ڕاست ناكات لەو بابەتەدا كە پارەی نییە ، گرفتەكە نەبونی یاسایە كە دەكرێت بە یاسای ئیدارەی مالی حەل بكرێت .
5- زانیارییە سەرەتاییەكان باس لەوە دەكەن پرۆژە یاسای بوجەی ۲٠۲۱ زیاتر لە (۳٠) ترلیۆن دینار قەرزی تێدایە كە كورتهێنانی پێپڕكراوەتەوە .
رێككەوتن نزیكە
هاوكات لەگەڵ خێراكردنی هەنگاوەكانی پرۆژەبودجەی 2021، ئاماژەكان وان كە هەرێمی كوردستان و حكومەتی ناوەندی هەمان لێكتێگەیشتنی رابردوویان لەبارەی رادەستكردنی بەشێك لە داهاتی نەوت و خاڵە سنورییەكان بە بەغداد هەیە و ئەو لێكتێگەیشتنەش دەبێتە بنەمای رێككەوتن.
ئەحمەد سەفار بڕیاردەری لیژنەی دارایی لە پەرلەمانی عێراق رایگەیاند، حكومەتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی عێراق لەبارەی پڕۆژە یاسای ساڵی ٢٠٢١ بە رێككەوتن گەیشتوون.
ئاماژەی بەوەش كردووە، هەردوولا بڕیاریان داوە ئەو رێككەوتنەی پێشتر لەگەڵ مستەفا كازمی كراوە بخرێتە ناو پڕۆژە یاسای ساڵی داهاتووەوە.