01:52 - 08/10/2020

روسەکان دەتوانن رۆژئاوای کوردستان لە ئەمریکا دووربخەنەوە؟‌

پەیسەر

تاکو دێت پەیوەندییەکانی نێوان کوردانی رۆژئاوای کوردستان و روسەکان بەهێزتر دەبێت، بەڵام ئەوەی تاکو ئێستا هەیە پەیوەندییەکە زیاتر تەکتیکییە، ئەو گۆڕانکارییانەش تاکو ئێستا روویانداوە لە سیاسەتی روسیادا نییە بەڵکو لە ستراتیژییەتیدایە، سوریا بە گرنگییەوە لە گفتوگۆکانی روس و کورد ناڕوانێت بەڵام مۆسکۆ بەردەوامە لەم هەوڵە.

لە واشنتۆنەوە بۆ مۆسکۆ
ئەمریکا پارێزەر و پشتیوانی سەرەکی خۆبەڕێوەبەری رۆژئاوای کوردستان بوو، ئەوەشی گەرەنتی سەرکەوتنی رۆژئاوای بەسەر داعشدا کرد هێزەکانی ئەمریکا و هاوپەیمانان بوون، بەڵام لە بڕیارێکی لەناکاودا دۆناڵد ترەمپ لە کانونی یەکەمی ٢٠١٨ لە تویتێکدا رایگەیاند بە نیازن هێزەکانیان لە باکوری سوریا بکشێننەوە.

لە دوای بڕیارەکەی سەرۆکی ئەمریکا کوردەکان بە دوای هاوپیەمانیکی نوێ، بەڵام بەهێزدا دەگەڕان، مۆسکۆ نزیکترین و بەهێزترین جێگرەوە بوو.

لە هەمان مانگی بڕیاری کشانەوەی ئەمریکا، ئیلهام ئەحمەد سەرۆکی لیژنەی جێبەجێکاری ئەنجومەنی سوریای دیموکراتی سەردانی مۆسکۆی کرد بۆ هاندانی بەرپرسانی روسیا تاکو دەست بە هەوڵەکانیان بکەن بۆ دەستپێکردنی گتوگۆ لەنێوان ئەنجومەنی سوریای دیموکرات و حکومەتی سوریا. گفتوگۆکان بە کردەیی لە مانگی تەموزی ٢٠١٨ دەستیانپێکرد، بەڵام دوای مانگێک وەستان.

ئەوەی رۆژئاوای کوردستان نەیدەویست رووبدات روویدا، ساڵێک دوای بڕیارەکەی ترەمپ، هێزە ئەمریکییەکان لە تشرینی یەکەمی ٢٠١٩ بە کردەیی دەستیان بە کشانەوە کرد، ئەمەش رێگای لەبەردەم تورکیادا کردەوە تاکو هێرش بکاتە سەر بەشێک لە ناوچە کوردییەکان و داگیری بکات.

لە دوای ئەم رووداوانەوە هێزە رووسییەکان و هێزەکانی سوریای دیموکرات بەردەوام گەڕانی سەربازییان ئەنجامدەدا، بەتایبەت لەسەر سنوری رۆژئاوا و تورکیا.

رێککەوتن
لە کۆتاییەکانی ٢٠١٩، روسیا نوێنەری تایبەتی خۆی ناردە رۆژئاوای کوردستان بۆ گفتوگۆکردن لەگەڵ سەرکردەی حزبە سیاسییە کوردییەکان، کەسایەتییە عەرەبیی و کریستیانەکان لە باکوری سوریا، ئەمەش بەمەبەستی نێوەندگیرییان لەگەڵ حکومەتی سوریا.

لە شوباتی ئەمساڵ رۆژنامەی (الشرق الاوسط) لە ئەندامێکی ئەنجومەنی سوریای دیموکراتییەوە بڵاویکردەوە، "هەوڵێکی روسی گرنگ هەیە بۆ فشارخستنە سەر دیمەشق بۆ رێککەوتنێکی گشتگیر."

لەگەڵ ئەوەی ئەم هەوڵە بە گرنگ دەزانرا، بەڵام روسەکان هەمیشە لەنێو بازنەی گوماندا دادەنرێت سەبارەت بە کوردەکان، چونکە روسەکان هاوپەیمان و هاوبەشی دوژمنەکانی کوردانی سوریان بەتایبەت تورکیا و ئێران.

رێگرییەکان
لە مانگی مایس پێگەی روناهی لێدوانێکی مەزڵوم کۆبانی فەرماندەی هێزەکانی سوریای دیموکراتی بڵاوکردەوە کە وتبووی، سەرەڕای رۆڵی روسیا لە کردنەوەی دەرگای گفتوگۆ، بەڵام تاکو ئێستا حکومەتی سوری بابەتەکەی بە جددی وەرنەگرتووە.

هەمان مانگ بەدران چیا کورد جێگری هاوسەرۆکایەتیی ئەنجوومەنی جێبەجێکاری بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر لە باکوور و رۆژهەڵاتی سووریا بە رووداوی راگەیاند، "حکومەتی سووریا ئامادەنییە لەگەڵ هیچ لایەنێک دیالۆگ بکات بەمەبەستی دۆزینەوەی چارەسەری سیاسی، دەیەوێت هاوشێوەی پێش ساڵی ٢٠١١ سووریا بەڕێوەببات و بەرێگەی سەربازی و ئەمنی کێشەکە چارەسەر بکات"

چیا کورد باسی لەوەش کرد، تورکیا و ئێران فشار لە مۆسکۆ و دیمەشق دەکەن بۆ شکستپێهێنانی گفتوگۆکانی رۆژئاوای کوردستان و سوریا.

رێکەوتنی سوری-سوری
لە ٣١ی ئابی ئەمساڵ لە شاری مۆسکۆ رێککەوتنێکی "گرنگ" لەنێوان شاندێکی باڵای رۆژئاوای کوردستان و (حزبی ئیرادەی گەلی) سوری بە سەرۆکایەتیی قەدری جەمیل واژۆ کرا.

جەمیل پەیوەندییەکی بەهێزی لەگەڵ روسەکاندا هەیە و بەشێک بووە لە حوکمڕانی دیمەشق، رێککەوتنەکەشی لەگەڵ کوردەکان رێگە بە بوونی دەسەڵاتی خۆبەڕێوەبەری لامەرکەزی کوردەکان لە باکور و رۆژهەڵاتی سوریا دەدات، ئەوەی دەمینێتەوە و لەژێر دەسەڵاتی حکومەتی دیمەشق دەبێت بابەتەکانی سیاسەتی دەرەوە، بەرگری و داراییە.

هەردوولاش رێککەوتن لەسەر جێبەجێکردنی بڕیاری ژمارە ٢٢٥٤ی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی.

نەخشە رێگا
روسیا پشتیوانی لە نەخشە رێگای نەتەوە یەکگرتووەکان و بڕیارەکەی دەکات سەبارەت بە داهاتووی سوریا و دەسەڵاتی خۆبەڕێوەبەری کوردیش بەشێوەیەکی ئەرێنی سەیری دەکات.

نەخشە رێگاکە کوردەکانی رۆژئاوای کوردستان لەخۆدەگرێت، بەڵام گروپە چەکدارە "توندڕەوەکان"، رێکخراوی داعش، بەرەی نوسرە و لقەکانی ناگرێتەوە.

لە چوارچێوەی نەخشە رێگاکەدا سێرگی لاڤرۆڤ وەزیری دەرەوەی روسیا پێشوازی لە شاندی رۆژئاوای کوردستان و حکومەتی سوریاش کرد.

ئیلهام ئەحمەد کە لەنێو شاندە کوردییەکدا بوو رایگەیاند، گفتوگۆکان دەربارەی جێبەجێکردنی بەندەکانی رێککەوتنەکانی نێوان سورییەکان بووە.

دواتریش لاڤرۆڤ هەڵوێستی روسیای ئاشکرا کرد و رایگەیاند، مۆسکۆ پشتیوانی رێککەوتنەکە دەکات، چونکە بەشێک لە بەندەکان گونجاوە لەگەڵ هەڵوێستی وڵاتەکەی.

لە حەوتی مانگی ئەیلولی ئەمساڵیش لە مۆسکۆ، لاڤرۆڤ باسی لە سەردانی شاندی کورد کرد، لەگەڵ ئەوەشدا جەختی لە هەڵوێستی وڵاتەکەی کردەوە سەبارەت بە یەکێتی  خاکی سوریا و سەروەری دیمەشق.

میدیای روسیا
میدیای روسی گرنگی زۆریان بە سەردانەکەی شاندی کوردی بۆ مۆسکۆ نەدا، کوردەکانیش لە میدیای روسیدا زیاتر وەک قوربانی جەنگ پیشان دەدرێن نەک وەک دەسەڵاتێکی خۆجێی.

بەشێک لە راپۆرتەکانی میدیای روسی تیشک دەخەنە سەر هاریکاری نێوان کوردەکان و ئەمریکا و زەقی دەکەنەوە، بۆ نموونە لاڤرۆڤ لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ ئاژانسی سپوتنیکی روسی لە ١٨ی ئەیلولی ئەمساڵ وتی، دۆخی رۆژهەڵاتی فورات مایەی نیگەرانییە.

لاڤرۆڤ باسی لەوەش کرد کە ئەمریکییەکان بە شێوەیەکی نایاسایی لە باکوری سوریا بڵاوبوونەوەتەوە، هانی کوردەکان دەدەن بۆ جیابوونەوە و ئەو ویستە سروشتییەی لای کوردەکان هەیە بۆ گفتوگۆ لەگەڵ دیمەشق لەباری دەبەن.

هەڵوێستی سوریا
سوریا بەشێوەیەکی گشتی لەبارەی رێککەوتنی کورد و دیمەشقەوە بێدەنگی هەڵدەبژێرێت و میدیای فەرمیی سوریش روماڵی هیچ بەرەوپێشچوونێک ناکات لەو بارەیەوە.

وەلید موعەلیم وەزیری دەرەوەی سوریا لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا لەگەڵ سێرگی لاڤرۆڤ وتی، سوریا پشتیوانی هیچ رێککەوتنێک ناکات پێچەوانەی دەستوری وڵاتەکەی بێت، ئەمەش بە هەڵوێستی سوریا دادانرێت لەبارەی هەر رێککەوتنێک کە لە داهاتوودا لەنێوان کورد و سوریا بێتە ئاراوە کە دەبێت دەستوری سوریا بڕیاردەری سەرەکی بێت نەک خواستی کوردەکان.

ئەم لێدوانەی موعەلیم پێچەوانەی هەوڵەکانی مۆسکۆیە بۆ نێوەندگیریی و رێککەوتن لەنێوان دیمەشق و کوردەکان، واتە دوو هاوپەیمانە بەهێزەکە کە دیمەشق و مۆسکۆن، لەسەر داهاتووی باکور و خۆرهەڵاتی سوریا ناکۆکن.

لەگەڵ ئەوەی مۆسکۆ هەوڵ دەدات تورکیا و خۆبەڕێوەبەری رۆژئاوای کوردستان لە یەکتر نزیک بکاتەوە، میدیای نزیک لە دەسەڵاتی دیمەشق باس لە کۆتاییهێنان بە "داگیرکاری ئەمریکی و تورکی" دەکات.

حکومەتی سوریاش بەردەوامە لە باسکردنی ئەوەی کە، هەموو خاکی سوریا دەگەڕێننەوە ژێر دەسەلاتی هێز و سوپای وڵات.