05:40 - 08/01/2020
ڕۆڵی ئیسماعیل قائانی لە كوشتاری كورددا لە سەرەتای شۆڕشی ئێرانەوە
ئیسماعیل قائانی ساڵێك لە
قاسمی سولەیمانی گەورەترە، بەڵام وەك خۆی دەڵێت ئێمە خەبات لە پێناوی خودا و خەڵكی
چەوساوەو كۆماریی ئیسلامیدا كردوینەتە برا، ئێمە نە ناوچەو نەزمان و نەهیچ شتێك
لەیەكمان ناكاتەوە، تا كاتی كوشتنی قاسمی سولەیمانی لە لایەن سوپای ئەمەریكاوە ئەو
جێگری بووە، ئەو هەمیشە پشتیوانی سولەیمانی بووە لە ناردنە دەرەوی شۆڕشی ئیسلامی
ئێراندا و لەو بارەیەوە گوتویەتی: ئێمە بۆ بەرگریكردن لە موسڵمانانی وڵاتە
ئیسلامیەكان چووین، ئامانجمان بەرگری كردنە لێیان و كارو ئەركی خۆمان جێەبەجێ
دەكەین كە فەرمانی خودایە .
هەر لەو كاتەوەی كە چاوی
میدیاكان چووەتە سەر بەرپرسانی سوپای قودس، بە جۆرەها شێوەی شرۆڤەیان بۆ كراوە،
ژیانی ئەو جۆرە كەسانەی كە بەرپرسیارێتی لەئەستۆ دەگرن دەبنە جێگەی قسەو باسی
میدیاكان، لە ماویەكیی ئێجگار كەمدا
خامنەئی بڕیاریدا كە ئیسماعیلی قائانی ببێتە سەر لەشكری سوپای قودس، ئەم سەركرە سەربازیی و ئەمنییانە كێن؟ میكانیزمی
دیاریكردنیان چۆنە؟ئەوان چۆن ڕەفتاردەكەن و رەوشی نائارامی ناوچەكە چۆن
هەڵدەسەنگێنن؟ ئەوان چۆن ئەو سوپا نهێنی و ترسناكە لە دەرەوەی وڵاتی خۆیان بەڕێوە
دەبەن؟ ئەوانەی كە هاوكارییان دەكەن كێن و لە چی پێناوێكدا ئەو كارە دەكەن؟
ئیسماعیل قائانی ساڵی 1957 لە
ناوچەی بونجوردی پارێزكای خۆراسان لە دایك بووە، ساڵی 1980 چووەتە ڕیزی سوپای
پاسداران و پاش ماوەیەك بەمەبەستی بینینی خولی تایبەت رەوانەی تاران كراوە. كە
بووەتە ئەنلەسەردەمی جەنگی عێراق و ئێراندا بەرپرسیارێتی لە ناو سوپادا وەرگرتووە، یەكەمجار
بوەتە فەرماندەی لەشكری 5 نەسر و دواتریش بوەتە فەرماندەی لەشكری 21 ئیمام رەزا،
دوای تەواوبوونی جەنگی عێراق و ئێران دەكرێت بە وانەبێژی سەربازیی لە یەكێك لە
سەربازگەكانی پارێزگای خۆراسان، ماوەیەكیش
سەرپەرشتی خولەكانی سوپای بینیوە لە ناوچەی سەعد ئابادی تاران. لەسەرەتای
سەرهەڵدانی كێشەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان ڕووی لە كوردستان كردووەو ڕۆڵی هەبووە لە
كپكردنەوەی داواكارییەكانی خەڵكی كوردستان. سایتی -تابناك- ە تایبەت یە سوپای
پاسداران نوسیویەتی: لەكاتی ڕوداوەكانی كوردستان لە ساڵی 1359 بۆ بەرەنگاربوونەوەی
یاساشكێنەكان چووە ناوچەكەو ڕۆڵی سەرەكی هەبوو لە كپكردنەوەیاندا. لەو ڕوداوانەدا كە بە فەتواو فەرمانی تایبەتی خومەینی
ڕوویاندا و لە هەموو لایەكەوە پەلاماری شارە كوردستانیەكانیاندا سەدان كەس بە
دیارچاوی خەڵكەوە گوللـەبران كران.
دوا به دوای سه‌رکه‌وتنی
شۆڕشی ئێران1979، ده‌وڵه‌تێکی کاتی بە رێبەریی خومه‌ینی و په‌یڕه‌وی شۆڕای شۆڕشی
ئێران هاته کایه‌وه- شۆڕایه‌ک، که تێیدا مه‌لاکان رۆڵی سه‌ره‌کییان ده‌بینی. ئه‌ندامانی
شۆڕا، و تا ڕاده‌یه‌کیش ده‌وڵه‌تی کاتی، له‌وه تووڕه بوون، که وه‌ک به‌شه‌کانی
دیکه‌ی ئێران، له کوردستانیش ئه‌وان له‌بیری ئاماده‌سازیدا بوون بۆ گۆڕینی
بارودۆخ له ناوچه‌که، بەڵام بیریی نەتەوەیی كوردەكان ڕێگربوون لەوەی كە ئەو جۆرە
شۆڕشە بە بێ حساب كردن بۆ كورد لەناوچەكەدا جێگەی ببێتەوەو بەرەنگاریی هەموو
هەنگاوێكی ئەوان بوونەوە،. هه‌ر ئه‌و ڕاستییه، بوو به هۆکاری
هه‌ڵایسانی شه‌ڕێک، که له ڕۆژانی کۆتایی ساڵی ١٣٥٧ (سەرەتای١٩٨٠) و سه‌ره‌تاکانی
ساڵی ١٣٥٨ (١٩٨٠) دا شاری سنه‌ی خسته ناو ئاگر و خوێنه‌وه و كۆژراو و زەره رو
زیانێكی زۆری لێکه‌وته‌وه.
له لایه‌ن ئایه‌توڵڵا
خومه‌ینییه‌وه لیژنه‌یه‌ک نێردرایه سنه، که پێکهاتبوو له تاڵه‌قانی، به‌هه‌شتی،
ڕه‌فسه‌نجانی و به‌نی سه‌در؛ هاوکات، وه‌زیری ناوخۆی ده‌وڵه‌تی کاتییش هاوڕێ له‌گه‌ڵ
گوته‌بێژی جه‌معییه‌تی کوردانی مه‌رکه‌ز و دوو که‌سایه‌تی کوردی دانیشتووی تاران
چوون بۆ سنه و ووت وێژێکی جددییان بۆ کۆتایی هێنان به شه‌ڕ به‌ڕێوه‌برد. به هۆی
ڕاوه‌ستانی نوێنه‌رانی گه‌له‌وه، به‌ڕێوه‌بردنی شار که‌وته ده‌ست شۆڕای هه‌ڵبژێرراوی
خه‌ڵک و به‌م شێوه‌یه هێمنایه‌تی باڵی به سه‌ر شاری سنه‌دا کێشایه‌وه. ده‌سه‌ڵاتدارانی تاران، ئه‌م بارودۆخه‌یان
پێ قه‌بووڵ نه‌ده‌کرا له به‌ر ئه‌وه‌ی تا ئه‌وده‌م ئیتر له هه‌موو ئێراندا له
لایه‌ک حیزبوڵڵا گەڕەک و کۆڵانەکانی قۆرغ کردبوو و هیچ حزب و ڕێکخراوه‌یه‌ک ده‌ره‌تانی
خۆپیشاندانی ته‌نانه‌ت له ڕاده‌یه‌کی به‌ربه‌ستکراویشدا نه‌بوو، له لایه‌کی دیکه‌شه‌وه
خومه‌ینی به هۆی هێنانه گۆڕێی “وحدت کلمه”وه، له ڕاستیدا ده‌رگای ده‌ربڕینی
هه‌ر چه‌شنه بیروبۆچوونێکی داخستبوو و به ڕاشکاوی ده‌یگوت “ئه‌گه‌ر سی ملیۆن که‌س
بڵێن به‌ڵێ، من ده‌ڵێم نا”. له بارودۆخێکی ئه‌وتۆدا بوو، که خومه‌ینی و هاوده‌سته‌کانی
سه‌ره‌تایان بۆ هێرشێکی گه‌وره‌ی سوپایی بۆ سه‌ر کوردستان ئاماده کرد و چاوه‌ڕێی
بیانوویه‌ک بوون بۆ ئه‌وه‌ی پیلانی خۆیان به‌ڕێوه‌به‌رن.
سه‌رئه‌نجام،
ئاماده‌سازیی سه‌ره‌تاییان پێکهێنا و خومه‌ینی له ڕۆژی ٢٨ی گه‌لاوێژی ١٣٥٨دا
(١٩-٨-١٩٨٠) به شێوه‌ی فەرمی “جیهادی دژ به کوردستانی ڕاگه‌یاند”. ناوبراو داوای
له هه‌موو خه‌ڵکێکی موسوڵمان (لایه‌نگرانی ویلایه‌تی فه‌قیه) کرد ئه‌رکی شه‌رعی
خۆیان- واته هێرشکردنه سه‌ر کوردستان و هه‌ڵکه‌ندنی “ئه‌ساسی کفر و ئیلحاد”، به‌جێ
بهێنن. ئایەتوڵڵا خومەینی، رێبەری
کۆماری ئیسلامی ئێران، فەرمانی جیهادی دژی خەڵکی کوردستان دەرکرد و بەوە شەڕێکی
نەخوازراو بەسەر گەلی کورد لە رۆژهەڵاتی کوردستاندا سەپا. لە ئاکامی ئەو فەرمانە
ئایینی – سەرکوتکەرانەدا هێزەکانی ئێران کوردستانیان کردە مەکۆی قەڵاچۆل، گوندو
شارەکانی کوردستان کەوتنە بەر بۆردمان و وێرانی. خاڵخاڵی لە
بیرەوەریەکانیشیدا نووسیویەتی هیچ پەشیمان نییە لە سزای لەسێدارەدانانەی بەسەر
دژبەرانی کۆماری ئیسلامیدا سەپاندوونی. دەشڵێت “هێشتا کەمە”.
سەركردەكانی سوپای
پاسداران زۆر بوون ، بەڵام وەك سایتی تابناك باسی دەكات ئیسماعیل قائانی یەكێك
بووە لەو سەركردانەی ڕوویان لە كوردستان كردووە و قەتڵ و عامی خەڵكیان كردووە، ئەو
سایتەی سوپای پاسداران نوسیویەتی قائانی وۆر بە باشی ئەركەكانی جێبەجێ كردووە.
دواجار قائانی
لەناو ڕیزەكانی سوپای پاسداران دا بەردەوام دەبێت تا ساڵی 1997 دەبێتە جێگری سوپای
قودس، بەمەبەستی سەرپەرشتی كردنی كارەكانی سوپای پاسداران لە ئەفغانستان و پاكستان
ڕۆڵی هەبووە، بۆ ئەنجامدانی كارەكانی ناوو ناونیشانی خۆی گۆڕیوە هەندێكجار وەك
دیبلۆماتكارو جێگری سەفیری ئێران لە كابوول خۆی ناساندووە، لە سەرهەڵدانی شۆڕشی سوریادا لەگەڵ قاسمی
سولەیمانی چووەتە سوریاو وەك راوێژكاریی سەربازی كاری كردووە، بەشێك لە كارەكانی
دروستكردنی گروپی چەكداریی شێوە میلشیایی بووە، رۆڵی سەرەكی بینیوە لە پەیوەندیەكانی
نێوان سوپای ئەسەدو ئێران، ئەو كار ئاساتی كردووە بۆ سەردانی بەشار ئەسەد بۆ ئێران.
قائانی رۆڵی سەرەكی بینیوە لە دروستكردنی گروپی فاتیمەیەكاندا كە لەكوشتاری نهێنی
سوریادا ناوبانگیان هەبووە.
لە ڕاپۆرتێكدا سوپای ئەمەریكادا كە لە 2012
بڵاوكراوەتەوە بە –پیاوی پۆڵایین- ناوی هاتووە، لەو ڕاپۆرتەی ئەمەریكیەكاندا باس
لەوە كراوە كە قائانی هاوشێوەی قاسمی سولەیمانی شارەزایی باشی هەیە لە شەڕی
ژێربەژێریی و چالاكی نەدیتراودا، كاتێك ناوبانگی بە تەواوی دەركەوت كە لە كاتێكی
زۆر كەمی دوای كوشتنی قاسمی سولەیمانی بەبڕیاری ڕاستەوخۆی خامنەئی كرایە سەرلەشكری
سوپای قودس، چاودێران باس لەوە دەكەن جگە لەوەی دانانی ئەو پۆستە لە دەسەڵاتی
خامنەییدایە، بەڵام خێرایی دانانەكەی پەیوەندی بەڕابوردوویەوە هەیەو دڵنیایە لە
گوێڕایەڵی بۆ خودی ڕابەر، لە هەمان كاتیشدا بەردەوام دژایەتی ئیسرائیل و
بەرژەوەندیەكانی ئەمەریكا دەكات لە ناوچەكەدا.
سوپای قودس كەبەشی
دەرەوەی سنوورەكانی سوپای پاسدارانە و لەم وڵاتانەدا ڕۆڵیان هەبووە لەوانەش پارێزگاریكردن
و پەرەپێدانی تواناكانی حزب الله لوبنان، بۆسنەوهەرسك، لە عێراق دروستكردنی حەشدی
شەعبی و میلشیا شێعەكان و لەو ڕێگەیەوە دەستیان لە كاروباری دەوڵەت وەرداوە،
دروستكردنی پەیوەندی لەگەڵ هەرێمی كوردستان لە ڕووی ئابووری و سیاسی ، پشتیوانی
كردنی ڕاستەوخۆ لە حوسیەكانی یەمەن و دروستكردنی دوژمنایەتی لەگەڵ سعودیەكان، لە
ئەفغانستان پشتیوانی كردن لە گروپە شێعەیەكان و هەندێك گروپی تری چەكدار، لە
فەڵەستین پشتیوانی كردن لە حەماس و جیهادی ئیسلامی بۆ ئەوەی لە دژی ئیسرائیل
بەكاریان بهێنێت. بەرپرسانی ئەو دەزگایە ناویان نەزانراوەو بەشێوەیەكی زۆر نهێنی
كارەكانیان دەكەن، وەك دەگوترێت ئەوان دروشمێكیان هەیە كە پێی دەڵین (یەك سەركردەو
یەك دۆسیەو یەك بڕیار) ، بەڵام بە پێی جۆری كارەكان و چۆنیەتی كاری لە پێشینەی ئەو
سوپایە میدیاكان هەریەك لە ئیرەجی مەسجیدی كە سەفیری ئێران بووە لە بەغداد و
ئەحمەدی یەبووری كە ئێستە بوەتە جێگریی فەرماندەی سوپای قودس و عەلی شیرازی
نوێنەری وەلی فەقیهـ لە قوم و حەسەنی دانایی فەڕ و كازمی قومی سەفیرانی پێشووی
ئێران لە عێراق و محمد جلال مئاب بەرپرسی نۆژەنكردنەوەو پێڕاگەشتنی شوێنە
پیرۆزەكانی شێعە و حەسەن پلارك ڕاوێژكاری تایبەتی سوپای قودس لەو بەرپرسە باڵایانە
بن كە سوپای قودس بەڕێوە دەبن و ڕاستەوخۆ لە ژێر چاودێریی عەلی خامنەییدان.
سەر ئەنجام لەدوای
كوژرانی قاسمی سولەیمانی و هاوڕێكانی لە رۆژی هەینی 3/1/2020 كوژرا، ڕێبەری ئێران
بە خێرایی ئیسماعیل قائانی خستە شوێنەكەی و هەموو دەسەڵاتەكانی ئەو سەركردە
گەورەیەی سوپای پاسدارانی پێبەخشییەوە، لە ئێستادا چاوەڕێی ئەوە دەكرێت كە قائانی
چی پێدەكرێت لەبەرامبەر سوپای ئەمەریكادا، ئاخۆ خوێنی بەرپرسەكەی و هاوڕێ
خۆشەویستەكەی وەردەگرێتەوە و دەیكات بە دەستكەوتێكی گەورە بۆ خۆی یان ئەوەیە ئەوەش
دەبێتە پەڵەیەكی ڕەش لە مێژووەكەیدا و دەبێتە خاڵی وەرچەرخان لە ژیانی سیاسی و لە
بەردەم پێشكەوتنەكانیدا دەوەستێت؟
پرسیار ئەوەیە ئاخۆ
ئەوەی قاسمی سولەیمانی بۆ ئێران كردی و ترسی لە هیچ شتێك نەبوو لەسەردەمی
ئیسماعیلی قائانیدا پاشەكشە دەكات یان هەنگاوێك دەچێتە پێشەوە ، شانسی ئەویش
بەرپرسیارتیەكەی كەوتۆتە كاتێكی هەستیاری نێو دەوڵەتی و چاوی هەموو دونیا لەسەر
خوێنی قاسمی سولەیمانیە.