ترەمپ لە ناتۆ چی وت؟‌

پەیسەر

كۆبونەوەكانی ناتۆ لە لەندەنی پایتەخی بەڕیتانیا دەستیان پێكردوو پێش دەسپێكردنەكەش سەرۆكی وڵاتان لەگەڵ یەكتردا لە پەراوێزی كۆبونەوەكاندا چەندین كۆبونەوەی گرنگیان ئەنجامدا.

لەگرنكترین كۆبونەوەكان، كۆبونەوەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا و ئیمانوێڵ ماكرۆن و سەرۆكی ئەمریكا و سكرتێری گشتیی په‌یمانی باكووری ئه‌تڵه‌سی(ناتۆ) یێنس ستۆلتنبێرگ بوو كە چەندین بابەتی گرنگ سەبارەت بە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهان و ناوچەكە باسكرا.

دۆناڵد ترەمپ دەیەوێت كۆنترۆڵی ناتۆ بكات هەروەها دەشیەوێت لە وڵاتانی ئەندامی ناتۆ خەرجیەكانی ناتۆ دابین بكەن و وڵاتەكەی لە خەرجیەكانی ئەو هێزە دوربخاتەوە

ترەمپ و نەوتی سوریا
دۆناڵد ترەمپ لەگەڵ كەیشتنی بە لەندەنی پایتەختی بەڕیتانیا بۆ بەشداریكردن لە كۆبونەوەكانی ناتۆ كۆنفرانسێكی لەگەڵ سكرتێری گشتیی په‌یمانی باكووری ئه‌تڵه‌سی(ناتۆ) یێنس ستۆلتنبێرگ بەست  و دەربارەی نەوت و دۆخی سوریا قسەی كرد .

ترەمپ دوای دیداری لەگەڵ یێنز ستۆڵتنبێرگ ئەمینداری گشتیی ناتۆ، كە وەك ئامادەكارییە بۆ دەستپێكردنی كارەكانی لوتكەی هاوپەیمانیی ئەتڵەسی لە شاری لەندەن، لە لێدوانێكدا رایگەیاند كە ڕێكخراوی تیرۆریستیی داعش هەوڵی دابوو دەست بە نەوتی سووریاوە بگرێ، بەڵام ئێستە ئەمریكا بە تەواوی دەستی بەسەر نەوتی ئەو وڵاتەدا گرتووە.

ڕێكخراوی تیرۆریستیی داعش هەوڵی دابوو دەست بە نەوتی سووریاوە بگرێ، بەڵام ئێستە ئەمریكا بە تەواوی دەستی بەسەر نەوتی ئەو وڵاتەدا گرتووە.

سەرۆكی ئەمریكا گوتی "زۆر بە ڕاشكاوی دەیڵێم، لەبارەی دەست بەسەرداگرتنی نەوتی سووریاوە، پشتگیری خەڵكێكی زۆر جیاوازمان هەیە، لە ڕاستیشدا هیچ سەربازێكمان لەسەر خاكی سووریادا نەماوە، جگە لەوانەی نەوتی وڵاتەكە دەپارێزن، نەوتەكە ئێستە بە دەست خۆمانەوەیە و چۆنمان بوێت دەتوانین وای لێ بكەین".

ئەمرۆ ترەمپ لە کۆبوونەوەی لوتکەی ناتۆ دەربارەی زۆر بابەت و لەناویاندا، بەتایبەتی لەسەر جەنگی سێیەمی جیهانی، نەوتی سوریا و قسەکانی ماکرۆن کە وتبوی مێشکی ناتۆ مردووە، قسەیکردووە.

هەرچەندە ترەمپ لێدوانەكانی ماكرۆنی سەبارەت بە ناتۆ رەتكردەوە بەڵام لە كۆنفرانسە ڕۆژنامەوانیەكەی لەگەڵ ماكرۆن ڕایگەیاند فەرەنسا و ئەمریكا دوو دۆستی گەورەی یەكترین

ترەمپ دەربارەی  جەنگی جیهانی سێیەم دەدوێت
هەر ئەمڕۆ دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکان ئەمریکا لە پاش کۆبوونەوەی لەگەڵ جێنس ستۆلتەنبێرگ، سکرتێری پەیماننامەی باکوری ئەتڵەسی (ناتۆ) ڕاگەیاندووە، کە ئەگەر ئەو نەبوایە ئەوا جەنگی سێیەمی جیهانی ڕوویدەدا.

دەشڵێت: "ئەگەر پەیوەندییەکانی من نەبوایە لەگەڵ کیم جون ئۆن، ئەوا ئێستا هەموومان لە ناوەڕاستی جەنگی سێیەمی جیهانیدا بوین".

ئەگەر لەگەڵ كیم پەیوەندیەكی باشمان نەبووایە ئەوا شەڕێكی گەورە روویدەدا وجیهان توشی ماڵوێرانیەكی دیكە دەبوو بۆیە دەبێت هەموو جیهان بەگرنگیەوە باس لە پەیوەندیەكانی ترەمپ و كیم بكەن

ئەوەش لەکاتێکدایە، ئەمرۆ یادی ٧٠ ساڵەی دامەزراندنی ناتۆ (پەیماننامەی باکوری ئەتڵەسی)یە و سەرۆکی وڵاتانی ئەندام لە هاوپەیمانێتییەکە، لە لەندەنی پایتەختی بەریتانیا، کۆبوونەوەی لوتکە ئەنجامدەدەن

ترەمپ دەربارەی چەك دەدوێت
هەر لە كۆنفرانسە ڕۆژنامەوانیەكانی، لە لەندەنی پایتەختی بەڕیتانیا، دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا ڕایگەیاند: ڕێكەوتنی چەك لە جیهاندا زۆر گرنگە و پێویستە لەو ڕێكەوتنانەشدا كەدەكرێن چین و ڕوسیاش هاوبەشیان پێبكرێت.

هەر لەو كۆنفرانسەدا وتیشی ئەوەی ئێستا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهاندا كێشەیەكی گەورەیەو پێویستە چارەسەر بكرێت و هەموو لایەك بەشداری لە ڕێككەوتنی چەكدا بكەن.

زۆر گرنگە روسیا و چین بەشدار بن لە ڕێككەوتنی چەكدا و ناوچەكە دوور بخەنەوە لە بڵاوە كردنی چەكی زۆر بۆ ئەوەش هەماهەنگی هەموو لایەنێك پێویستە

لە كۆبونەوەكانی ناتۆدا قسە لەسەر دۆخی سیاسی و ئابوری و هەروەها هەژمونەكای ڕوسیا و چەند پرسێكی تری گرنگ تر لە ناوچەكە باس دەكەن
ئەمریكا  و ناتۆ و كورد
بەشێكی زۆر لە دانیشتنەكانی ناتۆ قسەكردنە لەسەر پرسی كورد لە سوریا بە تایبەتی دوای ئەوەی توركیا دەیەوێت بەپەگە و پەیەدە لە توركیا لە تیرۆریست بناسێنێت

هەر لەو چوار چێوەیەدا مارك ئیسپەر  وەزیری بەرگری ئەمریکا رایگەیاند:، پشتگیری لەوە ناکات کە یەپەگە، بە تیرۆریست بناسێندرێت

مارک دەڵێ:"هەموو کەسێك ئەو هەڕەشانە نابینێت کە تورکیا دەیانبینێت، پشتگیری لەوە ناکەم یەپەگە بە تیرۆریست بناسێنم، تاوەکو گرێکوێرەکە بکرێتەوە".

پەیامەکەیان بۆ تورکیا ئەوەیە کە پێویستییان بەوەیە سەبارەت بە پلانەکانی ناتۆ بەرەو پێشەوە بڕۆن و ناشکرێت ئەو پرۆسەیە لەسەر بنەمای نیگەرانییە تایبەتەکانیانی ئەواندا، بوەستێندرێت".

مارك ئیسپەر دەشڵێت: یەکڕیزی هاوپەیمانان و ئامادەییان واتای ئەوەیە کە هاوپەیمانێتییەکە تیشک بخاتە سەر بابەتە گەورەکان و هەموو کەسێکیش ئامادەنییە بەگوێرەی ئەجێندای تورکیا بجووڵێتەوە.

لێدوانەکانی ئێسپەر لەکاتێكدا دێن، حکومەتی تورکیا پشتگیرییەکانی بۆ پلانی بەرگری ناتۆ تایبەت بە ناوچەی بەلتیک و هەروەها پۆڵەندا لەبەردەم هەژموونی رووسیا، بە پشتگیری ناتۆ بۆ ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانی دژ بە یەپەگە لە رۆژئاوای کوردستان و باکووری رۆژئاوای سووریا بەستووەتەوە.

ئەمڕۆ بەر لە رێککەوتنی بۆ کۆبوونەوەی لووتکەی ناتۆ، سەرۆککۆماری تورکیا راشیگەیاند، لە کۆبوونەوەیدا لەگەڵ سەرکردەکانی بەریتانیا، فەرەنسا و ئەڵمانیا داوای هاوئاهه‌نگییان لێده‌كات له‌باره‌ی به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی "تیرۆر" و دوایین پێشهاته‌كانی ئۆپه‌راسیۆنی كانیی ئاشتی تاوتوێده‌كه‌ن. رایشیگەیاند "پێیان راده‌گه‌یێنین، توركیا له‌ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی یه‌په‌گه‌ / په‌یه‌ده‌ سڵناكاتەوە و داوای پشتیوانی لەو وڵاتانە ده‌كه‌ین. پشتیوانییه‌ك كه‌ "به‌ڵام"ـی له‌گه‌ڵدا نه‌بێت".

 پێدەچێت ئاڵۆزیەكی زۆر لە كۆبونەوەكانی ئەمجارەی تاتۆدا سەبارەت بە سوریا و كورد ردوست ببێت بەو پێییەی بەشێكی زۆر لە زل هێزەكانی ناو ناتۆ ئامادەنین سەبارەت بە پرۆژەكەی خۆیان كە بریتییە لە لابردنی هەژمونی ڕوسیا لە ئەوروپا هیچ سازشێك بۆ توركیا بكەن

لەلایەكی تریشەوە توركیا ئامادەنییە پلانی ئەوروپا و ناتۆ بۆ ئەورپا جێبەجێ بكات و پێدەچێت ڤیتۆی هەر بڕیارێك بكات كە دژی ڕوسیا بێت لە ناوچەكەدا هەروەها ئەگەر پڕۆژەكەی خۆشی جێبەجێ نەكرێت ئەوا هیچ پڕۆژەیەك لە ناتۆ سەبارەت بە ئەوروپا قبوڵ ناكات.