06:24 - 08/12/2018
موجته‌بای میرزاده چوار ده‌یه په‌نجه‌كانی له‌سه‌ر كه‌مانه‌كه‌ی لانه‌برد
ئامادەكردنی : ئومێد نەجم
له بنه‌ماڵه‌یه‌كی مه‌لازاده له ناوه‌ڕاستی سه‌ده‌ی رابردوو و له كرماشانه‌وه ده‌ستی بۆ كەمانچەكه‌ی برد، له قوڵایی رێگرییه باوه‌كانی كۆمه‌ڵگه به‌ره‌و لوتكه‌ی هونه‌ركه‌ی رۆشت، به‌شێك له كاره‌كانی شەجەریان و گوگوش ئه‌و میوزه‌ك ژه‌نیان بووه، به‌ڵام هیچ كام له‌وان به‌قه‌ده‌ر كاركردن له‌گه‌ڵ حه‌سه‌ن زیره‌ك دڵخۆشی نه‌كردووه، ته‌نانه‌ت ئه‌و رێڕه‌وی كاری هونه‌ری زیره‌كی گۆڕی و به‌رگی كوردانه‌تری به به‌ردا كرد.
زۆربەی كەس گوێیان لە ئاوازەكانی بووە، ئاوازی گۆرانییه به‌ناوبانگه‌كه‌ی حه‌سه‌ن زیره‌ك( نه‌ورۆزی)ش هه‌ر خۆی دارێژه‌ری بووه، ئه‌و (موجتەبای میرزادە)یه كه رێگرییه‌كانی بنه‌ماڵه‌كه‌ی رایان نه‌گرتوو چوار ده‌یه په‌نجه‌ی له‌سه‌ر ژێیه‌كانی كه‌مانه‌كه‌ی بوو.
موجتەبای میرزادە هونەرمەند و میوزیكژەنی كورد ژەنیاری كەمانچە و سێتار، ئاهەنگسازی كلاسیك و فۆلكلۆر، پاپ و میللی و ئاوازدانەری مۆسیقای فیلم بووه، لە ساڵی ١٩٤٥ لە شاری كرماشان له رۆژهه‌ڵاتی كوردستان لە دایكبووە.
میرزادە هەر لە سەرەتای منداڵیەوە هۆگر و خولیای كەمانچە بووە، رادیۆی هەمسایە له كرماشان ده‌رفه‌تی ئه‌وه‌ی بۆ دروستده‌كات ده‌ست بداته خولیاكانی له‌وێ له‌گه‌ڵ دوو میوزكژه‌ن كه مامۆستای سه‌رده‌می خۆیان بوون تێكه‌ڵ ده‌بێت مه‌هدی خالید و په‌روێز یاحه‌قی، ئه‌وه‌ش هاوكاری زۆری ده‌بێت بۆ ئه‌وه‌ی هونه‌ره‌كه‌ی په‌ره پێبدات هه‌رچه‌نده مامۆستایه‌كی دیاریكراوی نه‌بووه بۆ ئه‌وه‌ی فێری بكات.
خانەوادەكه‌ی میرزاده دژی ئه‌وه بوون كوڕه‌كه‌یان ببێته میوزك ژه‌ن ئه‌وان سه‌ید و مه‌لازاده‌ی كرماشان بوون و كاره‌كه‌یان به پێچه‌وانه‌ی شه‌رع زانیوه، سەیـد تـه‌قی باوكی ناڕازی بوو له‌وه‌ی كوڕه‌كه‌ی ببێته هونه‌رمه‌ند به‌ڵام ئه‌وه میرزاده‌ی نائومێد نه‌كرد، میرزادە كاتێك منداڵ بووە، سەنتورێكی بۆخۆی دروستكردووە، كاتێك باوكی گوێی لە دەنگی ژه‌نینی سه‌نتوره‌كه ده‌بێت ده‌یشكێنێت، چونكه باوكی رووبه‌ڕووی ره‌خنه‌ی خه‌ڵك بووبووه‌وه گوایه سه‌یده‌و بۆی دروست نییه كوڕه‌كه‌ی ساز بژه‌نێ.
بەهۆی كاروباری باوكییەوە لە كرماشانەوە كۆچ دەكەن بۆ ئیلام، ئه‌وه‌ش هه‌لێكی دیكه پێده‌دات تا بره‌و به كاره‌كه‌ی بدات، لەوێ دراوسێیەكی تارانییان هەبووە كە خۆی ژەنیاری كەمانە بووە، میرزادە زۆرجار سەردانی كردووە، توانای هونەریی لە میرزادە بینیوه‌و پێشنیازی بۆ باوكی میرزادە كردووه كەمانێكی بۆ بكڕێت، پێچه‌وانه‌ی مامه‌ڵه‌ی پێشووی سه‌ید ته‌قی رازی ده‌بێت و كه‌مانێكی به نرخی 70 تمه‌ن بۆ ده‌كڕێت كه زۆربه‌ی ئاوازه‌كانی بۆ گۆرانییه‌كانی حه‌سه‌ن زیره‌كی به‌و كه‌مانچه 70 تمه‌نییه ژه‌ند.
موجتەبا میرزادە لەسەرەتای كاری هونەری بە عەشقی گوێگرتن لە كەمانەكەی (پەروێز یاحەقی) كەمانژەنی ناوداری مۆسیقای ئێرانی فێری مۆسیقا بووە، لەژێر كاریگەری ژەنیار پەروێز یاحەقی بووە و هەمیشە بە ڕێزەوە ناوی هێناوە، بەڵام دواتر میرزادە بووە خاوەن شێواز و ستایلی تایبەت بە خۆی وەك ژەنیارێكی لێهاتووی كەمان.
میرزادە بەبێ خوێندنی ئەكادیمی خۆی فێری خوێندنەوەی نۆتەی مۆسیقا كردووە، ئەویش لەڕێگەی گۆڤاری (موزیك ایران) كە هەفتانە نۆتەی چەند گۆرانییەكی تێدا بڵاو دەكرایەوە، مەشقی زۆری ده‌كرد لەسەر ئاوازەكان تا فێری نۆتە خوێندنەوە بووە.
ساڵی 1959 دەچێتە شاری سنە و لە ئۆركێسترای ئە شارەدا بەسەرپەرشتی (حەسەن كامكار) باوكی خانەوادەی هونەریی كامكاران، پەرە بە هونەرەكەی دەدات، پاشان بووە میوزیك ژەنی ڕادیۆی كوردی سنە، دوای ئه‌و قۆناغه بووه یه‌كێك لە گەورەترین ژەنیارانی كەمانچە لە ئێران و پێی وابوو كە ژەنینی كەمانچە نابێت لە ژێر كاریگەری ژەنینی ئامێری كەمانچەدا بێ، چونكە ڕۆحی ئەم دوو ئامێرە لێك جیایە.
دیارترین شاكارەكانی موجتەبا میزادە لە مۆسیقای كوردی، ئەو بەرهەمانەیە كە بۆ هەردوو هونەرمەندی كورد (حەسەن زیرەك و مەزهەری خالقی) كردووە، پێش ئەو هیچ كەس ئاوازی هەورامی لەگەڵ ئۆركێسترا نەژەنیووە، عاشقی مۆسیقای لوڕی بووە و كۆمەڵێك كاری بۆ گۆرانی لوڕی كردووە وەك گۆرانییەكانی (دایە دایە ، موتورچی، بزران بزران، میری (جنگ لران)، داڵكە، تفنگ، زندگی، قدم خیر) كه بە دەنگی هونەرمەند ڕەزا سەقایی گوتراون.
میرزادە و حەسەن زیرەك
موجتەبای میرزادە دەڵێت" لە ئێراندا لە شەجەریانەوە هەتا گوگوش كە دوو ستایلی زۆر جیاوازن من كاری میوزكم لەگەڵ كردوون، بەڵام لەگەڵ هیچیان وەك (حەسەن زیرەك) ئاسودە نەبووم". زۆر ئاواز و مەقام و گۆرانی كوردی لە حەسەن زیرەكەوە فێربووە، حەسەن زیرەكیش بەهۆی میرزادەوە كاره‌كانی دیارتر بوو.
زیرەك بەرلەوەی بێتە ڕادیۆی كرماشان لە تاران، كۆمەڵێك كاری كردبوو، بەڵام ئەو ئۆركسترایەی كاری لەگەڵ كردبوو دابەشكردنەكەی زۆرتر له فارسی نزیك بوو، لەڕووی ئۆركسترایەوە باش بوون، بەڵام لەڕووی تام و چێژی كوردیەوە ناگەنە ئەو كارانەی لە كرماشان بۆیكراون.
میرزادە و زیرەك زۆر دۆستایه‌تی له راده‌به‌ده‌ریان هه‌بووه، وه‌ك دوو هاوڕێی زۆبه‌ی كاته‌كان پێكه‌وه‌بوون، میرزادە زۆر بە وردی گوێی لە ئاوازەكانی زیرەك دەگرت و بە عەشقەوە ئارشەی دەخستە سەر كەمانەكەی، وه‌ك خۆی ده‌ڵێت ئاوازه كوردییه‌كان زیاتر خۆشحاڵی ده‌كرد، ناسین و ئاشنا بوونی میرزادە بە حەسەن زیرەك كاریگەری زۆر هەبوو لەسەر هونەری میرزادە، به جۆرێك وایلێكرد شێوە و ستایلی ژەنینی ڤیۆلینەكەی لە خزمەتی ئاواز و مۆسیقای كوردیدا بێت.
ئۆركسترای ڕادیۆی كرماشان كە پێك هاتبوون لە (محمدی عەبدولسەمەدی ژەنیاری كلارنێت، قەرە نەی سەپەرشتیاری گروپی مۆسیقای ڕادیۆ كرماشان، ئەكبەر ئیزەدی سەنتور ژەن، بەهمەن پولەكی بە زەڕب و هونەرمەندێكی تارژەنیشیان له‌گه‌ڵ بوو، حه‌سه‌ن زیره‌ك لە ماوەی سێ ساڵ بە هاوكاری ئەو موزیكژەنانە توانی (100) سەد گۆرانی تۆمار بكات، كە زۆربەی ئاوازەكان بە هاوكاری كەمانەكەی میرزادە دانراوه.
لە گۆرانیە دیارەكانی حەسەن زیرەك (گەوهەرێ، هـەی نــار، ئایشیلێ نازەنینێ، وەرە قوربـان، نازانم لە كێ پرسم، لۆركێ، ئـای نیزام ، كەتـانە، كرماشان شاری شیرینم، لە سیلەی قەبران، نەمام نەمامە، باوانەكەی باوم، ئەرێ هۆ لەیـلی، دەچمە سەر ناڵەشكێنێ، ئەوەی وەی بارانـە، ڕێگاكەم دوورە، هەروایـە، نەسرین، كراس ڕەشێ، سەبـری، كوڵوانە سوور، كیژێ مەڕۆ جوانـی، دوگمەت داخە، خـانمی مەزەدار) و دەیان ئاوازی تر كە لە شاكارەكانی میرزادەن.
میرزادە ئەو تەكنیكانەی هەیبوو تایبەت بوو بە خۆی، توانی مۆركێكی كوردی ببەخشێتە كەمانچه مۆسیقا كار و پیشەی سەرەكی میرزادە بوو، ( كەمانچە و سێتار و دەف)ی دەژەنی، سەلیقەیەكی جوانی هەبوو لە دابەشكردنی مۆسیقا گوێگرێكی باشی مۆسیقای ئێرانی بوو، شارەزایی لە مۆسیقای كلاسیك هەبوو، گوێی لە بەرهەمەكانی (پەروێز یاحقی دەگرت، یا سێتاری ئه‌حمه‌د عەبادی و تاری جلیل شه‌هناز یا صەدای محمودی خوانساری.
كاری بۆ كۆمەڵێك هونەرمەندی كورد كردووە لەوانە حەسەن زیرەك، مەزهەر خالقی، محمەدی ماملێ، ئیبراهیمی خۆشنەوا، مورتزا توندڕە‌و، هاشمی رەبیعی، خەلیلی سەدیقی (گۆرانی فاتیمە دوو چاوی مەستت)، عەزیز شاروخی، حسێن شەریفی، ناسری رەزازی،
ئەمە جگە لەوەی كە كاری بۆ زۆر لە هونەرمەندە گەورەكانی فارس كردووە لەوانە شەجەریان، هایدە، ئیرەج، مەهەستی، ئەكبەر گولپایەگانی، موعین، گوگوش، حومەیرا، سوسن، ئەفسەری شەهیدی، محەمەد ئەسفەهانی، عەلی رەزا ئیفتیخاری، هومایون كازمی، و چەندینی تر.
هونەرمەند مەزهەری خالقی سەرسام بووە بە كارەكانی میرزادە، ساڵی 1962 لە سنەوە چووەتە كرماشان تاوەكو چەند بەرهەمێك بە هاوكاری كەمانچەی میرزادە تۆمار بكات، گۆرانی (هەی نابێ نابێ ) كە ئاوازی هونەرمەند(سەید عه‌لی ئەسغەری كوردستانی)یە، یەكەم كاری هاوبەشی میرزادە و خالقی بووە.
گۆرانیەكانی خالقی (نازدار و نازدار یار، بازی بێریان، كەمەرەشل، ساقی، هەی نابێ نابێ، بۆی دێنم، هەڵای غەمگین، وەرگەڕێ، زوڵف، ئاخ لەیل و داخ لەیل، تۆبە بێ، لەرزانە، نامدوێنی، زارا، شیرین شیرینە، لەرزانە، پردی سوور) میرزاده كاری بۆ كردوون.
میرزادە و مۆسیقای فیلم
میرزادە لە دوای مـورتەزا حەنـانەوه زۆرترین مۆسیقای بۆ فیلمی ئێرانی داناوە.. ژمارەی ئەو فیلمانەی كە میرزادە كاری موزیكی بۆ كردوون زیاتر لە (58) فیلمە.. لەوانە (گل‌ها و گلولەها ، مسافران مهتاب، مدرك جرم، حماسە مهران ، تفنگدار ، خانە عنكبوت ، جایزە و چەندین فیلمی تر.
میرزادە بۆخۆشی عەوداڵی ناو و ناوبانگ نەبووە، زۆربەی كەس گوێیان لە ئاوازەكانی بووە بەبێ ئەوەی بزانن ئەوە شاكاری میرزادەیە، لە ساڵانی كۆتایی ژیانی نه‌خۆشی رێگه‌ی نه‌دا هونەری دواهەمین ئەلبومی گۆرانی (مەزهەری خالقی) تەواو بكات.
میرزادە دوای زیاتر لە چل ساڵ كاری هونەری و بەخشینی چەندین شاكاری گەورە بە موزیكی كوردی و فارسی، ڕۆژی (17-7-2005) بە هۆی نەخۆشی دڵەوە لە نەخۆشخانەی گەورەی تاران كۆچی دوایی كرد. زۆر لە هونەرمەندانی ئێرانی یەكێك لەوانە شەجەریان بوو لە كاتی بە خاكسپاردنی میرزادە، بەشداربوون.