10:12 - 12/04/2021

موجتەبا خامنەئی؛ لە كارەساتی ھەڵەبجەوە بۆ ڕێبەرایەتی كۆماری ئیسلامی ئێران‌

پەیسەر

زۆرێك لە ڕاپۆرتی لایەنە ئۆپۆزسیۆنەكانی ئێران جەخت لەسەر ئەوە دەكەنەوە كە ڕێبەری ئێستای كۆماری ئیسلامی(عەلی خامنەئی) زۆرینەی كارەگرنگەكانی رێبەرایەتی ڕادەستی موجتەبای كوڕی كردووە، بەتایبەتیش كاروبارەكانی نوسینگەكەی خۆی، هەروەها باس بەوەش دەكەن كە هەر كەس بیەوێت بزانێت داهاتووی ئەو وڵاتە بەرەو كوێ دەچێت، دەبێت لە چاویلكەكانی ئەوەوە ڕووداوەكان ببینێت و بیانخوێنێتەوەو هەمووشیان پێداگری لەسەر ئەوە دەكەن دوور نییە ئەمە سەرەتای ئەو ڕێگایە بێت كە خامنەئی پلانی بۆداناوەو بیەوێت دوای خۆی موجتەبا جێگەی بگرێتەوە.

دوو بنەمای دیكتاتۆرییەت:
بەپێی لێكۆڵینەوەكان سیستەمە دیكتاتۆرییەكان چەند پێوەرێكیان هەیە، بەڵام دوو لەو پێوەرانە لە هەموویان گرنگترن، یەكەمیان تەندروستی گشتی كەسی یەكەمە، بەشێوەیەك بتوانێت سەرجەم كارەكانی بەباشی بكات و دووەمیش بتوانێت دەسەڵاتی دوای خۆی ڕادەستی كەسێك بكات و پێش ئەوە كاری وای كردبێت نەیاری دانانی ئەو كەسە لە ئارادا نەبێت، یان ئەگەر هەشبوو، هێندە لاوازبن كە لە ڕیزیی نەبووان دابنرێن.
ئەگەر ئەم دوو بنەمایە بكرێتە پێوەرێك بۆ هەڵسەنگاندنی كۆماری ئیسلامی ئێران ، ئەوا پڕاوپڕ دەردەچێت و دەكرێت بگوترێت كە خودی ڕێبەر تا ئێستاش خاوەنی تەندروستییەكی ئەوتۆیە كە كارەكانی هێندە بە باشی بەڕیوە ببات كە هیچ كەسێك نییە دەست بكات بە ژێردەستیدا و لە هەمان كاتیشدا ڕاهێنان و پرۆڤەكردن بە موحتەبای كوڕێ واتە ڕۆشتن بەڕێڕەوی دیكتاتۆرەكانی دونیادا.

تەندروستی ڕێبەر:
بەپێی شرۆڤە مەزهەبیەكانی شیعە، ڕیبەر لەبریی ئیمامی مەهدی كارەكان دەكات و وەكالەتی هەیە، خامنەئیش كە جێگرەوەی ئیمام خومەینی بوو، لە ئێستادا ڕێبەرایەتی مەزهەبی و سیاسی سەرجەم شیعەكانی دونیا دەكات و تەمەنی هەشتاو دوو ساڵەو جاروبار نەیارەكانی باس لە ناتەندروستی و هەندێك جاریش مردنی دەكەن، بەڵام دواجار دەردەكەوێتەوەو ڕوون دەبێتەوە كە خاوەنی تەندروستییەكی ئەوتۆیە كە نابێتە مایەی دڵخۆشی نەیارەكانی و ئەوانەی كە ئاوات بەمردنی دەخوازن، بەڵام ئەوەی كە تا ئێستا ڕاگەیەندراوە ئەوەیە ڕێبەر شیرپەنجەی پرۆستاتی هەیەو لەژێر چاودێریی وردی پزیشكی تایبەتی دایە، بەشێوەیەك كاریگەری نەبووە لەسەر بەڕێوەچوونی كارەكانی، گەرچی هەندێك لە سەرچاوە میدیا ئۆپۆزسیۆنەكانیشە باس لەوەش دەكەن كە ڤایە نەخۆشی دڵی هەیەو لەنێو سییەكانیشیدا ئاو قەتیس بووەو كێشەی هەناسەدانی بۆ دروست كردووە.

بەشێكی ئێجگار زۆر لە بەیاننامەو وتەو لێدوانەكانی ئۆپۆزسیۆنی ئێرانی كە لە دەرەوەی ئەو وڵاتەن باس لەوە دەكەن ڕێبەری وڵاتەكە عەلی خامنەئی بەرپرسیارێتی زۆری خستووەتە سەر شانی موجتەبای كوڕیی و بەشێوەیەكی تایبەت كارەكانی نوسینگەكەی، ئەوە لە كاتێكدا كە نوسینگەی ڕێبەری ئێران بە ناوەندی دەسەڵاتی كۆماری ئیسلامی ئێران دادەنرێت و شارەزایان پییان وایە وەك دڵی ئەو وڵاتە سەیر دەكرێت.

لە میانەی ئەو ڕاپۆرتانەدا باس لەوە كراوە لەسەرەتای ئەمساڵەوە و لەناوەڕاستی مانگی كانوونی دووەمی 2021 دا و لەنێو تۆڕە كۆمەڵایەتییەكاندا وێنەو گرتە ڤیدیۆیی ئێرانیەكاندا باس هەر باسی جێگرەوەی خامنەئی بوو، بەپێی ئەو بۆچوونە گشتییانە لەنێو شەقامە سەرەكییەكانی تارانی پایتەخت و بە ستوونەكانی كارەبای ناوەڕاستی شەقامەكان و شوێنی ڕیكلامەكاندا هەزاران وێنەی خامنەئی و موجتەبای كوڕیی هەڵواسراون و بە زمانی عەرەبی بە خەتی دروشت و گەورە لەسەریان نوسراوە (لبیك یا مجتبی).

بەپێی هەندێك لە سەرچاوەكان شارەوانی تاران ناڕازیی بوون لەو كارە بەوپێیەی ئیدارەی شارەوانییەكە بەدەست ڕیفۆرمخوازەكانەوەیەو فەرمانیان دەركردووە كە لەڕێگەی پۆلیس شارەوانییەوە دابگیرێن. بەڵام میدیاكان باسیان لەوە نەكردووە ئەو پلانە هاتووەتە جێبەجێكردن یان نە.

موجتەبا كێیە؟
گەرچی هەموو ئەو شتانە ڕاستیش نەبن كە لەدەوری ئەو بابەتە دەسوڕێتەوەو تۆڕی خەیاڵاتی بەدەوردا دەچنرێت، بەڵام پرسیار ئەوەیە تایبەتمەندییەكانی موجتەبا چییە وا زۆرترین قسەی لەبارەوە دەكرێت؟ ئایا دەتوانێت ببێتە جێگرەوەی باوكی و لەنێو ئەو هەموو ململانێ توندەی نێوخۆو دەرەوەدا ڕەشوەی دەسەڵات بگرێت و نەكەوێتە خوارەوە؟

موجتەبا لە شاری مەشهەدی مەزهەبی لە ساڵی 1969 لەدایك بووە، دووەم كوری خامنەئییە لەنێو چوار كوڕەكەیدا، هیچ كات لەنێو میدیاو ناوەندو شوێنی گشتی حكومیدا كاری نەكردووە، زۆرترین كاتەكانی لەنێو دەزگای نهێنی و هەواڵگریدا بووەو نەیویستووە دەربكەوێت و بكەوێتە بەرچاوی گشتی، هەربۆیە كەمترین زانیاری لەبارەیەوە پەیدا دەبێت.

خوێندنی لە قوتابخانەی عەلەوی مەشهەد بووەو دواتر خوێندنی دینی –حەوزە-ی لەلایی سەید مەحموودی هاشمی شاهڕودی و باوكی خوێندووە، پاشان بۆ درێژەدان بە خوێندنی شەرعی دەچێتە حەزەی عیلمی قوم و لەلای مصباح یەزدی، محسن خەرازی و صافی گولپایگانی وانەكانی خوێندووە.
ساڵی 1999 هاوسەرگیریی كردووە لەگەڵ زەهرای كچی غوڵام عەلی حەداد كردووە، كە ئێستا ئەندامی ئەنجوومەنی بەرژەوەندییەكانی ئێرانە و دوو كوڕیان هەیە بەناوەكانی محمد باقر و محمد ئەمین، و كچێكی تازەبووشیان هەیە.

بە پێی ڕاپۆرتە نهێنیەكانی (ویكیلیكس) چەند جارێك سەردانی وڵاتی بەریتانیای كردووە، لە گەشتی چوارەمیدا سەعید ئیمامی بریكاری وەزارەتی ئیتڵاعاتی ئێران هاوڕییەتی كردووە، لەگەڵ خەسووی و هاوسەرەكەی و دوو مانگ لەو وڵاتە ماونەتەوە، بی بی سی باسی لەوە كردووە كە هەردوو كوڕەكەی لە نەخۆشخانەكانی لەندەنی تایبەت بە خانەوادەی خامنەئی لەدایك بوون و كرێی لەدایك بوونی هەریەكێكیان تا ئەو كاتەی زەهرا نەخۆشخانەی بەجێهێشتووە 1 ملیۆن پاوەند بووە، بەڵام غوڵام عەلی خەزوورەی ئەو زانیارییانەی ڕەتكردووەتەوە و ڕایگەیاندووە نەوەكانی لە تاران لەدایك بوون نەك لە لەندەن و لە ژێر چاودێریی پزیشكی ئێرانی و ڕاوێژكاری سیاسی قوەی قەزائییەی ئێران مەرزییە وەحیدە دەستجردی دا بووە كە دووجاریش بووەتە ئەندامی پەرلەمانی ئێران و بەرپرسی پەیوەندییە گشتییەكانی زانكۆی پزیشكی تارانە.

بە پێی سەرچاوە ئێرانییەكان موجتەبا ساڵی 1986 بەشداریی كردووە لە جەنگی هەشت ساڵەی وڵاتەكەی لەگەل عێراق، لە كاتێكدا تەمەنی تەنها 17 ساڵ بووە، لە عەمەلیاتەكانی بیت المقدس 2 و 3 و الفجر 4 و 10 و مرصاد كردووە. كە( والفجر 10) تایبەت بووە بە هێرشی سەر شاری هەڵەبجەو دەورووبەری كە بووە هۆی ئەو كارەساتەی كە لە 16/3/1988 دا بەسەریدا هات و ڕژێمی لەناوچووی بەعس كیمیاویی بەكار هێناو بووە هۆی شەهید بوونی 5 هەزار كەس و برینداربوونی دەیان هەزار كەسی دیكە.

بەپێی ڕاپۆرتی وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكا، هەرچەندە موجتەبا هیچ پێگەیەكی دیاریی حكومەتی نییە، بەڵام ڕێبەری ئەو وڵاتە عەلی خامنەئی بەشێك لە كارە گرنگ و هەستیارەكانی نوسینگەكەی بەو سپاردووە لەوانەش سەرپەرشتی سوپای پاسدارن و بەسیج، كە دوو هێزی ئامادەو گوێڕایەڵی ڕیبەرایەتین و لە ئێستاشدا زۆرینەی كارەكانی ئەو وڵاتەیان بەدەستە.

بە پێی سەرچاوە ئەمریكیەكان موجتەبا كاریگەری زۆری هەبووە لەسەر باوكی بۆئەوەی بزووتنەوەی سەوز (جنبش سبز-جرس) سەركوت بكات و زۆرینەی ڕەهای سەركردەكانیان دەستگیر بكرێن و تا ئێستاش لەنێو زیندان بمێننەوەو سەرجەم چالاكییە ڕێكخراوەیی و میدیاییەكانیان دابخرێن، هەروەها باس لەوەش دەكرێت لە هەڵبژاردنەكانی ساڵی 2009 دا رۆڵی سەرەكی هەبووە لەسەر خستنی  مەحموودی ئەحمەدی نەژاد بۆ سەرۆك كۆماریی و لێدان لە مەهدی كەڕوبی، لە یەكێك لە ڕاپۆرتەكانی ئەوكاتی رۆژنامەی گاردیان دا هاتووە كە هۆكاری سەرخستنی نەژاد لە سەرۆكی شارەوانی تارانەوە بۆ سەرۆك كۆماریی خامنەئی بووە بە هۆی موجتەبای كوڕییەوە.

سزادانی موجتەبا:
هەموو ئەوانە بوونە هۆی ئەوەی لە رۆژی 4/11/2019 دا لە لایەن وەزارەتی گەنجینەكانی ئەمریكاوە سزای بخرێتە سەر و ڕێگری چوونە دەرەوەی لێبكرێت و هەرچی موڵك و ماڵی گوازراوەی هەیە دەستی بەسەردا بگیرێت، بەو پێیەی ناوبراو دەستی هەبووە لە سەركوتی نەیارەكانیدا لەناوخۆو دەرەوەی ئێران.

لەگەڵ ئەوانەشدا سەرەڕای ئەوەی موجتەبا سەرقاڵی خوێندنی وانە ئاینییەكانیەتی تا ئێستاش، بەڵام هێشتا نەیتوانیوە ببێتە (ئایەتوڵا)، نزیكەكانی موجتەبا هۆكارەكەی بۆ ئەوە دەگەڕێننەوە كە ناوبراو هێندەی سەرقاڵی نوسینگەی ڕێبەرییە هێندە نەیپەرژاوەتە سەر خوێندنەكەی.
بە پێی سەرچاوە ئێرانیەكان كاتێك لە ساڵی 1989 كە ئیمام خومەینی كۆچی دوایی كرد و عەلی خامنەئی لەجێی ئەو بووە ڕیبەری وڵات نوسینگەكەی تەنها 80 كەس كاریان تێدا كردووە، بەڵام بەپێی ڕاپۆرتێكی تایبەتی رۆژنامەوانی لە كۆتایی 2019 دا ژمارەی ئەوانەی كاریان لە نوسینگەی ڕیبەری خامنەئیدا دەكەن لە سەروو 400 كەسەوەیە.

دۆسیەی نەوت و بلۆككردنی سامان:
سەرچاوە ئۆپۆزسیۆنەكانی ئێران باس لەوەش دەكەن كە ئەحمەدی نەژاد و موجتەبا پەیوەندییەكی توندوتۆڵیان هەیەو هەردوو جارەكەی سەرۆكایەتییەكەی هۆكاری سەرەكی سەرخستنی بووە، جگە لەوەش لە دۆسیەی نەوتیشدا هاوكاریی یەكن و لەو ڕیگەیەوە پارەیەكی زۆری كۆكردووەتەوە، ساڵی 2009 حكومەتی بەریتانی دەستی گرتووە بەسەر حسابێكی بانكی موجتەبادا كە 1.6 ملیار دۆلاری تێدابووە بە بیانووی ئەوەی دەستی هەبووە لە سەركوتكردنی خۆپیشاندانەكانی ئێران دا.

ستراتیژیەتی كاركردن:
بە پێی سەرچاوەكان موجتەبا لە سەر دوو ئاست و تەوەر كاردەكات یەكێكیان دروستكردنی دەزگای هەواڵگریی جۆراوجۆرە، كە ژمارەیان لە 17 دەزگای تایبەت و نهێنی و ئاشكرادا خۆیان دەبیننەوە، هەرچی تەوەریی دووەمیشە میدیا و ڕاگەیاندنەكانە كە هەرچی میدیای ئێران هەیە پەیوەستی كردووە بە حكومەتەوەو هیچ میدیایەكی ئازاد لەو وڵاتەدا بوونی نیە، ئەوە جگە لەوەی كە لەنوسینگەكەی باوكیدا سەرپەرشتی ئەنجوومەنی پلاندانانی سیاسی تایبەت بە وتاربێژانی هەینی سەرپەرشتی دەكات و لەو ڕێگەیەوە ئاڕاستەیان دەكات تا وتارەكانیان لە بەرژەوەندی ڕێبەرایەتی بێت و بیانەوێت لە هەر كەس و لایەن و وڵاتێكیش بدەن، بەیەك ئاڕاستەكردن و ئاماژە ئەو كارە بكات، لە ئێرانی ئێستاشدا وتاربێژ –ئیمام جومعە-ەكان هەموویان پلەی تایبەتییان هەیەو و وەك نوێنەری ڕێبەری مامەڵە دەكەن و پلەكانیان هێندە بەرزە كە بەرپرسانی حكومیش ناتوانن بە بێ ئەوان  هیچ بڕیارێك بدەن.

سەرۆكایەتی و بەربژێرەكان:
هەركاتێك باس دێتە سەر ئەوەی كێ لە هەڵبژاردنەكانی ئەمساڵدا دەیباتەوەو دەبێتە سەرۆك كۆمار، چاوی میدیاكان دەچێتە سەر چەند كەسێك، یەكێك لەوانە حەسەن رۆحانی سەرۆك كۆماری ئێستای وڵاتە، هەرچەندە رۆحانی لەنێو سوپاو دامەزراوە حكومیەكاندا كاری زۆری كردووەو پشتیوانی دەكرێت، بەڵام لەنێو جەماوەرو شەقامی گشتیدا پشتیوانی زۆری لێناكرێت و بەهۆی داڕمانی ئابوریی وڵاتەكەیەوە جەماوەری خۆی لەدەستداوە، هەربۆیە شانسی ئەو پۆستەی كەمە.

حەسەنی كوری ئیمام خومەینی كە ئێستا لەگەڵ بەرەی ڕیفۆرمخوازاندایە و سەرپەرشتی دامەزراوەی گۆڕی ئیمام خومەینی كردووە و لەو ڕێگەیەشەوە هەوادارێكی زۆری بۆخۆی كۆكردووەتەوە هەرچەندە لەڕووی سیاسیەوە هیچ پێگەیەكی ئەوتۆی نییە.

یەكێكی تر لەوانەی كەچاوی میدیاكانی لەسەرە ئیبراهیمی رەیسییە، كە سەرۆكی دەسەڵاتی دادوەرییە و لە ساڵی 2018 ەوە لەو پۆستەدایەو بە یەكێك لە كەسە توندەكانی نزیك لە خامنەئی دێت و پەیوەندی توندوتۆڵی لەگەڵ سوپای پاسداران دا هەیە.

یەكێكی دیكە سادقی لاریجانییە كە بۆ ماوەیەكی زۆر سەرۆكی دەسەڵاتی دادوەریی بووەو لە 2018 وە بووەتە سەرۆكی ئەنجوومەنی دیاریكردنی بەرژەوەندییەكانی ئێران، هەرچەندە لاریجانی بە یەكێك لە پارێزكاران و میانڕەوانی ئێرانی دێتە ئەژمار لەگەڵ ئەوەشدا لەنێو پیاوانی ئاینی قوم و حەوزەكاندا لایەنگریی زۆرن، لەگەڵ ئەوەشدا لاریجانیەكان –هەرچوار براكە- دەستیان بەسەر بەشێكی زۆری ئابووری ئێراندا گرتووەو توانای بەهێزیان لە بواری بیناسازیی ئێراندا هەیە. بەڵام كاتێك بە نێهنی لە لایەن موجتەباوە لێیان دەدرێت و ساڵی پار چەند كەسێكی نزیك لە سادقی لاریجانی دادگایی كران، خوێندنەوەی ئەوەی بۆ دەكرێت كە شانسێكی ئەوتۆی نەبێت.

لەمپەرەكانی بەردەم موجتەبا:
هەرچەندە خامنەئی پشتیوانی تەواوی موجتەبا دەكات كە دوای خۆی جێگەی بگرێتەوە، بەڵام كۆمەڵیك لەمپەری لەبەردەمدایە، لەوانەش: نەبوونی جەماوەرێكی بەرفراوان، نەبوونی شارەزایی ئەوتۆ لە بەڕیوەبردنی كاروباری دەوڵەت، بەكارهێنانی نوسینگەی باوكی بۆ كاروباری داهاتووی خۆی و ئەوەش هەموو سیستمەكە دەخاتە مەترسییەوە، بەو پێیەی لەبری ئەوەی ئێران نەریتی دەستاودەستی دەسەڵات لە خومەینیەوە وەربگرێت دەچێتەوە سەر شێوازی شاهەنشاهی كە رەزا شای ئێرن محەمەدی كوڕی لە جێگەی خۆی داناو بەوەش نەریتی گواستنەوەی دەسەڵات لە باوكەوە بۆ كوڕ درێژەی دەبێت و لێرەوە كێشەی مەبدەئی و مەزهەبی دروست دەبێت.

سەرهەڵدانی توندوتیژیی زیاتر:
بە پێی توێژینەوەكان ئەگەر موجتەبا هەموو ئەو لەمپەرانەش كە لە پێشەوە باس كران ببڕێت و بە فیعلی ببێتە جێگرەی ڕێبەری ئێران، ئەوا كێشەی دیكەی ناوخۆیی سەرهەڵدەدات، ئەویش دەركەوتنی زیاتری توندوتیژییە بەتایبەتی لەبەرامبەر ڕیفۆرمخوازەكانی ناو حكومەت و دەسەڵاتی ئێستای وڵات، چ جای ئەوانەی كە هەر لە بنەمادا دژی كۆماری ئیسلامین، چاودێران پێیان وایە بەلەبەرچاوگرتنی پێشینەی موجتەبا، لێدان لە كۆمەڵگەی مەدەنی ، چالاكوانان، رۆژنامەنووس و میدیاكارانی نەیارو ئۆپۆزسیۆن دەبێتە سیمای نوێی ئێرانی سەردەمی موجتەبا، ئەوانەش دەبنە هۆی سەرهەڵدانی ناكۆكی و ئاریشەی گەورە لە ئێران، هەرچەندە ئێستاش ئەو كارانە هەر ئەنجام دەردێن، بەڵام ئارامگرتن و ئەزموونی خامنەئی و تەمەنەكەی ڕێگر بووە لە سەرهەڵدانی ناكۆكی زیاتر، بەڵام كاتێك هیچێك لەوانە لە موجتەبادا نییە ئیتر وتەكەی مایكاڤیلی دێتە دی كە دەڵێت: بۆئەوەی دەست بە دەسەڵاتەوە بگریت هێندە بەسە كە خەڵك لێت بترسن نەك خۆشیان بوێیت.

بۆ بینینی بەشێك لە زانیارییەكانی نێو ئەم ڕاپۆرتە كلیك لێرە بكە