01:30 - 08/02/2021
قەتەرییەکان لەنێوان سازشی دۆست و پشتگیری نەیاردا
ئەگەرچی راپرسییەکانی ئەم دواییە وایان نیشاندەدا کە خەڵكی قەتەر رازین لەسەر سازشکردنی ئەم وڵاتە بۆ لابردنی گەمارۆکانی چوار وڵاتی عەرەبی، بەڵام هێشتا جیاوازی جدی لە بۆچوونەکانی رای گشتی قەتەر و ئەو چوار وڵاتە عەرەبییە سەبارەت بە سیاسەتی دەرەوە لەئارادایە.
ئەوەی گرنگە، پێشکەوتنی چاوەڕواننەکراو لە دانووستانەکانی کۆتایهێنان بە گەرمارۆی درێژماوەی قەتەر لەلایەن چوار وڵاتی عەرەبی "ئیمارات، سعودیە، میسر و بەحرەین" کە بە نێوانگیری کوەیت ئەنجامدرا ئەوەیە ، لە ئاستی گشتیدا، زۆرینەی زۆری خەڵکی ئەم وڵاتانە لە بری گەمارۆ، داوای ئاشتی دەکەن وتەنانەت ئەوەی مایەی سەرنجە ئەوەیە نزیکەی لەسەدا چل "40٪"، کە نزیکەی 300 هەزار هاووڵاتی قەتەر دەگرێتەوە، پشتگیری ئاسایکردنەوەی پەیوەندییەکانی ئیسرائیل و وڵاتانی عەرەبی دەکەن. هاوکات، راپرسییەکانی رای گشتی، کە لە تشرینی دووەم 2020 لەلایەن پەیمانگای واشنتۆنەوە ئەنجامدرا، ئەوە نیشاندەدەن، پشتگیریکردنی هاووڵاتیانی قەتەریی لە تورکیا، ئیخوان موسلیمین، حەماس و ئێران هێشتا لە هاووڵاتیانی وڵاتانی دیکەی بەشداربوو لە راپرسییەکان زیاترە.
سەرەڕای جیاوازییەکان، قەتەرییەکان پشتگیری سازشکردن لەگەڵ چوار وڵاتە عەرەبیەکە دەکەن
قەتەریەکان و خەڵکانی دیکەی عەرەب لە ناوچەکەدا لەو باوەرەدان، کە دەبێت ناکۆکییە ناوخۆییەکانیان لە ڕێگەی ئاشتیەوە چارەسەربکرێت. 60٪ قەتەرییەکان لەگەڵ ئەم بۆچوونەدان. لە هیچ یەک لە هاووڵاتیانی چوار وڵاتە عەرەبییەکە جیاوازی بۆچوونیان لە 10٪ تێنەپەریوە لەگەڵ بۆچوونی قەتەرییەکان.
ئەم زانیاریانە ئەوە نیشان دەدەن، گەمارۆ و پچرانی پەیوەندییەکانی قەتەرو ئەو وڵاتانە، لەلایەن خەڵکی هەر پێنج وڵاتەکەوە بە ناپێویست زانراوە، بەڵام لێکۆڵینەوەی وردتر لەبارەی ئەم بابەتەوە ئەوە نیشاندەدات، هۆکاری سەرەکی ئەم گەمارۆیانە لە جیاوازی بیرکردنەوەی گشتی لەنێوان ئەم ولاتانەدا ریشەی هەیە. ئەگەر رابەرانی ئەو چوار وڵاتە عەرەبییە بەراستی نیگەرانی هەژموونی ئیخوان موسلیمین و تورکیان، ئەوا بیانوی تەواویان هەیە کە نیگەرانی بیرکردنەوەی گشتی بن.
٪40قەتەرییەکان رازین لەسەر "رێکەوتننامەی ئیبراهیم" لەگەڵ ئیسرائیل و نیوەشیان پشتگیری حەماس دەکەن
بە گوێرەی راپرسییەکان، قەتەرییەکان بەراورد بە وڵاتانی دیکەی کەندوای عەرەبی کە راپرسی تێدا ئەنجامدراوە "سعودیە، ئیمارات و بەحرەین"، 40٪یان رازین بە ئاسایکردنەوەی پەیوەندییەکانی ئیمارات و بەحرەین لەگەڵ ئیسرائیل و 30٪ قەتەریکەکانیش رەزامەندن لەسەر پەیوەندی بازرگانی و وەرزشی لەگەڵ ئیسرائیل، بەڵام بە لەبەرچاوگرتنی نەیاری توندی تورکیا و ئیخوان موسلیمین بۆ ئاسایکردنەوەی پەیوەندی وڵاتە عەرەبییەکان لەگەڵ ئیسرائیل، تەنانەت بۆچوونی ئەم رێژە لە هاووڵاتیانی قەرەی مایەی هەڵوەسەت لەسەرکردنە.
بۆچوونی 1
هاوکات، بەگوێرەی ئەم راپرسییە، قەتەرییەکان لەنێوان وڵاتانی عەرەبی ناوچەکە، دوای لوبنان، زۆرترین رێژەی بەگریکردنیان لە حەماس هەبووە. بەم پێیە، قەتەرییەکان بەشیوەیەکی بەرچاو دابەشبوون بەسەر دوو بەرەدا: 40٪ قەتەریەکان رازین بە ئاسایکردنەوەی پەیوەندییەکانی بەحرەین و ئیمارات لەگەڵ ئیسرائیل و 47٪ یشیان پشتگیری حەماسن و دژی ئاشتین لەگەڵ ئیسرائیل. بە رەچاوکردنی ریشەی پەیوەندییەکانی حەماس و ئیخوان موسلیمین و یارمەتیدانە بەردەوامەکانی حکومەتی قەتەر بۆ کەرتی غەزەی ژێر کۆنترۆڵی حەماس، ئەم ڕێژە تاڕادەیەک زۆرەی پشتگیری خەڵکی قەتەر بۆ حەماس مایەی سەرسوڕمان نییە.
بۆچوونی 2
وەک حەوت وڵاتی دیکەی عەرەبی بەشداربوو لەم راپرسییەکدا، تارادەیەک جیاوازی تەمەنی نەوەکان لەم بارەیەوە نابینرێت. ئەو قەتەریانەی تەمەنیان لەسەروی 30 ساڵی و کەمێک زیاترن، زیاتر لایەنگری حەماس بوون، بەڵام جیاوازی بۆچوونی نیوان نەوەکان لەسەر ئاشتی ئیمارات و بەحرەین لەگەڵ ئیسرائیل، بەگوێرەی شیکردنەوەی ئاماریی، شایانی باس نەبووە.
لەنێوان حەوت وڵاتی عەرەبیدا، قەتەرەییەکان زیاتر پشتگری لە تورکیا دەکەن
بەشداربووانی قەتەر لە راپرسییەکەدا، بەشێوەیەکی تایبەتی سەبارەت بە تورکیا، ئیخوان موسلیمین و حەماس جیاوازتر لە هاووڵاتیانی ئەو وڵاتانەی دیکەیە. ئەم جیاوازییە لەڕووی سیاسیەوە، بەرەچاوکردنی هەبوونی پەیوەندی قەتەر بەرسێ لایەنەکەوە شتێکی سەیر نییە، بەڵام ئەنجامەکانی ئەم راپرسییە ئەوە نیشان دەدات، ناکۆکییەکان نەک تەنها لە ئاستی گشتی خەڵکدا بەڵکو لە نێوان بەرپرسانی رەسمیشدا هەیە.
پەیوەندییەکانی قەتەر لەگەڵ تورکیا و ئیخوان موسلیمین هۆکاری سەرەکی گەمارۆکانی وڵاتە عەرەبییەکان بوو بۆسەر ئەم وڵاتە. ئەم وڵاتانە بە ئاشکرا ئیخوان موسلیمین بە تیرۆریست دادەنێن و لەسەر چەندین بابەتیش لەگەڵ تورکیا گرژی لە نیوانیاندا هەیە . ئەگەرچی نیشانەکانی گەرمبوونەوەی پەیوەندییەکانی سعودیە و تورکیا بەچاودەبینرێن. لەم روەوە، داخستنی بنکەیەکی سەربازیی تورکیا لە قەتەر و پچرانی پەیوەندیەکانی قەتەر لەگەڵ ئیخوان موسلیمین، یەکێکە لە دوو مەرجی سەرەکی لەو 13 مەرجەی کە وڵاتانی عەرەبی لە ساڵی 2017 بۆ چاوخشاندنەوە بە گەمارۆکاندا بۆسەر قەتەر ئاماژەیان پێدابوو.
بەم حاڵەشەوە، قەتەرییەکان گرنگییەکی زیاتر بە پەیوەندی لەگەل تورکیا دەدەن " 80٪ وەڵامدەرانی قەتەری بەراورد بە وڵاتانی دیکەی عەرەبی پشتگیری لەم پەیوەندییە دەکەن ". پەیوەندی تورکیا و قەتەر زۆر بەهێزە، دامەزراوە فەرمییەکانی قەتەر، لە ساڵی رابردوودا، وەبەرهێنانێكی زۆریان لەگەڵ کۆمپانیا تورکییەکاندا ئەنجامداوە، واش دەبینرێت کە قەتەر لە دەستوەردانی تورکیا لە کاروباری ناوخۆی لیبیا رازییە.
لە ئێستادا، تەنها سێ یەکی قەتەرییەکان پشتیوانی لە ئیخوان موسلیمین دەکەن
زۆرینەی قەتەرییەکان بەڕوونی دژی سیاسەتی رەسمی حوکمەت رای خۆیان دەربڕیوە و بە "تارادەیەکی نەرێنی" بۆچوونی خۆیان لەسەر ئیخوان موسلیمین دەربڕیوە. بەم حاڵەشەوە ، پشتگیری قەتەرییەکان لەم گرووپە ئیسلامییە "36٪" زیاترە لە وڵاتانی عەرەبی دیکەی بەشداربووی راپرسیەکە. دەبێت ئەوەش لەبەرچاوبگرین کە قەتەر لەساڵی 2012-2013 بە ئاشکرا پشتگیری لە حکومەتی مورسی سەر بەئیخوان موسلیمین کرد و تا ئێشتاش جێگەی نیشتەجێبوونی چەندین گرووپی خاوەن هەژموونی سەر بە ئیخوان موسلیمینن.
پشتیوانی هەندێک لە قەتەرییەکان بۆ ئێران و هاوپەیمانەکانی لە ناوچەکەدا
زۆرترینی قەتەرییەکان تێڕوانینیان بۆ کۆتایهێنان بە سزاکانی چەکی سەر ئێران کە مانگی تشرینی 2020 نەرێنی بووە و 63٪ بەشداربووان بە "تارادەیەکی نەرێنی" دەنگیان داوە. لەم بارەیەوە، بۆچوونی کەمینەی شیعەی قەتەریش هیچ جیاوازییەکی لەگەڵ سونییەکاندا نەبووە. هەروەها، جیاوازی بۆچوونی نەوەکانیش لەئارادا نەبووە. سەرەڕای ئەمەش، بۆچوونی هاوولاتیانی قەتەری سەبارەت بە پەیوەندی قەتەر و ئێران نەرێنییە و 72٪ لەوباوەڕەدان کە ئەم پەیوەندییە گرنگ نییە. وەڵامدەرەوە شیعەکان تەنها کەمێک زیاتر لە سونییەکان ئەم پەیوەندییەیان پێ گرنگ بووە و جیاوازی بۆچوونی ئەوتۆش لەنێوان نەوەکاندا تارادەیەک بوونی نەبووە.
هەروەها، پشتیوانی قەتەرییەکان لە هاوپەیمانەکانی سەر بە ئێران لە ناوچەکەدا زۆر کەمە: تەنها 5٪ پشتگری لە حزبوڵا و 6٪ یان حوسیەکانی یەمەنیان لا پەسەندە. بەگوێرەی ئەم راپرسییە، کەمینە شیعەکانی قەتەر وەک شیعەکانی وڵاتانی دیکەی عەرەبی کەمێک زیاتر پشتگیریان لە هاوپەیمانەکانی ئێران لەناوچەکەدا کردووە. لەناو شیعەکاندا 29٪ یان بۆچوونێکی ئەرێنیان لەسەر حزبوڵا هەیە و 17٪ شیان حوسیەکانیان لا پەسەندە. بەم حاڵەوە، قەتەرییەکان بەراورد بە وڵاتانی دیکەی عەرەبی بەشداربوو لەم راپرسییە، جگە لە لوبنان، بەشێوەیەکی گشتی گرنگییەکی زیاتر بە پەیوەندی وڵاتەکەیان لەگەڵ ئێران دەدەن.
پەیوەندییەکانی قەتەر و ئێران یەکێکی دیکەبوو لە هۆکارەکانی گەمارۆکان بۆسەر ئەم وڵاتە.
زۆرترین قەتەری نەیاری ترەمپن، بەڵام نزیکەی نیوەیان گرنگی بە پەیوەندی لەگەڵ ئەمریکا دەدەن؛ فەلەستین ئەولەویەتیكی کەمتری هەیە لەلایان
بۆچوونی قەتەرییەکان سەبارەت بە گرنگی پەیوەندی وڵاتەکەیان لەگەڵ ئەمریکا وەک وڵاتانی دیکەی عەرەبی بەشداربوو لە راپرسیەکە بووە و ڕێژەکەیان 44٪ . وەک هاووڵاتیانی وڵاتانی دیکەی عەرەبیش بۆچوونێکی نەرێنیان لەسەر ترەمپ هەبووە و 80٪ یان لەوباوەرەدان دەرچوونەوەی دووبارەی ترەمپ لەبەرژەوەندیاندا نییە
لەبارەی ئەولەویەتی سیاسەتی ئەمریکا لە ناوچەکە، 23٪ قەتەرییەکان لەگەڵ "هەوڵداندان بۆ چارەسەرکردنی کێشەی فەلەستین"، نزیکەی هەمان ڕێژەش داوای "هەوڵی رێگریکردن دژی هەژموون و چلاکییەکانی ئێران"لە ناوچەکە دەکەن، هەروەها "داوای چارەسەرکردنی شەڕی یەمەن و لیبیا بەرێگەی دیبلۆماسی "دەکەن. هاووڵاتیانی قەتەر تارادەیەک خۆشحاڵن بە "هاوکاریکردنی ئابوری و وەبەرهێنانی زیاتر لە وڵاتە عەرەبییەکاندا" "لەلایەن ئەمریکاوە" لە هەموو وڵاتانی دیکە کەمتر بەلایناەوە گرنگ بووە و تارادەیەکی زۆر پێچەوانەی بۆچوونی هاوزمانانی خۆیان لە میسر یان ئەردەنن بوون، ئەوان لەڕوی نەوت و گازەوە هەژارن.
کەمێک ناکۆکی نیوان نەوەکان لەسەر بابەتە کۆمەڵایەتییەکان
بۆچوونی قەتەرییەکان سەبارەت بە چاکسازییە کۆمەڵایەتییەکانی کۆتای لە سعودیە وەک کردنەوەی هۆڵەکانی سینەما و کۆنسێرت و بە رەسمی ناساندنی مافی ئافرەتان بۆ شۆفێریکردن، ئەرێنی بووە. ئەوەی لێرەدا سەرنجراکێشە بۆچوونی هەردوو گرووپی سونی "خوار و سەروو 30 ساڵ" لەم بارەیەوە تاڕادەیەک یەکسانە. هەروەها 52٪ قەتەرییەکان، بەبێ جیاوازی بۆچوون لەنێوان نەوەکاندا، لەو باوەڕەدان کە ڤایرۆسی کۆرۆنا "لەلایەن دوژمنانی دەرەکییەوە بە ئەنقەست دروستکراوە".
سەبارەت بە خۆپیشاندانەکانی دژە گەندەڵی لە لوبنان و عێراق، جیاوازی بۆچوون لەنێوان نەوەکاندا هەیە. لە کاتێکدا کە قەتەرییەکان، بەشیوەیەکی گشتی پشتگیری لە خۆپیشاندانەکانی ئەم دواییە دەکەن، بەڵام رێژەی پشتگیری بەشداربووانی سەروو 30 ساڵ ، 10٪ کەمترە لە وەڵامی گەنجەکان.
دەربارەی شێوازی راپرسییەکە
ئەم راپۆرتە شیکارییە، بەگوێرەی شیکردنەوەی داتاکانی راپرسییەکی 17ی تشرینی دووەم 2020 کراوە، 1000 قەتەری لەناوچەی جیاوازی ئەم وڵاتە بەشداریان تێداکردووە. کاری مەیدانی ئەم ڕاپرسییە لەلایەن کۆمپانیایەکی راپرسی زۆرمتمانە پێکراوی ناوچەکە، کە کۆمپانیایەکی سەربەخۆی تایبەتی و ناسایسییە، ئەنجامدراوە. بەشداربووان خۆیان ئامادەبوون و لەماڵەکانیاندا پرسیارەکانیان لێکراوە. بەشداربووان بە گوێرەی پیوەری کوێرانە لە هەڵبژاردنی ناوچەکاندا ، بەگوێرەی پیشەگەرترین پێوەرەکانی راپرسی نێدەوڵەتی هەڵبژێردراون و جەخت لەسەر پاراستنی زانیاری بەشداربووان کراوەتەوە.
بەراوردەکان لەم شیکارییەدا، بەگوێرەی راپرسی هاوکاتی شەش وڵاتی دیکەی عەرەبی بووە، واتە لە وڵاتانی سعودیە، ئیمارات، بەحرەین ، میسر، ئوردن و لوبنانیش ئەنجامدراوە. رێژەی هەڵەی ئاماری بۆ راپرسییەکی لەم شێوەیە نزیکەی 3٪یە. وردەکاری تەواو سەبارەت بە شێوەی ئەنجامدانی راپرسیەکە وەک نموونە وەرگرتن، پرسیارکردنی تەواو و زانیارییەکانی هاوتا لەگەڵ داواکردن خراوەتەڕوو.