02:08 - 16/07/2020
فوكردن لە غوباری چەند ساڵە، تەونەكانی واشنتۆن و مۆسكۆ و ریاز و تاران لە ملی كازمی نائاڵێنن؟
هەموو چاوەكان بە كراوەیی لەسەر ئەو پیاوەن كە بارێكی قورسی خستووەتە سەر شانی و لە یەك كاتدا دەیەوێت هەم ناوماڵێكی پڕ لە كێشمەكێشمی شیعی لەلایەك و دڵی پێكهاتەی سوننەش لەلایەكی دیكە رابگرێت و لەگەڵ كوردیش لەسەر هێڵە تا تەم و غوباری سەر ساڵانێكی پەیوەندییەكانی هەولێر و بەغداد ئەگەر بۆ چەند مانگێكیش بێت بڕەوێنێتەوە.
لە ئاستی سیاسیشدا چاوێكی لەسەر عەمامەكەی ئێرانە و چاوێكیشی لەسەر عەباكەی سعودیەیە، بە دەستێك دەیەوێت هەرچی زیاترە بە باسكە بەهێزەكانی واشنتۆنەوە خۆی هەڵبواسێت و بە دەستەكەی تریشی لە هەوڵدایە مۆسكۆ دەستی لێ نەترازێنێت، واتا بە كوردی و بە كورتی بەردەوام دارەكە لە ناوەڕاستەوە دەگرێت و نایەوێت لەسەر هیچ جەمسەرێكی ساغببێتەوە و دەیەوێت سوود لە هەردوو جەمسەرەكە وەربگرێت كە وەك دەوترێت رەنگە ئەم تەكنیكە لە دونیای هەواڵگرییەوە فێربوبێت كە ساڵانێك خۆی سەرپەرشتی دەكرد، ئەویش مستەفا كازمییە.
لە ناوەڕاستی تاران و ریازدا
ئەگەرچی پێشتر بڵاوكرایەوە كە كازمی بەمنزیكانە سەردانی سعودیە دەكات و بەشێك لە میدیاكانی سعودیەش دانیان بەوەدانا كە كازمی لە ریاز زنجیرەیەك كۆبوونەوەی لەگەڵ بەرپرسانی باڵادا دەبێت، لەناكاو ئاژانسی هەواڵی ئیرنا كە ئاژانسی هەواڵی رەسمی كۆماری ئیسلامی ئێرانە رایگەیاند كە بەر لە سەردانەكەی بۆ سعودیە كازم سەردانی تاران دەكات.
بە بروای چاودێران دەشێ كازمی باش لەوە تێگەیشتبێت كە نزیكبوونەوەی هەنگاوەكانی بە هەر ئاراستەیەك لەنێوان تاران یان ریازدا بەبێ لەبەرچاوگرتنی هێز و پێگە و راگرتنی دڵی ئەوی دیكە، ئەوا دەشێ سەرەتای هەنگاوەكانی كۆتایی بێت، هەربۆیە زۆر هەواڵگرانە و زۆر وریایانە بەرلەوەی دڵی ئێرانییەكان بڕەنجێنێت بە سەردانەكەی بۆ سعودیە، رایگەیاند كە سەردانی تاران دەكات و خوازیاری بەهێزی و بەپێزی پەیوەندییەكانە.
گرتنی گۆچانەكە لە ناوەڕاستەوە
كەناڵی روسیا تودەی كە كەناڵی رەسمی روسیایە بڵاویكردەوە كە مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی عێراق بەمنزیكانە سەردانی ئەمریكا دەكات، وەك كەناڵەكەش دەڵێت بەم سەردانەی كازمی دەیەوێت زامنی چەند مانگێك ئارامی بكات و دەشیەوێت ململانێكان كەمێك ئەهوەن بكاتەوە تا لانی كەم تا كۆتایی دەسەڵاتەكەی عێراق نەبێتە گۆڕەپانی بەریەككەوتنی زلهێزەكان.
وەك روسیا تودەی ئاماژەی پێداوە، كازمی لەم قۆناغەدا دەیەوێت گۆچانەكە لە ناوەڕاستەوە بگرێت، نایەوێت نە دڵی ئەمریكاییەكان و نە نەیارەكانی ئەمریكا لەخۆی برەنجێنێت، هەروەك گۆچانی سعودیە و ئێرانیش لە ناوەڕاستەوە گرتووە و نایەوێت دڵی هیچیان برەنجێنێت و نەك نابێتە لایەنگری لایەكیان بەڵكو بە پێچەوانەوە دەیەوێت هاوسەنگییەكە بە ئەندازەیەك رابگرێت تەنانەت داوا لە ریاز و تاران بكات ئاڵۆزییەكان كەمێك خاوبكەنەوە لانی كەم لە عێراق تا دەرفەتی هەبێت ئەو ماوە راگوزەرییەی دەبێتە تەمەنی كابینەكەی تا كۆتایی بە ئارامی بەڕێی بكات.
سود وەرگرتن لە دەرفەت
دەشێ ئێستا یەكێك لە دەرفەتەكانی بەردەم مستەفا كازمی كشانەوەی تاكتیكی چەند هەنگاوێكی ئێران بێت لە عێراق لەرووی سیاسییەوە چونكە لەدوای كوژرانی قاسم سولەیمانی، ئێران بەشێوەیەكی تاكتیكی لە عێراق لەرووی سیاسییەوە چەند هەنگاوێك كشاوەتەوە و دەیەوێت كارتەكانی دەستی بەپێی بارودۆخە گۆڕاوەكان رێكبخاتەوە.
بەپێی راپۆرتێك كە رۆژنامەی ئیندیپێندنتی لەندەنی بڵاویكردەوە، لە سەردانێكی نهێنیدا بۆ عێراق، بەشێك لە سەركردە شیعەكان كە لەگەڵ ئیسماعیل قائانی جێگرەوەی قاسم سلەیمانی كۆبوونەتەوە، بەڵام ئەو سەركردە شیعانە بوونەتە مایەی نائومێدی تاران، چونكە داواكارییەكانیان هەمووی لە بەرژەوەندی خۆیان بووە نەك لە بەرژەوەندی ئێران، بۆ نمونە هەندێك لە سەركردەكان داوای گرەنتی پاراستنی ژیان و بەرژەوەندییەكانی خۆیانیان لە قائانی كردووە و هەندێكیشیان هەوڵیانداوە وا نیشان بدەن كە دەتوانن ببنە بەدیلی عادل عەبدولمەهدی بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران و داوای پشتیوانییان لە ئێران كردووە، هەربۆیە ئێران بە روونی هەستی بەو بۆشاییە كردووە كە لەدوای قاسم سلەیمانی لە عێراق دروستبووە و بە نیگەرانییەوە تا ئێستا چاودێری دەكات و بۆشاییەكەش تادێت زیاتر دەبێت، هەر ئەم پێشهاتانەش وایان لە ئێران كرد كە رێگەبدات كازمی بگات بە پۆستی سەرۆك وەزیران و ناچاركردنی ئەم گروپە شیعییانە بۆ پابەندبوون بە كازمییەوە كە بەبڕوای هەندێك ئەوە گەڕانەوەی هەنگاوێكە بۆ دواوە لەلایەن ئێرانەوە بەڵام بەشێوەیەكی تاكتیكی، تا دەرفەتی هەبێت جارێكی دیكە كارتەكانی دەستی لە عێراق رێكبخاتەوە بەجۆرێك لەگەڵ بارودۆخی ئێستای عێراقدا بگونجێت و سەرەتایەكی نوێ دەستپێبكات لەدوای ئەو رووداوەی بەسەر قاسم سلەیمانی هێنرا.
وەستان لەنێوان دوو منارەدا
ناكۆكی تائیفی و بەتایبەت ناكۆكی مەزهەبی لەماوەی رابردوودا یەكێك بووە لە سیما دیارەكانی عێراق، ئاستەمە لە هیچ شوێنێكی ئەم جیهانەدا ناوی عێراق ببیسترێت بەبێ ناوی ناكۆكی شیعە و سوننە، هەربۆیە كابینەی حكومەتەكەیی و ماوەی حكومەتدارییەكەی كازمی بەدەر نییە لەو ناكۆكییە ریشە قوڵە مێژوییە، بەڵام ئەوەی تا ئێستا بەدی دەكرێت هاوشێوەی سیاسەت لەگەڵ زلهێزەكان و نوكەكانی هەرەم، كازمی بە هەمان شێوە دەیەوێت سیاسەتێكی دیاریكراو لە ناوخۆدا بەكاربهێنێت و هێندەی وەك كەسێكی تەكنۆكراتی بە خەم و تەنگی كاری حكومەتدارییەوە دەردەكەوێت دەیان هێندە كەمتر وەك كەسێكی مەزهەبی دەردەكەوێت بە ئەندازەیەك ئەگەر كەسێك ژیاننامەكەی نەخوێنێتەوە ئاستەمە جیای بكاتەوە كە ئایا ئەم پیاوە كە لە رۆژنامەنوسەوە گەیشتووەتە بەرزترین پلەی هەواڵگری و لەوێشەوە گەیشتووتە سەر بەهێزترین كورسی دەسەڵات كە پۆستی سەرۆك وەزیرانە لە بنەمادا شیعەیە یان سوننە، چونكە هیچكات لە تەقس و سروتە ئاینیی و مەزهەبییەكاندا خۆی نابینێتەوە و بەردەوام وەك كەسایەتییەكی تەكنۆكرات دەردەكەوێت.
فوو لە غوباری چەند ساڵە
لەدوای دەستبەكاربوونی مستەفا كازمی، یەكێكی دیكە لە سیماكانی حكومەتی عێراق گفتوگۆیە لەگەڵ حكومەتی هەرێمی كوردستان، گفتوگۆیەك كە ئاڵاوە بە كۆمەڵێك قەیرانی كەڵەكەبووی نێوان هەولێر و بەغداد كە لەدوای ئابوری سەربەخۆی هەرێم و فرۆشتنی سەربەخۆیانەی نەوت سەرچاوەی گرت.
وەلێ تا هەنوكە گفتوگۆكان هیچ بەرهەمێكیان لێ سەوز نەبووە، بەڵام بەپێی زانیارییەكان كازمی لەم دۆسێیەشدا بە هەمان شێوە گۆچانەكەی لە ناوەڕاستەوە گرتووە، لە یەك كاتدا هەم دەیەوێت دڵی كورد رابگرێت و كێشەكان چارەسەر بكات هەمیش دەیەوێت توڕەیی ناو بەشێك لە شیعەكان لەخۆی نەوروژێنێت بەتایبەت كە بەشێك لە شیعەكان حەساسیەتیان بە دۆسێی نەوت و ئابوری هەرێمی كوردستان هەیە و پێیانوایە هەرێمی كورسدات هەم لە نەوتی خۆی سوودمەند بووە و هەمیش لە دارایی عێراق و نەوتی پارێزگاكانی دیكە.
بەپێی زانیارییەكان كازمی لە یەكێك لە كۆبوونەوەكاندا بە راشكاوانە بە وەفدی كوردی وتووە كە ئەو نایەوێت شیعەكان تووڕە بكات بە رێككەوتن لەگەڵ هەرێمی كوردستان و وتویەتی هەر رێككەوتنێك بكەین رەوانەی پەرلەمانی دەكەم تا هەمووان پشتیوانی بكەن.
ئەو بۆچوونە راشكاوەی كازمی دەریدەخات كە بارتەقای خواستی بۆ رێككەوتنی سیاسی و ئابوری لەگەڵ هەرێمی كوردستان خواستیشی هەیە كە كەمترین بەرپرسیارێتی سیاسی رێككەوتنەكە بكەوێتە سەر شانەكانی خۆیی و نایەوێت گروپە شیعییەكان لەخۆی نیگەران بكات.
ئێستا پرسیارەكە ئەوەیە پیاوێك كە لەرووی سیاسیی و كوتلەی پەرلەمانییەوە لەوپەڕی بێ پشت و پەنایدایە دەسەڵاتی بەسەر ئەم هەموو تەونە ئاڵۆسكاوەدا دەشكێت و دەتوانێت ئەم هەموو سەرە داوە پەرتەوازە و دژ بەیەكانە چ لە ناوخۆ و چ لە دەرەوەی عێراق بە یەكتر بگەیەنێتەوە؟.