02:34 - 13/05/2020

ئایا كازمی لە تۆڕی نەیارەكانی دەربازی دەبێت‌

پەیسەر

چەند مانگێك دەبوو كە سەرۆك وەزیرانی عێراق عادل عەبدولمەهدی دەستی لەكار كێشابوویەوە، دەست لە كار كێشانەوەی ئەو واتە ڕاوەستانی حكومەت و لایەنی جێبەجێكار، ئەوەش ڕەنگدانەوەی نەرێنی لەسەر سەرجەم كایەكانی ژیان دروست دەكات و ئەوانەشمان بە چاوی خۆمان بینی، كاندیدكردنی چەند كەسێكیش بۆ پڕكردنەوەی ئەو پۆستە چەندین كێشە و گرفتی نێوان پێكهاتە و لایەنە سیاسیەكانی لێكەوتەوە، هەربۆیە دووان لەو كاندیدانە بوونە قوربانی ئەو ململانێیانە و  نەینتوانی لەسەر كورسی سەرۆك وەزیران دابنیشن، بەڵام لە كاتی دیاریكردنی مستەفا كازمی سەرۆكی هەواڵگریی ئەو وڵاتەدا كەمترین گرفتی لێكەوتەوە و دواجار متمانەی زۆرینەی بەدەستهێنا و چووە لوتكەی دەسەڵاتی ئەو وڵاتە.

سەركەوتنی كازمی لەكاتێكدایە كە پەیوەندییەكانی نێوان ئێران و ئەمەریكا لە دۆخێكی خراپدایە، لە هەمان كاتدا ئامادەیی ئەمەریكا و ئێرانیش لە وڵاتەكەیدا بەرجەستە و ڕوونە، ئەوان ململانێی گەوەریان هەیە لەسەر گۆڕەپانی ئەو وڵاتەی كە ئەو سەرۆكایەتی دەكات و لاكردنەوەی تەواویش بۆ هەرلایەكیان ئایندەی ئەو مۆلەق دەكات و پێدەچێت تا ئاستی لادان و ناچار بە دەست لەكار كێشانەوەش بڕوات.
هەربۆیە تێگەیشتن لە دونیابینی كازمی بۆ سەرجەم كێشەكانی ئەو وڵاتە هاوكارییمان دەكات لە چۆنیەتی كاركردن و بەرەنگاربوونەوەی ئەو كێشانە.

ئاشكرایە كە بەشێكی زۆری ئەندامانی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق(پەرلەمان) لە شیعەكان پێكهاتوون و زۆرینەشیان لە ئێرانەوە نزیكن، كاتێكیش ڕەزامەندیی زۆرینەیان بەدەست دەهێنێت، كەواتە دەبێت لەوە تێگەشتبین كە ئێران بە جۆرێك لە جۆرەكان ڕازییە لەسەر دانان و دەست بەكار بوونی، نەك هەر ئەوە بەڵكو (هاوپەیمانی فەتح) لە پیرۆزبایی و پشتگیریی كازمی زیاتر دەڕۆن و بە بەیاننامەی فەرمی داوایان لە ئەمەریكا كردووە كە هاوكاریی كازمی بكەن، بۆ ئەوەی سەركەوتوو بێت و عێراق لە دۆخی چەقبەستوویی دەربازبكات و بیباتە قۆناغێكی نوێوە، هەروەها داوشیان لە كازمی كردووە كە روو لە لایەنێك نەكات لەسەر بنەمای پشتكردن لە لایەنێكی دیكە.

لەسەر ئاستی نێو دەوڵەتیش زۆرینەی وڵاتانی جیهان و ناوچەكەش پشتیوانی خۆیان بۆ دەربڕیوە و جگە لە پشتیوانی سیاسی ئامادەیی خۆیان دەربڕیوە بۆ هاوكاریی مادی و سیاسی و تەنانەت سەربازیش ئەگەر پێویست بكات، بۆ ڕووبەڕووبونەوەی تیرۆر و ڕێگریی كردن لە سەرهەڵدانەوەی داعش.

عێراقی پێش كازمی گۆڕەپانی ململانێ و هەژموونی هێزە نێودەوڵەتی و هەرێمییەكانی وەك ئەمەریكا ، ئێران، عەرەبستانی سعودیە، توركیا و هەندێك لەوڵاتانی كەنداویش بووە، هەریەكەیان بەجۆرێك دەستێوەردانیان كردووە و لەبەر لاوازیی و بێ سەرە و بەرەییش عێراقییەكان تەنها سەیركردنیان بۆ ماوەتەوە و نەیناتوانیوە بەیاننامەیەكیش دەربكەن.

كازمی لەبەر ئەوەی بەرپرسی یەكەمی دەزگای هەواڵگریی عێراق بووە، لەوە باش تێگەشتووە كە عێراق چەندە لەرزۆك و لاوازە لە ڕووبەڕوو بوونەوەی كێشەكاندا و ناكۆكی و ململانێ ناوخۆییەكانی لایەنەكانیش چەندە دۆخەكەیان ئاڵۆزتركردووە. هەربۆیە ئەو باوەڕی وایە دەبێت ئەوەندە بە حەكیمانە بجوڵێتەوە كە دۆخەكە چارەسەربكات نەك ئاڵۆزتری بكات، چوون لەوانەیە جووڵەیەكی هەڵە ببێتە بایسی كورسیەكەی و پۆستەكەشی لەباربچێت و ناویشی بە خراپی لەلاپەڕەكانی مێژوودا تۆمار بكرێت.

بە پێی سەرچاوە رۆژنامەوانییەكان و لە ئەنجامی مامەڵەی پێشینەی، كازمی لەسەر ئاستی ناوخۆیی  پەیوەندییەكی باشی لەگەڵ زۆرینەی لایەنەكان هەیە و لەسەر ئاستی نێو دەوڵەتیش لەگەڵ ئەمەریكا و ئێرانیش باڵانسی پەیوەندییەكانی ڕاگرتووە. هەرچەندە لەنێوخۆی ئێراندا تا هەنووكەش قسە لەسەر ئەوە هەیە كە كوشتنی قاسمی سولەیمانی لە سەروبەندی بەرپرسیارێتی ئەودا بووە لە دەزگای هەواڵگریی عێراق و ناكرێت ئەو ئاگادار نەبێـت لەو پلانە، هەربۆیە نیگەرانی قووڵ هەیە لەبارەی كازمییەوە، بەڵام پشتیوانی كردنی لە ئێستادا زیاتر لە خوێندنەوەیەك هەڵدەگرێت.

هەرچەندە هێشتا زووە بڕیار لەبارەی هەنگاوەكانی داهاتووی كازمییەوە بدەرێـت، بەڵام لەماوەی پێشووشدا  بەهەستیارییەوە بڕیاری داوە و تەنانەت قسەشی كردووە، ئەو كاتێك دەیەوێت هەنگاوێك بنێت یان بڕیارێك دەربكات لە پێشدا بیر لەوە دەكاتەوە كێ لەگەڵ ئەو بڕیارەیە و كێش لە دژی دەوەستێتەوە، هەربۆیە زۆر بیر لەڕاگرتنی باڵانس دەكاتەوە و نایەوێت دۆخەكە لەخۆی بشێوێنێت و بڕیارێك بدات گەڕانەوە لێی باجی بوێت.
كازمی پێی وایە بەشێكی گەورەی چارەسەری عێراق پەیوەندی بە دۆخی ئاینی و كۆمەڵایەتی خەڵكەكەیەوە هەیە، بۆ ئەو مەبەستە بەردەوام لە پەیوەندی توندوتۆڵدایە لەگەڵ زانایان و شارەزایانی كۆمەڵایەتی و لەسەروو هەمووشیانەوە عەلی سیستانی گەورە مەرجەعی شیعەكانی عێراق، ئەو پێی وایە كێشەی عێراق لە ڕیزبەندیدا بەو ئەندازەیەی كۆمەڵایەتی و جڤاكییە بەو ئەندازەیە سیاسی نییە، دواجار هەر ئەو كاریگەرییە جڤاكییە كاریگەری لەسەر بوارە سیاسیەكە دادەنێت و دەیكاتە سیاسی، هەر ئەوەش لە مێژووی عێراقدا ڕەگی داكوتاوە تا ئێستاش درێژەی هەیە.

لەو بارەیەوە توێژەرێكی عێراقی بەناوی عبدالرحمن الجابووری دەڵێت: كازمی كوڕی پیاوێكی هەژارە، مەدەنی بووە و نەچووەتە نێو كایە سەربازییەكانەوە، نەبووتە ئەندامی هیچ حیزبێكی سیاسی، پەیڕەوی لە ئیسلامی سیاسی نەكردووە، لە دژی قۆرغكردنی دەسەڵاتی بنەماڵە سەرمایەدار و بۆرجوازەكانە دەستیان بگاتەوە بە پۆستە باڵاكان، ئەو بە كودەتای سەربازیی نەهاتووە...

هەرچەندە كازمی بەردەوام كار لەسەر ئەوە دەكات نەیارەكانی یەك نەگرن و دۆسیەیەك نەهێنێـتە بەرباس كە كێشە نوستووەكان بەخەبەر بكاتەوە، یان بەنزین بە ئاگرەكەیدا بكات، ئەوەی تا ئێستا باس دەكرێـت لەناو كەسایەتییە دیارەكانی عێراقدا كەسێك نییە ڕاشكاوانە كازمی ڕەت كردبێتەوە نوری مالیكی نەبێت، ئەوانەی تر دابەش دەبن بۆ چەند ئەندام پەرلەمانێكی لایەنەكان كە ئەویش نەیاری نین، بەڵكو سەرنج و تێبینییان لەسەر شێوەی كاركردنی هەیە. ئەوانەی كە مالیكیان لە نزیكەوە ناسیوە پێیان وایە ئەو لە ڕوانگەی ئەحتیات و گریمانەی نیگەرانی ئێرانەوە نەیاریی خۆی ڕاگەیاندووە، چوون ئەو لە ڕوانگەی سیاسی و ئایۆلۆژییەوە ئەوەندەی گوێ بە بەرژەوەندییەكانی ئێران دەدات نیو هێندە گوێ بە بەرژەوەندییەكانی عێراق نادات. هەندێكی دیكەش باس لەوە دەكەن ئەگەر ئەو پۆستە وەزارییانەی مالیكی داوای لە كازمی دەكرد پێی بدرایە پێنەدەچوو بەو ئەندازەیەی ئێستا نەیار و نیگەران بێت.

ئێستا مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی عێراقە، عێراقێك كە بەدرێژایی مێژوو كێشەی بەڕێوەبردنی هەبووە، گۆڕەپانی زۆرینەی جەنگ و شەڕوشۆڕەكانی ناوچەكە بووە، شوێنی یەكلایی كردنەوەی بەرژەوەندی زلهێزەكان بووە، عێراقێك كە سەردەمانێك مرەكەبی كتێبخانەكانی رووباری دیجلەیان ڕەنگ دەكرد و لە ئێستاشدا خوێنی ڕۆڵەكانی، پرسیار ئەوەیە: ئاخۆ كازمی دەبێـتە كابتنێكی شارەزا و كەشتی عێراق دەگەیەنێتە كەنارەكانی ئارامی و لەنگەری پێدەگرێـت، یان دەبێتەوە سەدام حسێنێكی دیکە و سوێند بخوات ئەوەی بە سرتە و چپەشەوە لەدژی عێراق بجوڵێتەوە زمانی دەبڕێت؟ یاخود ئەگەری سێیەم چەند بارە دەبێتەوە و ناوی ئەویش وەك هەر سەرۆك وەزیرانێكی دیكە لە لیستی موچە زەبەلاحەكاندا دەمێنێـتەوە و بە مووچەی خانەنشینیەكەی داهاتووی خۆی و منداڵەكانی دابین دەكات؟ دەبێت چاوەڕوان بین.