04:44 - 26/03/2020

بۆچی هیزە ئێرانیەكانی عێراق لەدیاریكردنی زەرفی دەترسن؟‌

پەیسەر

میدیای عەرەبی ماوەیەكە سەرقاڵی گەڕانە بەدوای وەڵامی ئەو پرسیارەدا: ئاخۆ ئەو هێزە عێراقییانەی كەنزیك و گوێڕایەڵی ئێرانن بۆچی نیگەرانن لە دیاریكردنی عەدنان زەرفی؟ لەكاتێكەوە ناوی ئەو هاتووە بۆ دروستكردنی حكومەتی نوێی عێراق بۆچی كەوتوونەتە جموجووڵی ناڕەزایی و لەمپەر دروستكردن؟

بەشێك لەوانەی بۆچوونی خۆیان نووسیوە دەڵێن: ئەوە كێشەی نێو ماڵی شیعە خۆیانەو هۆكارەكەشی ئەوەیە كە لە ئیستادا شیعەكانی عێراق بوونەتە دووبەرەو یەكێكیان لای ئێرانەو ئەوی دیكەش لای ئەمەریكایە. بەڵام بەشێكی دیكەیان دەڵێن: ئەو هێزە شیعییانە ترسیان لەوەیە بەرژەوەندییان بكەوێتە مەترسییەوەو حكومەتەكەی زەرفی بكەوێتە لێپێچینەوەیان.

ململانێكان لەسەر پۆستی سەرۆكوەزیران بەردەوام دەبێت تا كۆتایی ئەمساڵ

ناڕەزایەتیەكانی عێراق لە مانگی ئۆكتۆبەری ساڵی پارەوە بەردەوامییان هەیەو هەر لە دوو مانگی یەكەمی دەستپێكردنی خۆپیشاندانەكانەوە عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق دەستلەكاركێشانەوەی خۆی ڕاگەیاندو و تا ئێستاش هەركەس دیاری دەكرێت بۆ پێكهێنانی حكومەتی نوێ هەر جارەو بە بیانوویەك یان ناڕەزایەتی لایەك شكست دەهێنێت.

باهرە شێخلی- نوسیویەتی: ململانێكان لەسەر پۆستی سەرۆكوەزیران بەردەوام دەبێت تا كۆتایی ئەمساڵ، مەگەر بەشێوەیەكی چاوەڕوان نەكراو یەكلایی بكرێتەوە، ئەوەش لەوانەیە بەڕێگەیەك بكرێت لەدەرەوەی ئەو پرۆسەیە بێت كە پێی دەگوترێـت پرۆسەی سیاسی لە عێراق. ئەو خانمە نوسەرە دەنوسێت: ئەو بەرەیەی لە عێراقدا ناوی لێنراوە شیعەكانی عێراق، بوونەتە دوو بەش، یەكێكیان گوێ لە ئەمەریكا دەگرێت و ئەوی تریان لە ئێران، هەریەكەشیان پەنجەی تاوان بۆ یەك درێژدەكەن، ئەوانەی سەربە ئەمەریكان دەیانەوێت رق و قینی عێراقیەكان لەبەرامبەر ئێراندا بوروژێنن و بڵێن هەرچی وێرانەیی و شێواوی دۆخی عێراق هەیە پەیوەندی بە ئێرانەوە هەیەوئێران لە پشتی هەموو كێشەكانەوەیە، ئەوانەشی سەربە ئێرانن كار لەسەر ئەوە دەكەن دژایەتی ئەمەریكا بكرێت، ئەمەریكا عێراقی داگیركردو كێشەی تێدا دروستكردو ئەو بێ سەروبەرەییەی هەیە ئەنجامی كارەكانی ئەوانە، ئەوەی عێراقی گەیاندووەتە ئەم دۆخە ئاڵۆزەی ئێستا ئەمەریكایە.

باهرە دەنوسێت: كاندیدی پێشنیازكراو هەركێ بێت لەلایەن زۆرینەی خەڵكەوە ڕەتدەكرێتەوە، وەك ئەوەی دەیبینین لەگەڵ زەرفی دەكرێت لەبەر ئەوەی لەگەڵ ئەو پێوەرانەدا نایەتەوە كە لەنێو گۆڕەپانی خۆپیشاندان و مانگرتووەكاندا دانراوە.

ئێرانیەكان: ئەوەی عێراقی گەیاندووەتە ئەم دۆخە ئاڵۆزەی ئێستا ئەمەریكایە

هەر لەو میانەیەدا خالد علیوی عەرداوی لەرۆژنامەی (العالم)ی عێراقیدا نوسیوویەتی: لەسایەی ڕوداوەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا كە بەردەوام لە گۆرانكاریدایە، یاساو ڕێساو یاری گەورە دەێنە پێشەوە، ماڵی شیعەی عێراق لە خراپترین دۆخدایە، ڕووبەڕووی تەنگەژەی گەورە بوونەتەوە، تەنانەت سیاسیەكانی شیعە هێشتا بەتەواوی نازانن چی ڕوودەدات و گۆڕانكارییەكان سەریان لەچییەوە دەردەچێت، تائێستاش لە ڕێگەی گومانەوە كارەكانیان دەكەن و پێشیان وایە دۆخەكە هەروەك پێشوو دەڕوات، مل نەدەن و ئینكاریی بكەن، یان بەشێك بن لە فشارو بەردەوام وەرەقەیەكی فشاریان بەدەستەوە بێت و بیانەوێت لەبەرامبەر نەیارەكانیان بەكاری بهێنن، وڵات بكەنە شوێنی یەكلایی كردنەوەی حساباتی خۆیان، خالد باس لەوەش دەكات ئەوەی قوڕەكەی زیاتر خەست كردووەتەوە ئەوەیە كە هەڵوێستەكانیان زۆر توندو ناشیرینە و مامەڵەكردنیان لەسەر ئاستی ناوخۆیی و نێودەوڵەتیش زۆر نالەبارە.

ئەو نوسەرە درێژەی بە بۆچوونەكەی داوەو گوتوویەتی: زۆرینەی ئەو كێشانەی كە لەناو ماڵی شیعەكانی عێراقدا هەیە سەرچاوەكەی گوێڕایەڵی هێزی دەرەوی عێراق و بەدەسیهێنانی زیاتری پلەو پۆست و دەسەڵاتە، لە هەمان كاتیشدا سەركردەیەكیان نیە بتوانێت بۆچوونە دوورەكانیان لە یەك نزیك بكاتەوەو ڕێگەچارەكانیان بەسەردا بسەپێنێت، ئەمانە سەرەڕای جیاوازیی فیكری و بیروباوەڕییان كە هێشتا پەلی نەهاویشتووەتە دەرەوەی خۆیان. هەموو ئەوانە بوونەتە هۆی ئەوەی بیر لەوە نەكەنەوە پێداویستیەكانی خەڵك چین و ئەو گۆڕانكارییانە چین بەسەر ژینگە ناوخۆیی ونێودەوڵەتیەكەیاندا هاتووە، لەوانەیە هەر ئەوەش بێت بووبێتە هۆی تێوەگلانیان لە چەندین دۆسیەدا كە لێپێچینەوەی یاساییان هەیە.

ئەگەر لە سەر ئاستی نێو دەوڵەتییەوە پشتگیریی بكرێت، لەبەر ئەوەی لێپێچینەوەیان لەگەڵ دەكات

حەمید كەفائی لە رۆژنامەی –صوت العراق- دا دەپرسێت: هێزە سیاسیی و چەكدارەكانی سەر بە ئێران لە عێرراقدا بۆچی لە دیاریكردنی عەدنان  زەرفی دەترسن كە حكومەتی نوێ پێكبهێنێت؟ ئەوە لە كاتێكدا كە بەشێكی زۆری شیعەكانی عێراق ماوەی 17 ساڵ زیاترە لەنزیكەوە عەدنان دەناسن و لەگەڵیاندا كاری كردووە؟ هیچ كێشەیەكیان نەبووە پێكەوە، بەشێكی زۆری خەڵكی مام ناوەندی شیعە گوێیان بۆ گرتووە، ئەندامێكی چالاك و بەتوانای هاوپەیمانی شیعە بووە، پارێزگاری گرنگترین و پیرۆزترین شوێنیان بووە لە عێراق.

بەڵام ئەو نووسەرە هەر خۆی وەڵام دەداتەوە: كاتێك سەیرێكی خێرای مێژووی ئەو كەسانە دەكەین، لەوە تێدەگەین هیچ كاتێك لەسەر پرۆژەیەكی نیشتیمانی كۆك نەبوون، ئەوان یان بەدوای بەرژەوەندی خۆیانەوە بوون، یان خەریكی پاراستنی بەرژەوەندییەكانی ئێران بوون لە عێراق، لەبەر ئەوەی هاوكارییان دەكات و دەیانپارێزێت، ئەوان لە حكومەتی داهاتوو دەترسن، بەتایبەتی ئەگەر لە سەر ئاستی نێو دەوڵەتییەوە پشتگیریی بكرێت، لەبەر ئەوەی لێپێچینەوەیان لەگەڵ دەكات، دزیی و خراپەكارییەكانیان هەڵدەماڵێت، ئەو تاوانانەیان دەخاتە ڕوو كە لەبەرامبەر خەڵك و خاكی عێراق كردوویانە، میلشیاكانیان هەڵدەوەشێنێتەوە كە لەو ڕێگەیەوە دەستیان بەسەر زۆر شوێنی هەستیاری عێراقدا گرتووە.

دۆخی كاركردنی زەرفی نالەبارەو لەكاتێكدایە كە تەنها خەڵك و هاوڵاتیان نین كەرەنتینە كراون و قەدەغەی هاتووچۆیان بۆ ڕاگەیەندراوە

مەرعی دەشڵێت:هێشتا ڕوون نیە كە بزانرێت كوردو سونە زەرفی ڕەتدەكەنەوە یان نە، ئەوە لە كاتێكدا محمد عەلاوییان ڕەتكردەوەو بەو هۆیەشەوە نەیتوانی سەركەوتوو بێت لە پێكهێنانی كابینەكەیدا، بە دیوێكی دیكەدا ئەم دۆخە پێویستی بەوە هەیە ڕێكەوتنێكی تۆكمە لە نێوان شیعەو سونە و كوردەكاندا بكرێت بۆ قۆناغی داهاتوو، ئەگەر وانەكرێت لەوانەیە هەمان سیناریۆی رەتكردنەوەی عەلاوی لەگەڵ زەرفیشدا دووبارە ببێتەوە، ئەگەر وابێت ئاریشەی گەورەتر ڕوو لە عێراق دەكات و تێپەڕاندنی دۆخەكەش قورستر دەكات، چوون بەپەیدا بوونی ڤایرۆسی كۆرۆنا نرخی نەوت زۆر دابەزیوەو لەو ڕێگەیەشەوە چاكسازیی سیاسی بە بێ ئابوورییەكی تۆكمە سەرناگرێت، ئەوە لە كاتێكدا بەشی هەرە زۆری بودجەی عێراق لەسەر نەوت بونیات نراوە.

دۆخی كاركردنی زەرفی نالەبارەو لەكاتێكدایە كە تەنها خەڵك و هاوڵاتیان نین كەرەنتینە كراون و قەدەغەی هاتووچۆیان بۆ ڕاگەیەندراوە، بەڵكو سەرجەم چالاكی و پەیوەندییە سیاسییەكانی جیهانیشی سست كردووەو پێناچێت ئەو دۆخەش بەو زووییەو بەو ئاسانییە كۆتایی بێت، هەربۆیە بەشێك لە نوسەرانی تۆڕە كۆمەڵایەتیەكانی عێراق پێیان وایە پرۆسەی سیاسی عێراق كۆرۆنای گرتووەو هێشتا دیارنیە چاك دەبێتەوە یان تەنگەنەفەسی دەكات و لە لێواری مردن نزیكی دەخاتەوە، رۆژانی داهاتوو ئەوە دیاری دەكات.