04:31 - 29/08/2019

ئایا ئیسرائیل بۆردومانی بارەگانی حەشدی شەعبی كردووە؟‌

پەیسەر

لەماوەی ڕابوردوو دا زنجیرەیەك تەقینەوە لە بارەگاو سەربازگەكانی حەشدی شەعبی ڕویاندا، لە نزیك فڕۆكەخانەی –بەلەد- . حەشدی شەعبی گروپێكی چەكداریی نا ڕێكخراو بوون و لەسەر بنەمای فەتوایەكی عەلی سیستانی گەورە مەرجەعی شێعەكانی عێراق دامەزراوە، بەڵام دواتر بۆ ئەوەی بەرگی یاساییان بەبەردا بكرێت خزێنرانە ناو دامەزراوەی سەربازیی سەر بە وەزارەتی بەرگری عێراق، پێگەی (میدڵ ئیست ئای)ی بەریتانی ڕاپۆرتێكی چڕوپڕی لەبارەی وەڵامی ئەو پرسیارەوە بڵاوكردووەتەوە، ئایا ئەنجامدەری ئەو هێرشانە ئیسرائیل بووە یان لایەنی دیكە؟

لەم ڕاپۆرتەدا شیكاریی بۆ چوار هێرشی نادیاردەكرێت كە هەموویان لە شوێنێكی نادیارەوە هێرشكراوەتە سەر بنكەو بارەگاو شوێنە هەستیارەكانی حەشدی شەعبی، ئەمە لە كاتێكدایە زۆرینەی شرۆڤەكاران باس لەوە دەكەن كە حەشد گوێڕایەڵێكی لە ڕادەبەدەری ئێرانیەكانە.

دوورخستنەوەی هەڕەشە لەسەر سنوورەكان:
كاتێك بەچڕی سەیری ململانێی نێوان دوو هێزی گەورەو دوژمنی یەكتری لە سوریا دەكەیت كە –ئێران و ئیسرائیل- چۆن گەشتوونەتە ترۆپكی ڕووبەڕوو بوونەوە، بەتایبەتی لەسەر دۆزی سوریاو چۆنیەتی بەكارهێنانی هەژموونی خۆیان لەسەر خاكی ئەو وڵاتە، ئەوا ئەوەندەی تر گەمە سیاسیەكانی ناوچەكە ئاڵۆزتر دەبینیت، سوپای قودسی سەربە سوپای پاشدارانی كۆماری ئیسلامی ئێران هەژموونی سیاسی و سەربازیی خۆیان لەو وڵاتەدا سەلماندووە، هەموو كارەكانی ئەمانەش لەبەرژەوەندی سوپای سوریاو سیستەمی حوكمڕانی بەشار ئەسەد كەوتووەتەوە، هەر ئەوەش بووتە هۆی ئەوەی هێزەكانی سوپای پاسداران بە ئاشكرا بچنە سنوورەكانی دەوڵەتی ئیسرائیل. بەڵام لەم رۆژانەدا دەبینین بەهۆی ئەنجامدانی چالاكیەكانی ئیسرائیلەوە چالاكی سەربازییان لە سوریاوە گوازراوەتەوە بۆ ناو قوڵاییەكانی خاكی عێراق.

توێژەران ڕای جیاوازیان هەیە:
راپۆرتەكە پشتی بە بۆچوونەكانی شرۆڤەكارێك بەستووە كە هەڵگری بروانامەی دكتۆرایە لە زانستەسیاسیەكاندا و كار لەسەر رۆژهەڵاتی ناوەراست دەكات بەناوی (میسم بهرافیش) و لە زانكۆكانی سوید وانەی زانستە سیاسیەكان دەڵێتەوە، ئەو جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە كە بەڵێ زنجیرەیەك تەقینەوە لە ناو گروپیی حەشدی شەعبی لەناو عێراق دا ڕویداوە ، كە ئەو گرووپە لەسەر ئێران حساب دەكرێن، لەبەر ئەوەی پێكهاتەی سیاسی و سەربازییان زۆرینەی ڕەهایان شێعەكانی عێراقن، تەقینەوەكان لە نزیك بنكەیەكی ئاسمانی بوو لەناوی (بنكەی بەلەد) ك هێزەكانی ئەمەریكای تێدا نیشتەجێن و نزیكەی 80 كیلۆمەتر لە باكووری بەغدادەوە دوورە و سەربە پارێزگای سەڵاحەدینە.

هێرشەكان ئامانجیان پێكاوە:
هەر ئەو پێگە ئەلیكترۆنیە ئاماژەی بەوەش كردووە كە رۆژی 12/ئاب/ی ئەمساڵیش هێرشی لەو جۆرە ئەنجام دراوە، تەقینەوەكان لە بنكەی –الصقر- ی سەربازیی ڕویداوە كە سەربازگەی حەشدی شەعبییە و لەو هێرشەدا تەنها یەك كەس كوژراوەو 29 كەسی دیكە بریندار بوون.  هەروەها لە رۆژی 28/ تەمووز/2019 شدا هێرش بۆسەر سەربازگەی ئەشرەف ئەنجام درا و دوای كەمتر لە دوو هەفتە هێرشێكی دیكە بۆ سەر بنكەی –الشهدا‌و- ئەنجام درا كە سەر بە ئاری ئامرلی پارێزگای سەلاحەدینە، لەو بۆردمانەدا دوو سەربازی ئێرانی كوژران كە سەربە سوپای پاسدارانی ئێران بوو.

دەبێت بەرپرسیارێتی هەڵبگرن:
بە پێی وتەی شرۆڤەكاران لە پرۆسەی ئەو هێرشانەدا هەریەك لە (ئێران ، عێراق، و ئیسرائیل) لەناو بابەتەكەدا هەن و دەبێت بەرپرسیارێتی ئەو تەقینەوانە و دۆخەكە هەڵبگرن، یەكێك لەو ئەگەرانەی كە دەخوازێت ئیسرائیل لە پشتی ئەو هێرشانەوە بووبێت، وتەكانی بنیامین ناتانیاهۆی شەرۆك وەزیرانیی ئیسرائیلە لە رۆژی دووشەمەی ڕابوردووتر كە گوتی: ئێران هیچ دڵنیاییەكی بەدەستەوە نیە، لە هیچ شوێنێك پارێزراو نیە، ئێمە دەجوڵێین و كاری خۆمان دەكەین، هەر ئێستە ئیشی خۆمان دەكەین، ئەوەی پێویست بێت ئەنجامی دەدەین.

سێ رۆژ دوای ئەوە لە رۆژی 5 شەممەی ڕابوردوودا بە ڕوونتر قسەی كردو  لە قسەكانیدا ئەوە دەخوێندرایەوە كە ئیسرائیل بەو كارانە هەستابێت، ئەو كاتێك قسەی بۆ كەناڵی 9 ی تەلەفزیۆنی ئیسرائیل دەكرد، لە بارەی ئەو هێرشانەوە كە بۆ سەر باكووری عێراق ئەنجام دراوە لێیان پرسی، ئەویش لەوەڵامدا گوتی: ئێمە ئیشی خۆمان دەكەین، تەنها لەو كاتانەشدا كار ناكەین كە پێویست بێت، ئێمە لە زۆر ناوچەی جیاواز دەست بەكار دەبین لە دژی ئەو وڵاتانەی كار بۆ لەناوبردنمان دەكەن. پاشان گوتی: سوپا سەربەستی بڕیاردانی تەواوی هەیە، داوای هەرچی بكەن بۆ ئەوەی بتوانن كارەكانیان ئەنجام بدەن پێیان دەدرێت بەتایبەتی بۆ پووچەڵكردنی پلانەكانی ئێران.

نایانەوێت عێراق ببێتە سوریا:
پێگەی میدڵ ئیست باسی لەوەش كردووە ئێران ویستوویەتی چەك و تەقەمەنیە بەرگرییەكانی لە سوریاوە بەرەو سنورەكانی خۆی پاشەكشە پێبكات و بیانگەڕێنێتەوە بۆ ژێردەسەڵاتی خۆی، ئەوەش لە كاتێكدایە كە ئیسرائیل هێرشەكانی بۆ سەر سوریا چڕكردبوویەوە، لەبەر ئەوەی كێشە لەگەڵ هێزەكانی ئەمەریكا دروست نەكات، هەر بۆیە پێدەچێت ئێستە ئیسرائیل كار بۆ ئەوە بكات سوپای پاسداران نەتوانن پێگەی خۆیان لە سەر خاكی عێراق بەهێز بكەن، بۆیە هێرشی دەستپێكردووە بۆ سەریان.

ڕووسەكان لەگەڵ ئێرانن:
یوسی مانشارۆڤ،  توێژەر لە ناوەندی ئیزری بۆ توێژینەوی ئێران و كەنداوی عەرەبی سەر بە زانكۆی حەیفای ئیسرائیل بەوپێگەی میدڵ ئیستیی ڕاگەیاندووە: ئێران بنكەی مووشەك كارگەی بەرهەم هێنانی مووشەكی لە عێراق دامەزراندووە، خۆی بۆ ڕووبەڕوو بوونەوە لەگەڵ ئیسرائیل و ئەمەریكا لەناوچەكەدا ئامادە دەكات. مانشارۆڤ درێژەی بە قسەكانی داوەو گوتویەتی: هەندێك لەو سەربازگانە كەوتوونەتە بەر هێرش پێگەی سوپای پاسدارانی ئێران بووە، لەو شوێنانەوە دەست لە كاروباری سوریا و عێراق و لوبنان و یەمەن وەردەدەن.

چۆن ئەنجام دراوە؟
ئەو پێگەیە باسی لەوە كردووە، شرۆڤەكارانی (ئێران و عێراق) پەنجەی تۆمەت بۆ هێزە ئیسرائیلیەكان ڕادەكێشن و پێیان وایە لە رێگەی فڕۆكەی (ئیف 35) یان فرۆكەی بێفرۆكانەوە ئەنجام دراوە، گریمانەی سێیەمیش ئەوەیە كە تەقینەوەكە هەر لەناو خاكی سەربازگەكانەوە ڕویاندابێت یان بە مووشەكی كورت مەوداوە ئەنجام درابێت، بەڵام ئەم بۆچوونەیان كەمتر جێگەی باوەڕە چوون قەبارەی تەقینەوەكان لەوە گەورە تربوون كە گومانی وا دروست بكات.

خۆیان چی دەڵێن؟
دوای ئەوەی كە تەقینەوەكەی ناوچەی بەلەد ڕویدا، حەشدی شەعبی بەیاننامەیەكی ئاگراویی دەركردو تیایدا گوتیان ئەمەریكیكان ڕێگەیان داوە بە چوارفڕۆكەی ئیسرائیلی بۆ ئەوەی بێنە سەر ئاسمانی عێراق و هێرشەكانیان ئەجام داوە. هەربۆیە هەمان رۆژ ئەبو مەهدی موهەندیس گوتی: ئێمە ڕایدەگەیەنین كە تاوانباری سەرەكی ئەمەریكایە و لە ئەمڕۆوە وەڵامی توندمان دەبێت.

سەرەڕای ئەوەی ڕاوێژكاری ئاسایشی نیشتیمانی روسیا (نیكۆلای باترۆشیف) خۆی لە ڕیزی تاراندا نیشان دەدات، لەبەر ئەوەی شەریكی ڕاستەقینەیان بووە لە شەڕی سوریادا و لەبەرامبەر سیاسەتی ئەمەریكیەكان لەو وڵاتەدا وەك یەك تیم كاریان كردووە، ئەویش باوەڕی وایە ئەگەر ئسرائیل ئەو كارەی ئەنجام دابێت بێگومان بە بێ ئاگاداریی و پشتیوانی ئەمەریكیەكان نەبووە.

لە هەمان كاندا ئەو پێگەیە باسی لە ڕۆڵی وڵاتانی عەرەبی (بەتایبەتی ئەوانەی لە دژی ئێرانن) هەریەك لە عەربستانی سعودیەو ئیماراتی عەربی، بە پێی گوتەكانی ئەو پێگە ئینگلیزییە ئەو عەرەبانە نەك هەر كارەكەیان پێخوش بووە، بەڵكو هەرچییان پێبكرێت لەو بوارەدا كە هەژموونی ئێران كەم بكەنەوە ئەنجامی دەدەن هاوكاریش پێشكەش دەكەن.

عەرەبەكانیش پێیان خۆشە:
بە پێی وتەی یوسی مانشارۆڤ ئەو كارە دەبێتە هۆی نزیكبوونەوەی عەرەبستانی سعودیەو دەوڵەتی ئیسرائیل، هەروەها بەدووریشی نەزانی ئەگەر ئێران بەردەوام بێت لەسەر قایمكردنی پێگەی خۆی لە ناو عێراقدا بە مووشەك بۆرییە نەوتیەكانی سعودیە لە ناو قوڵایی ئەو وڵاتەدا مووشەك باران  بكات. شرۆڤەكاران پییان وایە دانانی ئەو جۆرە ئەگەرە بۆ سعودیەكان بۆئەویە پشتیوانی لە لێدانی حەشدی شەعبی و سوپای پاسداران بكەن.

ئاسمانی عێراق بەدەست كێوەیە؟
هەرچی لایەنی عێراقیشە لەبریی دەستنیشانكردنی تاوانباری بۆردومانەكە، عادل عەبدولمەهدی باسی لەوە كردوە كە دەبێت ئاسمانی وڵاتەكەی توندتر بكاتەوە بۆ ئەوەی ڕێگە بە هەر كەس و لایەنێك نەدرێت  كاری خۆیانی تێدا ئەنجام بدەن، بە پێی دەستووری عێراقیش فەرمانی بەكارهێنانی ئاسمانی عێراق لە فرۆكەی بێفرۆكەوانەوە بیگرە تا هەر فڕۆكەیەكی دیكە، تەنها لە دەستی سەرۆك وەزیراندایەو هیچ كەسێك ناتوانێت ئەو مافە بەخۆی بدات، ئەگەر لایەنێك ئەو بڕیارە جێبەجێ نەكات هێزە ئاسمانیەكان ڕێگە پێدراون كاری خۆیان بكەن و ئاسمانی عێراق بپارێزن.

ئێران چی لەباردایە؟
لەو ناوەندەشدا ئێران بەرپرسیارێتی راستەوخۆی خستۆتە ئەستۆی ئیسرائیل و سوپای پاسدارانی ڕاسپاردووە هەرچییان پێدەكرێت ئەنجامی بدەن و لەبەرژەوەندیەكانی ئیسرائیل بدەن لە هەرجێگەیەك بۆیانكرا كاری خۆیان ئەنجام بدەن، خۆ ئەگەر بۆردەمانەكان بەردەوام بن ئەوا شرۆڤەكاران پێیان وایە سوپای پاسداران لە ڕێگەی وەكیلەكانیەوە لە نزیك سنورەكانی خۆی تۆڵە دەكاتەوە بەتایبەتی لەبەرزاییەكانی جۆلان.

دوژمنی نەناسراو:
یەكێكی دیكە لەو لایەنانەی كەگومانیان لێدەكرێت هێرشەكەیان ئەنجام دابێت، ئەو هێزو لایەنانەن كە نەیارو دژی دەسەڵات و مانەوەی حەشدی شەعبین، چ لەناو عێراق و چ ئەمەریكیەكان. هەرچەندە توێژەران باس لەوە دەكەن ئەگەر بۆ ئێرانیەكان پشتڕاست ببێتەوە كە هێزەكانی ئیسرائیل ئەو كارەیان ئەنجام داوە ئەوا كاردانەوەیان زۆر لەوە زیاتر دەبێت ئەگەر ئەمەریكیەكان ئەنجامیان دابێت، چوون جگە لەشەڕی  سیاسی لەگەڵ ئیسرائیل شەری ئایدۆلۆژیشیان هەیە.