زۆردارو دیكتاتۆرەكان جیهان بەڕێوە دەبەن، لە پێناوی بیروباوەڕو شێوازی بیكردنەوەی خۆیاندا، بۆ دەستەبەری بەهەشتێك بۆ خۆیان ژیانی خەڵك دەكەن بەدۆزەخ، شەووڕۆژی خەڵك دەكەن بە زیندانێك كە ئەوان ناویان لێناوە نیشتیمان، خوێن ڕشتن ناودەنێن ئەمنی قەومی، كردنەوەی دەرگای زیندانەكان و پڕكردنیان بە خەڵكی ڕەش و ڕووتی بێدەرەتان ناو دەنێن بەرگری و ئازادیی.
ئەمە چیرۆكێكی دووبارەیە، لە هەموو وڵات و هەموو سەردەم و هەموو ئایدۆلۆژیایەكدا ئەگەری دووبارە بووەنەوەی هەیە. بۆیە دەبێت ئەم دیاردەیە ناو بنرێت كارگەی بەرهەم هێنانی دیكتاتۆریەت و زۆرداریی، بۆ ئەوەی ئێمە لەو پیشەسازییە تێبگەین دوو نموونەی بەرجەستە دەخەینەبەردەست، دوو زۆردار، دوو دەسەڵاتداری بەناوبانگی دونیا، رۆژانێك ئەو دوو زۆردارە زۆرینەی جیهانیان بەڕێوە دەبرد، یەكێكیان لە رۆژهەڵاتی سۆسیالیزم و ئەوی تریان لە قوڵایی ئەوروپادا، (ستالین و هیتلەر) كە بوونە هۆی كوشتنی ملیۆنەها مرۆڤ، ماڵوێرانی زۆر، رەش كردنی ڕووی مرۆڤایەتی، تا ئێستەش مرۆڤایەتی بەدەست ئەو جۆرە بیركردنەوانەوە دەناڵێنیت و تین و تاوی ئەو دۆزەخەی ئەوان تاویان دا بە جۆرێك لە جۆرەكان بڵێسەی هەیە، لەم ڕاپۆرتە وێنەییەدا لەگەڵ وێستگە گرنگەكانی ژیانیان دەڕۆین، بۆ ئەوەی بزانین ئەو مرۆڤانە چ جۆرە كەرەستەو مەعدەنێكن، تا خوێنەرلەوە ئاگادار بێت ئەو دوو كەسە چۆن دەستیان گەشتوەتە دەسەڵات و لەو ڕێگەیەشدا چەندە ستەمیان كردووەو زۆرداریەكەیان گەشتوەتە چ ئاستێك، دواجار خوینەر بەوە ئاشنا دەكەین كە ئەو دوو مرۆڤە زۆردارە چۆن كۆتایی بە ژیانیان دێت و دوای ئەوانیش خەڵك چۆن لێیان دەڕوانێت.
جۆزێف ستالین ساڵی 1878 لە دایك بووە، تەمەنی منداڵی بەیەختی بەڕێ دەكات، دایكی كارەكەری ماڵە خانەدان و دەوڵەمەند دەبێت، باوكی مووچە خۆرێكی كەم دەسەڵات بوو، ئەم حاڵەتە زەبری دەرونی لەسەر داناوە. ئەدۆڵف هیتلەر، 1889 لە ئەڵمانیا لە دایك بووە، منداڵێكی لەسەر خۆ بەڵام داماوو بێدەرەتان، ئەوەی منداڵی ئەو دوانە پێكەوە دەبەستێتەوە، تەمەنی پڕ لەناخۆشی منداڵییە، هیتلەر بەردەوام بەسەختی لەلایەن باوكیەوە لێیدراوە، ئەوەش بوەتە هۆی دوورە پەرێزی و دووركەوتنەوە لە كۆمەڵگە، هەر ئەوەش بوە هۆی شكستخواردنی لە خوێندن. دوور كەوتنەوەی لە خوێندن و قوتابخانە بووە گەورەترین كەلێن لە ژیانی هیتلەر دا. شۆڕشی ڕوسی كاریگەری زۆری لەسەر ستالین داناوە، بەتایبەتی دوای ئەوەی چاوی بە ڤلادمیر لینین دەكەوێت، ستالین لە مێرمنداڵیكی دز و ڕێگرو شەڕانییی بێ ئامانجەوە ەوە دەگۆڕێت بۆ ئەندامی حیزبی بەلشەفی و دواتر دەچێتە سەری كورسی دەسەڵاتی ڕوسیا. هیتلەر بەهۆی دوور كەوتنەوەی لە خوێندن و وەرنەگیرانی لە قوتابخانەیەكی هونەری ، لەسەرو بەندی جەنگی جیهانی یەكەم دا بەناچاری ملی ڕێگەی سوپای ئەڵمانی دەگرێت، بەهۆی سەركێشیەكانیەوە دوو جار نیشانەی ئازایەتی وەردەگرێت، ئەو دوو نیشانەیە دەرگای چوونە سەرەوەی بەڕوودا كردەوە. هاوڕێكانی ڤلادیمیمر لینین لەدوای مردنەكە بوونە پاڵپشتی ستالین بۆ ئەوەی ببێتە سەرۆكی حیزبی شیوعی، بی ئەوەی بزانن كە چارەنووسی تیاچوونیان بەدەستی ئەو دەبێت و دواجاریش لەبارودۆخێكی نادیاردا كۆتایی بە ژیانی هات. هیتلەر لە ڕێگەی هەڵبژاردنەوە توانی ببێتە ئەستێرەیەكی دیار، یەكەمین كەس كە زەبری هیتلەری بەركەوت (ئارن سترۆنگ) ی دامەزرێنەری چەكدارە میلشیاكانی (ئێس – ئای) بوو كە بە داپڵۆسێنەرەكانی نازیەت بەناوبانگ بوون. ستالین دەیویست ڕوسیا لە وڵاتێكی كشتوكاڵییەوە بگۆڕێت بۆ پیشەسازیی، هەرچی زەوی جوتیارەكان بوو لێیانی وەرگرتەوەو حكومەت خۆی كرد بەخاوەنی وجوتیارەكانی كردە مووچەخۆری حكومەت و بردنیە نێو سەربازگەكان بۆ ئەوەی لەوێوە دەست بەكاری كۆمەڵكاری بكەن، داهات و بەرهەمەكانیان ڕەوانەی دەرەوی ڕوسیا بكەن، تا بە داهاتەكەی پرۆژە پیشەسازیەكان بەڕێوە ببات، ئەم كارە بووە هۆی سەرهەڵدانی گەورەترین برسێتی لەسەدەی بیستەمدا، بەو هۆیەوە نزیكەی 3 تا 6 ملیۆن كەس گیانیان لە دەستدا. هەرچی بیروبۆچوونی هیتلەرە گەورەكردن و پیرۆزكردنی ڕەگەزی ئاری بوو، ئەو دەیگوت یەهودیەكان و شیوعیەكان و كەم ئەندامەكان كێشەو دەردی كوشندەن و دەبێت بە خێرایی لەناو ببرێن، هیتلەر ئەو كەسانەی لە خەڵك و كۆمەڵگە دوور دەخستەوەو هەندێكجار وەك پێداویستی تاقیگەكان بەكار دەهێنران و دەرمان و چەكیان لەسەر تاقیدەكردەوە، دەگوترێت هەزاران كەسی سوتاندو لەناو گۆڕی بەكۆمەڵدا شاردراونەتەوە. بەكارهێنانی ڕاگەیاندنی چەواشكارانەو درۆزن، ئەو ڕاگەیاندنكارەكانی دەناردە ناو زیندانەكان و وەك باخچەی دەوڵەمەندەكان نیشانیان دەدا، ستالین بۆ سپی كردنەوەی ڕووی دەسەڵاتەكەی هەرچی پێكرابێت لە ڕوانگەی ڕاگەیاندنەوە ئەنجامی داوە بە بێ گوێدانە بنەما و ڕەفتاری دروست و نادروست، هەرچی بكردایە ڕوویەكی بانگەشەو جوانكردنی خۆی و دەسەڵاتەكەی پێوە دەبەست، تەنانەت سینەماو گۆرانی و شیعرو كتێب و هەموو بوارەكانی تری لەو پێناوەدا خستبووە گەڕ. ئەو خاوەنی كتێبخانەیەكی گەورەی تایبەت بوو تا بەخەڵك بڵێت ڕۆشنبیرەو ئاگاداری بارودۆۆخە.
هیتلەر وەزارەتێكی دروستكرد بەناوی رۆشنگەری و بانگەشە بەسەرۆكایەتی (جۆزێف گۆبڵز) بە ئامانجی بڵاوكردنەوەی پەیامی نازیەكان، تەنانەت توانی شاشەی سینەماو شانۆو ڕادیۆو تەلەفزیۆنەكانی بۆ ئەو مەبەستە خستبووە گەڕ. بۆ ئەوەی دیكتاتۆریەت بەردەوام بێت، دەبێت مەترسی گەورە لە ئارادا هەبێت، شەڕێك هەبێت بۆ ئەوەی لەو ڕێگەیەوە بوونی خۆیان بسەلمێنن، لە 1934 دا سیرجای كریوفی هاوڕێی ستالین كوژرا، بۆ ئەو مەبەستە یاسای بنەبڕكردنی تیرۆری پەسەند كردو بەچاوی پڕ لە فرمێسكەوە وتاری بۆ خەڵك دەدا، وتارێك پڕ لە حەماسەت و فرمیسكی تیمساحی، كەچی ئەوەی كە هاوڕێكەی كوشتبوو خودی ستالین بوو نەك كەسێك یان گروپێكی دیكە. هیتلەر دوای ئەوەی كە گەیشتە دەسەلات لە ساڵی 1933 لە لایەن كەسانێكی نەناسراوەوە پەرلەمانی ئەلمانیا سووتا، ئەویش تاوانەكەی خستە ئەستۆی شیوعیەكان، بۆ ئەوەی لییان بدات و ژماریەكی زۆری سەركردەو كادیرە دیارەكانی لە سێدارەدان. لە ڕێگەی ڕاگەیاندنەوە بە ستالین دەگوترا (باوكی خەڵك) میدیا ئەو وێنانەی پەخش دەكرد كە منداڵی لەباوەش دەگرت و جوتیارو خەڵكی هەژارە ماچ دەكردو ئەوەش ئەو بیرۆكەیەی دەچەسپاند كە بەڵێ ستالین باوكی خەڵكە، نەك هەر ئەوە منداڵەكانیان كۆبوونەوەو كۆنفاسەكاندا گۆرانی و سرودیان بۆ دەگوت
لەسەردەمی ستالین دا نزیكەی 20 ملیۆن كەس كوژراون.
لەسەردەمی هیتلەر دا نزیكەی 21 ملیۆن كەس كوژراون ستالین ماوەیەكی زۆر نەخۆش بوو بەڵام هیچ پزیشكێك نەیدەوێرا سەردانی بكات و چارەسەری بۆ بكات، لەبەر ئەوەی دەترسا ئەگەر هەڵەیەك بكات كۆتایی بە ژیانی دێت، بەڵام دواجار دەركەوت كە خۆی لە لایەن (مۆتۆڵۆف)ی وەزیرەوە دەرمانخوارد كراوە. هیتلەر و دۆستەكەی پێكەوە خۆیان كوشت و دوای ئەوەی ئەڵمانیای لە هەموو ڕویەكەوە لەناوبرد.
تورکیا چەندە جدییە عێراقیش هەر ئەوەندە!
عێراق؛ پڕۆژەی فاوی گەورە کوردستان؛ دوو بەرەکی بەردەوام !
بنەچەى پەتاکە لە کوێوە سەرچاوەى گرتووە؟
مرۆڤ لە بەخێوکردن زیاتری دەوێت