11:56 - 27/12/2020

كەی چاوەكانی بەغداد دەچێتە خەو، تا گوێی مستەفا كازمی ببڕن؟‌

پەیسەر

بەغداد لە ترۆپكی پایتەختەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستەوە بەرەو لێواری لەناوچوون دەچێت و خەریكە دەبێتە شوێنی نائومێدی ئەوانەی ئومێدێكیان پێوە هەڵبەستووە، هیچ سێكتەرێكی نیە لەجێگەی خۆیدا مابێت و بەرەو خوارەوە شۆڕ نەبووبێتەوە، تەنها پشێوی و نائارامی و كوشت و كوشتارو ژمارەی حیزب و گروپ و دەستە چەكدارەكانی نەبێت، بەجۆرێك لە ژمارەی كورسییەكانی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق حیزب و كۆمەڵ و دەستە هەیە.

هەرچەندە دیاردەی هێرشكردنە سەر بەرژەوەندی و نوێنەرایەتییەكانی ئەمەریكا و ناوچەی سەوزی بەغداد شتێكی نوێ نییە، بەڵام هیچیان وەك ئەو هێرشەی سەرەتای هەفتەی رابردوو كە پێنج موشەک ئاڕاستەی ناوچەی سەوزی بەغدا کران کە باڵیۆزخانەی ئەمریکا و نوێنەرایەتی وڵاتانی لێیە، كاردانەوەی بەدوای خۆیدا نەهێناوە، ئەمجارەیان عەسائیبی ئەهلی حەق بەو هێرشە تۆمەتبار کراون كە لە لایەن ئەمەریكیەكانەوە بەوە تاوانباركراون كە پەیوەندی ڕاستەوخۆیان لەگەڵ ئێران و سوپای قودس هەیە .

لە پایامێكدا كازمی وتی: ئاسایشی عێراق سپاردەیە لە گەردنمان، مل بۆ سەركێشی و هەنگاوی تاكلایەنە نادەین، بەهێمنی كارمان كردووە بۆ گەڕاندنەوەی متمانەی گەل و دەزگا ئەمنییەكان و سوپا بە دەوڵەت.

دواتر بە تۆمەتی دەستهەبوون لە هێرشەکەدا حسام ئەزیرجاوی کەسی دیاری عەسائیبی ئەهلی حەق و چوار ئەندامی دیکەی گروپەكە دەستگیرکران.

چەکدارانی عەسائیب هاتنە سەر شەقام و بە هەڕەشەوە داوای ئازادکردنی گیراوەکانیان کرد و مۆڵەتێکی ٤٨ کاتژمێریشیان بە حکومەت دا تاکوگیراوەکانیان ئازاد بکرێت.
دوای هەڕەشەکانی عەسائیب مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی عێراق رایگەیاند، ئاسایشی بەغدا لە مەترسیدایە و ئامادەی هەر رووبەڕووبوونەوەیەکن ئەگەر پێویست بکات، بەمەش بەغدا چەند شەوێک چووە ناو ملاملانێیەکی سەخت و مەترسیدارەوە.

دوێنێ نووسراوێک بە ناوی ئاژانسی دژە تیرۆری عێراقەوە بڵاوکرایەوە کە ئاماژە درا بوو بە رادەستکردنی گیراوەکەی عەسائیب بە ئاسایشی حەشدی شەعبی، بەڵام دواتر وەزارەتی ناوخۆی عێراق رەتیکردەوە و رایگەیاند ئەو نووسراوە ساختەیە.

قەیس خەزعەلی ئەمینداری گشتیی بزوتنەوەى عەسائیبی ئەهلی حەقیش دوێنێ رایگەیاند، ئەوەی روویدا داوێک بووە، بەڵام بە "دانایی" چارەسەر کرا.

سەرچاوەکان باس لەوە دەکەن مستەفا کامی لەلایەن سیستانییەوە گڵۆپی سەوزی بۆ هەڵکراوە تاکو رووبەڕووی هەر هەوڵێک ببێتەوە کە ئاسایشی بەغدا و نوێنەرایەتی وڵاتان بخاتە مەترسییەوە، بەڵام هەندێك لە چاودێران باس لەوە دەكەن عەسائیب بەئاڕاستەیەك دەروات و پەیامەكەی سیستانیش شتێكی دیكەیە، پێدەچێت ئەوەش دابەشكردنی ڕۆڵ بێت و بیانەوێت سیاسەتی شیش و كەبابەكە پەیڕەو بكەن.

ماوەی هەفتەیەکی تەواویشە شەقامەکانی بەغدا پڕن لە هێزە ئەمنییە جۆربەجۆرەکانی عێراق و ئامادەکاری بۆ هەر ئەگەرێکی نەخوازراو دەکەن، بەجۆرێك پێشینەی نەبووە.

دوێنێش پڕۆسە هاوبەشەکانی بەغدا رایگەیاند، دۆخی بەغدا ئارامە و هیچ هەڕەشەیەک لە ئارادا نییە، لە هەمان كاتیشدا لە بەشێك لە شەقامەكانی پایتەختدا حزبوڵای عێراقی نمایشی سەربازیی و جووڵەی هێزیان لەشەقامەكاندا دەكرد، ئەوەش ئاماژەیەك بوو بۆ ئەوەی كە بگوترێت ئەوانیش بە كرداریی ئامادەی هەر گۆڕانكاریی و جموجوڵێكن.

ئەبو عەلی عەسکەری بەرپرسی ئەمنی یەکەکانی حزبوڵا لە عێراق تویتێکی بڵاوکردەوە و دەڵێت، هەموو ئەگەرەکانی سەرهەڵدانی جەنگ لە ئارادایە و داواشدەکات، هێرشی موشکی بۆ سەر باڵیۆزخانەی ئەمریکا ئەنجام نەدەرێتەوە، دەشڵێت، "چەکدارەکانمان هێرشیان نەکردووەتە سەر باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغدا."

ئەو بەرپرسەی حزبوڵا ئاماژە بەوەشدەکات، "رەنگە هێرشە موشەکییەکانی بەغدا تەنها لەخزمەتی بەرژەوەندی دۆناڵد ترەمپی دوژمنمان بێت."

لەبارەی ئەنجامدەرانی هێرشە موشەکییەکانی چەند رۆژی رابردووی سەر باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغدا رایگەیاند، "گروپە چەکدارییەکانی سەر بە ئێران ئەنجامییان داوە."
دۆناڵد ترەمپیش رایگەیاند، "هەر ئەمریکییەک بکوژرێت ئێران بەرپرسیار دەبێت."

میلشیایەکی سەر بە ئێران، هۆشداری دەدەن لە هەڵگیرسانی شەڕێکی گەورە لە عێراقدا. 
بەسەیركردنی دیمەنە گەورەكەی شانۆی ڕوداوەكان ئەوە ڕونتر دەبێتەوە كە ئێران و ئەمەریكا لەنێو گۆڕەپانی عێراقدا كێشەكانیان یەكلایی دەكەنەوە، ئەوەی كە بەرپرسیارێتی كێشەكان هەڵدەگرێت مستەفا كازمییە، كە وەك شارەزایان باسی دەكەن مستەفا كازمی لەبەر ئەوەی هیچ پشت و پەنایەكی ناوخۆیی نیە لە (گروپ، حیزب و فراكسیۆنی پەرلەمانی) لەوانەیە لە كۆتاییدا كاسەكەی بەسەردا قڵپ بكرێتەوەو ببێتە كۆچی قوربانی ئەوململانێیانە.

سەرباری شڵەشاژانی بنەڕەتی لە بونیادی هەمەلایەنەی عێراقدا لە دوای 2003 ەوە، سەرجەم كایەكانی كەوتوونەتە ژێرپرسیارەوە، ئەو دۆخە عێراقی بردووەتە بەردەم لێواری لەناوچوون، بەجۆرێك لە هیچ لایەكی سنوورەكانیەوە خاوەنی سیادەو سەروەریی خۆی نیەو لەناوخۆشدا ناتوانێت دەست بەسەر جووڵەی سەربازیی و تەقینەوەو هێرشەكاندا بگرێت، بەجۆرێك لە میدیاكانەوە دەگوترا حكومەتەكان تەنها خاوەنی ناوچەی سەوزن و ئەو ناوچەیەش شەوانە دەكەوێتە بەردەم هێرشە مووشەكییەكان.

سەرجەم سێكتەرەكانی عێراق شكستیان هێناوەو نە پیشەسازییەكەی توانای وەبەرهێنانی ماوەو نە كشتوكاڵەكەی دەتوانێت پێداویستی هاوڵاتیانی خۆی پڕبكاتەوە. ئەوە سەرەڕای ئەوەی بە سەدان پسپۆڕی بوارە جیاجیاكان یان تیرۆركران یان بەناچاریی ڕێگەی هەندەرانیان گرتە بەرو تا ئێستاش نەگەڕاونەتەوە.

بۆ ئەو مەبەستە ژمارەیەكی یاسایی لە ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق واژۆیان كۆكردەوەتەوە بۆ ئەوە لێپێچینەوە لە پێنج وەزارەتی خزمەتگوزاریی بكەن و دواجار ئەو پرۆسەیە بگەیەننە ئاستی سەندنەوەی متمانە.

 تا كار گەشتووەتە ئەوەی ئه‌بو عه‌لی عه‌سكه‌ری به‌رپرسی ئه‌منی حزبوڵڵای عێراقی لە هەژماری خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی توریتەربڵێت " ئه‌گه‌ری سه‌رهه‌ڵدانی شه‌ڕێكی گه‌وره‌ له‌ ئارایه "‌و، داواش له‌ مسته‌فا كازمی ده‌كات، ئارامی و ئۆقره‌یی هێزه‌كانی مقاوه‌مه‌ تاقی نه‌كاته‌وه"‌. ئەو زمانەش زمانی هەڕەشەیەكی جدییە.

حیزبوڵای عێراقی کە بە ئاشکرا دژی ئەمەریکاو هاوپەیمانەكانین و سەر بە ئێراننو ئەو پەیوەندییەیان نەشاردووەتەوە، بەرپرسەكەیان دەڵێت" ناوچه‌كه‌ ده‌كوڵێت و ئه‌گه‌ری شه‌ڕێكی گشتگیر له‌ ئارادایه‌، بۆیه‌ پێویسته‌ دانبه‌خۆ دابگیرێت و ده‌رفه‌ت به‌ دوژمن نه‌درێت".
بە پێی وتەی شارەزایان بەكارهێنانی دەستەواژەی (گشتگیر) بەمانای ئەوە دێت هیچ لایەنێك لەو دۆخەدا دەربازیی نابێت و دەبێت هەموولایەك خۆیانی بۆئامادەبكەن و لەو دۆخەش جگە لەوەی كەس نابێتە براوە، وڵات وێرانتر و ژیان و گوزەرانی عێراقیش هێندەی تر خراپ دەبێت و ئەوەی كە لایەنی شەڕەكەن لەدوورەوە سەیر دەكەن كە بریتین لە ئەمەریكا و ئێران.
بەرپرسە باڵاكەی حزبوڵای عێراقی -ئەبو عەلی عەسکەری - ئەو کەسەبوو کە پێش کوژرانی نوسەرو توێژەری عێراقی هشام هاشمی هەڕەشەی لێکردبوودواتریش لەدۆخێكی تەمومژاویدا تیرۆركرا.

هەرچەندە هەرێمی كوردستان لە 1991ەوە وەك هەرێمێكی سەربەخۆ كارەكانی كردووە بەڵام بەردەوام بەشێكی دانەبڕاوی عێراق بووە ، لەزۆر ڕووەوە لە عێراق لە پێشتر بووە، هەربۆیە ناوبەناو قسە لەسەر ئەوە كراوە باڵێۆزخانەی ئەمەریكا لە بەغدادەوە بگوازرێتەوە بۆ هەولێر، بەڵام بەردەوام ئەمەریكا ڕەتی ئەوەی كردووەتەوە، هەرچەندە لەنێو هەولێردا گەورەترین كۆنسوڵخانەیی كردووەتەوە، دوای هێرشەكانی ئەمجارەش دووبارە بژاردەی گواستنەوەی باڵیۆزخانەكەی ئەمەریكا هاتەوە بەرباس، بەڵام ئەمەریكییەكان ڕەتیان كردەوە.
 
گەرچی هیچ قۆناغێكی دوای 2003 لە عێراقدا بە بێ هەڕەشەو چاوسووركردنەوە تێپەڕی نەكردووە، بەڵام ئەمجارەیان  بەزمانێكی دیكەو بەشێوازێكی دیكە هەڕەشە لە سەرۆك وەزیرانكراوە ئەویش هەرەشەی گوێبڕیینە.
ئەبو عەلی عەسکەری ئاماژەی بەوەش کردووە، "هاوپەیمانییەتیمان لەگەڵ برایانی-مقاوەمە- بەرگریی ناوخۆیی و دەرەکییدا بەهێزە، ئەوەی ئازاریان بدات ئازاری بە ئێمە گەیاندووە، ئێمە پابەندین بەوەی بەرگرییان لێبکەین."

بەرپرسەکەی کەتائیب هەڕەشەی گوێبڕین لە مستەفا کازمی دەکات و دەڵێت، "داوا لە مستەفا کازمی دەکەم لە ئەمڕۆ بەدواوە ئارامگریی بەرەی بەرگری تاقینەکاتەوە، ئێستا کاتەکەی گونجاوە بۆ بڕینی گوێیەکانی وەک چۆن گوێی بزن دەبڕدرێت، جا ئەو کاتە ئیتڵاعاتی ئێرانی، سی ئای ئەیی ئەمریکی و موزایەدەکارانی بەرژەوەندیی نیشتمان نایپارێزن..

ئەوەی جێگەی سەرنجە لە توێتەكەی ئەو بەرپرسە باڵایەی حزبوڵادا ئێران و ئەمەریكای خستووەتە پاڵ یەك و لەیەك ڕیزدا باسیان دەكات و مستەفا كازمی بەوە تۆمەتبار دەكات كە لە لایەن ئیتڵاعاتی ئێران و دەزگای هەواڵگریی ئەمەریكا و بەرژەوەندیخوازانەوە پشتیوانی لێدەكرێت. ئەوەش گومانێكی دیكە دروست دەكات كە ئەگەر حزبوڵای عێراقی لە ئێرانەوە نزیكن چۆن و بەچ مەبەستێك ئەو دووانەی بەیەكەوە ناوهێناوە.