06:50 - 24/01/2023
ئه‌مریكیه‌كان بۆ سودانی: كۆنتڕۆڵی چوونی دۆلار به ئێران نه‌كه‌یت حكومه‌ته‌كه ده‌ڕووخێت
ئاژانسی رۆیته‌رز، ئاشكرایده‌كات ئه‌مریكییه‌كان په‌یامێكی ڕوونیان بۆ محه‌مه‌د شیاع سودانی سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق ناردووه، "ئه‌گه‌ر دژی ئێمه بیت حكومه‌ته‌كه ده‌ڕوخێت". ئاماژه‌ی به‌وه‌كراوه هەڵمەتەکانی ڕۆژی شەممە لە بەغدا بۆ ده‌ستگیركردنی مامه‌ڵه‌ی نایاسایی به دۆلاره‌وه ده‌كه‌ن، تاقیکردنەوەیەکی پێشوەختەیه بۆ محەمەد سودانی، کە لە مانگی تشرینی یەکەمدا دوای زیاتر لە ساڵێک لە ئیفلیجی سیاسی دەستبەکاربوو و ئێستا دەبێت ڕێڕەوێکی ناسکی دیپلۆماسی ببڕێت.
یەدەگی فیدراڵی نیویۆرک لە مانگی تشرینی دووەمدا کۆنترۆڵی توندتری لەسەر مامەڵەی دۆلاری نێودەوڵەتی لەلایەن بانکە بازرگانییەکانی عێراقەوە خستە بواری جێبەجێکردنەوە.
ئاژانسه‌كه له راپۆرتێكدا باسیله‌وه‌كردووه "ئەمریکییەکان سنووردارکردنە تونده‌كانی گواستنەوەی دۆلار وەک پەیامی هۆشداری بۆ سەرۆک وەزیرانی سودانی بەکاردەهێنن بۆ ئەوەی چاوەڕوانی بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا بن. 'کارکردن دژی ئێمە دەتوانێت ببێتە هۆی ڕووخاندنی حکومەتەکەت' - ئەمە پەیامی ئەمریکایە."
بەرپرسێکی باڵای بانکی ڕایگەیاند، ئەمریکا پەیامێکی ڕوونی بۆ بەرپرسانی عێراق ناردووە: پابەندبن بە ڕێسا نوێیەکانەوە ئەگەرنا بانکی ناوەندی عێراق ڕووبەڕووی سزا دەبێتەوە.
ئه‌مه له كاتێكدایه محه‌مه‌د سودانی پشت بە ئیرادەی باشی بەردەوامی واشنتۆن دەبەستێت بۆ دڵنیابوون لەوەی داهاتی نەوتی وڵاتەکەی و دارایی ڕووبەڕووی سزایئەمریکا نەبێتەوە، هەروەها پێویستی به یارمه‌تیه‌كانی واشنتۆن هه‌یه بۆ بەرەنگاربوونەوەی چەکدارانی دەوڵەتی ئیسلامی. له كاتێكدایه بە پاڵپشتی میلیشیا زلهێزەکان و پاڵپشتی تاران هاتە سەر دەسەڵات و هەر بۆیە توانای نادیده‌گرتنی ئێرانی نییە.
سودانی سەرۆک وەزیرانی عێراق لەبەردەم ئاڵنگاریی به‌یەکتر گرێدراودایە سەبارەت بە چۆنیەتی کارکردنی سیاسەتێکی هاوسەنگ لەگەڵ دوو نەیارە کۆنەکە _واشنتۆن و تاران_، کە لە هەمان کاتدا دۆستی عێراقن، کارێکی زۆر سەختە بۆ مامەڵەکردن و وه‌ك ئه‌وه وایه لەسەر پەتێک به توندی بڕۆیت، ئەحمەد یونس، شرۆڤەکاری سیاسی لە بەغدایە، وای وتووه.
رۆیته‌زر، باسیله‌وه‌كردووه کۆماری ئیسلامی پێویستی بە دۆلار هەیە بۆ سەقامگیرکردنی ئابوورییه تێکچووەکەی، کە بەهۆی سزاکانی ئەمریکاوە کە لە ساڵی ٢٠١٨ەوە سەپێنراون دووچاری بووه، دوای ئەوەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەوکاتەی ئەمریکا ڕێککەوتنی ئەتۆمی تارانی لەگەڵ شەش زلهێزی جیهانیدا به‌جێهێشت.
تمەنی پڕ لە کێشەی ئێران لە دوای ناڕەزایەتییەکانی سەرتاسەری ئێرانەوە بە هۆی گیانلەدەستدانی ژینا ئه‌مینی، نزیکەی ٣٠%ی بەهای خۆی لەدەست داوە.
چۆن دۆلار ده‌برێته ئێران
دوو ڕاوێژکاری بانکە ئەهلیەکانی عێراق کە بەردەوام بەشداری کۆبوونەوەکان لەگەڵ بانکی ناوەندی دەکەن، بە مەرجی ئەوەی ناویان ئاشکرا بکرێت، دەڵێن، ئێران مانگانە نزیکەی ١٠٠ ملیۆن دۆلار لە بازرگانانی عێراق وەردەگرێت.
به‌ڕپرسانی ئه‌منی عێراق به‌سه‌رپه‌رشتی سه‌رۆک وه‌زیرانی عێراق ڕایانگه‌یاند "به‌ڵگه‌ی به‌هێز"یان هه یه که قاچاخچه‌کان بڕێکی زۆر دۆلار له بازاڕه‌کانی دراوی به‌غدا ده‌کڕن و له ڕێگه‌ی ده ڕوازه سنوورییه‌کانه‌وه به‌قاچاخ ده‌یبه‌ن بۆ ئێران.
عەقیدێکی پۆلیسی سنووری عێراق کە بنکەکەی لە دەروازەی شەلەمچەیە لە نزیک باشووری عێراق ڕایگەیاندوه، دەیان قاچاخچی، دۆلار لە بازاڕەکانی دراوی بەغدا دەکڕن و جانتای قوتابخانەکان بەکاردەهێنن بۆ گواستنەوەی پێش ئەوەی بیخەنە ناو ئۆتۆمبێله‌وه و بیگوازنه‌وه بۆ سنور.
هه‌روه‌ها رۆیته‌زر باسیله‌وه‌كردووه چه‌ندین ساڵه له رێگه‌ی دامه‌زراوه‌ی ئایینی و كۆمپانیای وه‌همییه‌وه دۆلار له عێراقه‌وه ده‌چێته توركیا و دواتر بۆ بریكاره‌كانیان له ته‌واوی رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست حه‌واڵه ده‌كرێت. ئه‌مه جگه له‌وانه‌ی رۆژانه‌ی دۆلارێكی زۆر له بازاڕه‌كاندا ده‌كڕن و به‌شێوازی جۆراوجۆر له خاڵه سنوورییه‌كانه‌وه ئاودیوی ئێرانی ده‌كه‌ن.