12:49 - 10/11/2020
عێراق بەدەست مادەی هۆشبەری ئێرانەوە دەناڵێنێت
عێراق بەدەست قاچاخچێتی
مادەهۆشبەرەکانەوە، لەلایەن وڵاتە دراوسێکانیەوە بەتایبەت ئێران بە ڕێگەی هۆڕەکان و ڕێگاکانی دیکەی سنوریەوە دەناڵێنێت.
بڵاوبونەوەی ئەم مادانەش لەناو گەنجاندا دەبێتە هەڕەشە لەسەر کۆمەڵگای عێراقی.
لەلایەکی ترەوە هۆزەکانیش بوونەتە بەشێک لەم بازرگانیە و بەربەستی جێبەجێکردنی
یاسان بەسەر دەڵاڵ و قاچاخچیەکاندا.
قاچاخچێتی و بەکارهێنەرانی مادەهۆشبەرەکان تا دێت زیاتر
دەبێت
شانەیەکی ڕاگەیاندنی ئەمنی لە بەرواری
30 تشرینی یەکەمی ، بە ئاماژەدان بە زیادبوونی قاچاخچیتی و بەکارهێنانی مادەهۆشبەرکان
لە ناوچەکانی ناوەند و باشوری عێراق، دەستبەسەردا گرتنی 6 کیلۆ حەشیش و 50 باری
مادەی هۆشبەری لە ناوچەی سەخرەی سەر بە پارێزگای میسانی باشوری عێراق راگەیاند. لە
بەرواری 12 تشرینی یەکەمیشدا، دادگای لێکۆڵینەوە بۆ کەیسەکانی مادەی هۆشبەر لە
پارێزگای میسان ڕایگەیاند " ناوچەی باشوری پارێزگاکە زۆرترین چالاکی پڕوپاگەندەی
مەوادی هۆشبەری تێدایە و 90٪ قاچاخچیتی کریستاڵی مێس [methamphetamine] لەم ڕێگەیەوە دەکرێت."
لە بەرواری 29 تشرینی یەکەم، زەهیر
شەعلانی پارێزگاری شاری دیوانیەی باشووری عێراق، لە چاوپێکەوتنێکی تەلەفزیۆنیدا دانی
بەوەدانا " ڕێژەی بەکارهێنانی مەوادی هۆشبەر گەشتۆتە 40٪"
فەرماندەی پۆلیسی بەسرە لە 14 تشرینی
یەکەم ڕایگەیاند، هەشت دەڵاڵی مادەی هۆشبەریان بە مەوادی هۆشبەر و چەک و کەلوپەلی نایاسایەوە دەستگیرکردوە.
ئەم دەستگیرکردنانە بەزۆری ڕووبەڕووبوونەوە تێیاندا رودەدات، بۆ نمونە لە 19ی
تشرینی یەکەم، لە تەقەکردنێکدا لە نێوان بادنێکی مەوادی هۆشبەر و پۆلیس لە پارێزگای بەسرە بوو بەهۆی کوشتنی
ئەفسەرێکی پۆلیس و برینداربونی سێکەسی دیکەی ئەمنی. لە 24 تشرینی یەکەمدا، گەورەترین
فرۆشیاری مەوای هۆشبەر لە بەسرە دەستگیرکرا.
ئێران سەرچاوەی مادەهۆشبەرەکانە لە
عێراقدا
پلەدارێکی پۆلیسی دیوانیە، نەیوسیت
ناوی ئاشکرا بکرێت بە ئەلمۆنیتەری ڕاگەیاند " هاوڵاتیان بەئاگان لەوەی
سەرچاوەی ئەم مادە هۆشبەرانە ئێرانە. مادەکانیش لە ڕێگەی سنورەکانی باشوری عێراق
یان هەرێمی کوردستانەوە دەگەنە ئێرە"
پلەدارەکە باسی لەوەش کرد "
سنورەکان کراوەن بە ڕووی قاجاخچیتی مادەی کریستاڵ و مادەهۆشبەرەکان بەهۆی نەبوونی
چاودێری لە ڕێگەی تەکنیکی پێشکەوتوو و کۆنترۆڵکردنی سنور لەلایەن گرووپە
چەکدارەکانەوە وایکردوە بە ئاسانی بارەکانی مادەهۆشبەران بگوازرێنەو لەسنور تێپەڕن."
پلەدارەکە جەختی لەوەشکردەوە "
قاچاخچیەکان لە ڕێگەی چەک و بەرتیلەوە هەژمونیان بەسەر هێزەچەکدارەکاندا هەیە و
ئەوان تۆڕی دابشکردنیان لە تەواوی شارەکاندا هەیە."
عێراق بۆتە بازاڕی بەکارهێنانی
مادەهۆشبەرەکان
دادوەری پێشوو وائیل عەبدولەتیف، خۆی خەڵکی
بەسرەیە، بە ئەلمانیتۆری ڕاگەیاند " مادەی هۆشبەر لە ئەفغانستان و ئێرانەوە
دەگوازرێتەوە بۆ شارەکانی باشووری عێراق. ئەمڕۆ عێراق وەک ڕابردوو وڵاتێکی نیە
تەنها مەوادی پیا تێپەڕبێت، بەڵکو بووە بە بازاڕێکی بەکارهێنانی ئەم مادانە.
ژمارەی بەکارهێنەرانی مادەهۆشبەرەکان لە قوتابخانەکانی بەسرە، عەمارە، ناسریە و
سەماوە زۆر زۆر بووە. ئەم دیاردەیە لە ناوچەکانی خۆرئاواشدا لە زیادبووندان."
دادوەرەکە باسی لەوەشکرد " یەکێک
لە هۆکارە سەرەکیەکانی بڵاوبوونەوەی ئەم دیاردەیە، هەنگاوە لاوازەکانی حکومەتە لە
سنورە دورودرێژەکانی نێوان عێراق و ئێران. خاڵی پشکنین لە هەندێک ناوچەی نیوان
بەسرە، عەمارە و کوت لە دیوی عێراقەوە لەگەڵ خوزستانی دیوی ئێراندا نییە . پەلدارە گەندەڵەکان لەگەڵ قاچاخچیەکانی
مەوادی هۆشبەر مامەڵە دەکەن یان چاویان لێدەپۆشن."
مادەهۆشبەکان لە باشوری عێراقەوە دەگەنە
ناوەند و هەرێمی کوردستان
فەلاح خەفاجی، جێگری پارێزگای بابل، بە
ئالمانیتۆری گوت " مادەی هۆشبەر لە باشورەوە دەبرێتە ناوچەکانی ناوەند ،
هەروەها دەگاتە بەغداد و هەرێمی کوردستانیش."، جەختیشی لە زیادبوونی
توندوتیژی کردەوە لەنێوان گەنجاندا بەهۆی مادەهۆشبەرەکانەوە و زیادبوونی ئەم
دیاردەیەی بەهۆکاری نەبوونی "هەلی کار لەناوگەنجاندا، وادەکات گەنجان بێ
هوابن" وەسفکرد.
وەزارەتی ناوخۆ پرۆژەی بەرەنگاربونەوەی
مادەهۆشبەرەکانی هەیە
لە ساڵی 2018 ەوە عێراق هاوکاری دامەزراوەی
ڕووبەرووبونەوەی مادەی هۆشبەر و تاوانی سەر بەنەتەوە یەکگرتوەکانی کردوە. لەم بارەیەوە
سەرلەشکر عیماد محەمەدی جێگری وەزیری
ناوخۆ بە ئەلمانیتۆری ڕاگەیاند " پرۆژەی نوێیان هەیە بۆ بەرەنگاربوونەوەی
مادەی هۆشبەر" و جەختی لەوەکردەوە "وەزارەتەکەیان کار لەسەر
بەرزکردنەوەی ئاستی هۆشیاری گەنجان دەکات سەبارەت بە مەترسیەکانی بەکارهێنانی
مادەی هۆشبەر، بۆ ئەم مەبەستەش بەشداری بە هاوڵاتیان و دامەزراوەکانی کۆمەڵگای
مەدەنی دەکات."
محەمەد باسی لەوەشکرد " وەک
هەنگاوی یەکەم، بەشی مادەهۆشبەرەکانیان لە ناوچەی سەردی بەغداد کردۆتەوە و وەزارەت
سەرقاڵی زیادکردنی ژمارەی بنکەکانی کۆنترۆڵکردنی مادەی هۆشبەرەکانە لە ناوەندەکانی
پۆلیسدا."
پسپۆڕان هۆشداری دەدەن
ئەحمەد عەباس زەهەبی، مامۆستای دەرونناسی
لە زانکۆی بەغداد، بە ئەلمانیتۆری ڕاگەیاند " ئاسانکاری یاسای لە پەیوەندی بە
مادەهۆشبەرەکانەوە وادەکات گەندەڵی لە خزمەتگوزاریە ئەمنییەکدا زیاد بکات، زۆرێک
لە قاچاخچیەکان لەو ڕێگەیەوە لە سزای یاسای دەرباز دەبن."
زەهەبی ئاماژەی بەوەشدا "' عێراق
بەدەست کەمی لێکۆڵینەوەی مەیدانی و پسپۆری تایبەتمەندەوە لە بواری مادەی هۆشبەردا
دەناڵێنێت" و داوایکرد "کارمەند
بنێردرێت بۆ وڵاتانی بەئەزموون و بەکارهێنەری تەکنیکی پێشکەوتوو، تا بەشێوەیەکی
پیشەگەر فێربکرێن."
زەهەبی باسی لەوەشکرد " پێویستمان
بە هەماهەنگی هەیە لە ئاستی باڵادا، بۆ چاودێریکردنی قاچاخچیەکانی مادەی هۆشبەر و
باندەکانی نێوان هەردوو وڵات، لەگەڵ هێزە ئەمنییەکانی ئێراند."
رۆژنامەی نیۆرک تایمز لە 15ی ئەیلولی
2019 ڕاپۆرتێکی لەسەر بڵاوبونەوەی مادەی کریستاڵی بێس لەنێوان گەنجانی عێراقدا
بەتایبەت لە بەغداد و بەسرە بڵاوکردەوە.
سزا یاسایەکان دژی دەڵاڵ و
بەکارهێنەرانی مادەهۆشبەرەکان چین؟
تاریق حەربی پسپۆری بەناوبانگی یاسای، بە
ئەلمانیتۆری ڕاگەیاند " یاسای ژمارەی 50 ی ساڵی 2017 لەبارەی مادەی هۆشبەر و
مادەکانی کاریگەر لەسەر مێشک، سزای زیندانیکردنی ساڵێک تا سێ ساڵی داناوە لەگەڵ
پێبژاردەی دارای بۆ هەرکەسێک مادەی هۆشبەر دەهێنێتە وڵاتەوە، یان دروستی دەکات و
هەڵیدەگرێت. مادەی 288 هەمان یاسا، بۆ هەرکەسێک شوێنی بەکارهێنانی ئەم مادانە
بکاتەوە. سزای زیندانی هەتاهەتای داناوە."
هۆزەکان بوون بەبەشێک لە بازرگانی مادەهۆشبەرەکان
لێکۆڵینەوەی بابەتی مەوادی هۆشبەر لە عێراقدا
بەهۆی هەبوونی هۆز لە کۆمەڵگەی عێراقیدا، بەستاوەتەوە بە تەڵەی هۆزەکانەوە. لە
بەرواری 18 ئەیلولی 2019 دا، خێزانی بەرپرسێکی ئەمنی لە بەسرە سکاڵایان کرد دژی
هەڕەشەی کوشتنیان لەلایەن هۆزی ئەو قاچاخچیەی لە بەرنگاربونەوەی مادەی هۆشبەردا
کوژرابوو. لەهەمان کاتدا، پلەدارێکی ئەمنی ناچاربوو 50 ملیۆن دیناری عێراقی
"42000 دۆلار" بداتە هۆزی قاچاخچیەکی کوژراو لە ناوچەیەکی سنوری.
دیاردەی مادەی هۆشبەر لە عێراقدا فراوانترە
لەوەی تەنها بازرگانییەک بێت بۆ فرۆشتنی مادەی هۆشبەر، بەڵکو پەیوەندیدارە بە گرووپە
چەکدارەکان و هێزە سیاسی و هۆزیەکانەوە، لە ڕێگەیەوە پارەیەکی زۆر و دەسەڵات
بەدەست دەهێنن.