29/01/2022
ماده‌ی 68 له ده‌ستور چوار مه‌رجی داناوه بۆ
خۆپاڵاوتن بۆ پۆستی سه‌رۆك كۆمار،كه بریتین له :
1- عێراقی بێت له دایك و باوكێكی عێراقی
له دایك بووبێت:
ئه‌م مه‌رجه‌ش واتاى ئه‌وه ده‌گه‌یه‌نێت كه خۆی
و دایك و باوكی هه‌ڵگرى ره‌گه‌زنامه‌ى عێراقی بن،بۆیه كه‌سێكی بیانی یان كه‌سێك
كه بیانی بوو بێت و ره‌گه‌زنامه‌ى عێراقی وه‌رگرتبێت مافی خۆپاڵاوتنى نییه بۆ وه‌رگرتنى
پۆستى سه‌رۆكی كۆمار.به‌ڵام ئه‌گه‌ر باوك یان دایكی بیانی بووبن و ره‌گه‌زنامه‌ى عێراقیان
وه‌رگرتبێت،ئه‌وا شیاوه بپاڵێورێت.
ئه‌م مه‌رجه‌ش مه‌رجێكی ئاساییه چونكه ئه‌وه‌ى
ده‌بێته سه‌رۆك كۆمارى ده‌وڵه‌ت،ئه‌وا پێویسته هاوڵاتی ئه‌سڵی بێت.به‌ڵام ده‌قه‌كه
ئه‌وه‌ى به مه‌رج دانه‌ناوه كه له عێراق له‌دایك بووبێت،بۆیه ده‌شێت كه‌سێك
كه له دایك و باوكێكی عێراقی بێت.له‌ده‌ره‌وه‌ى عێراق له دایك بووبێت،بپاڵێورێت
بۆ پۆستى سه‌رۆك كۆمار.
2- لێهاتوویی ته‌واوبێت و ته‌مه‌نی چل ساڵی
ته‌واو كردبێت:
مه‌به‌ست له لێهاتووی ته‌واو ئه‌وه‌یه،
تواناى وه‌رگرتنى ماف و له‌ئه‌ستۆگرتنی ئه‌ركی هه‌بێت،له‌هه‌مانكات یه‌كێك له كێماسیه‌كانی
لێهاتووی نه‌بێت و. ته‌مه‌نی چل ساڵی ته‌واوكردبێت.بۆیه له‌مه‌وه ده‌رده‌كه‌وێت
كه ئه‌و كه‌سه‌ی چل ساڵی ته‌مه‌نی ته‌واو كردووه لێهاتووی ته‌واوی هه‌یه به‌پێى
ته‌مه‌نه‌كه‌ی ئه‌گه‌ر یه‌كێك یان زیاتر له كێماسیه‌كانی لێهاتوویی نه‌بێت.
3- خاوه‌نی سومعه‌یه‌كی باش و ئه‌زموونێكی
سیاسی بێت و به ناوبانگ بێت به پاكی و راستی و دادپه‌روه‌ری و دڵسۆزی بۆ نیشتمان:
ئه‌م مه‌رجانه له رووى تێگه‌یشتنه‌وه روونن،
به‌ڵام كۆمه‌ڵێك مه‌رجن كه پێوانه ناكرێن.وه تا راده‌یه‌كی زۆریش ناوه‌رۆكیان دیاریناكریـَت.بۆ
نموونه ئه‌وه روونه كه كه‌سی پاڵێوراو ده‌بێت خاوه‌نی سومعه‌یه‌كی باش بێت وئه‌زموونێكی
سیاسی هه‌بێت و به ناوبانگ بێت و دڵسۆزی نیشتمان بێت.به‌ڵام نازانرێت پێوانه‌ى هه‌ریه‌كه
له‌مانه چییه.
سومعه‌ی باش: زیاتر لایه‌نی كۆمه‌ڵایه‌تی و ئه‌خلاقی
ده‌گرێته‌وه.كه هیچ به‌ڵگه‌یه‌ك نییه پشتگیری بكات،ته‌نها له نزیكه‌وه ناسینی
نه‌بێت ئه‌مه‌ش بۆ ئه‌ندامانی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌ران ده‌رناكه‌وێت.
ئه‌زموونی سیاسی: مه‌به‌ست له ئه‌زموونی سیاسی
ئه‌وه‌یه پێشتر كارى سیاسی كردبێ،وه‌ك ئه‌وه‌ى كارى سیاسی حیزبی كردبێت یان وه‌ك
سیاسیه‌كی سه‌ربه‌خۆ كارى سیاسی كردبێت یان له ده‌زگاكانی ده‌وڵه‌تدا پۆستێكی باڵای
هه‌بووبێت كه سیاسی بێت (وه‌زیر بوو بێت یان ئه‌ندام په‌رله‌مان....هتد) یان له
ده‌زگا نێوده‌وڵه‌تیه‌كان یان له ده‌وڵه‌تانی تر كارى سیاسی كردبێت.به‌ڵام بۆ ده‌ره‌وه‌ى
حكومه‌ت ده‌بێت سیاسه‌تى حیزبی كردبێ یان وه‌ك وتمان وه‌ك سه‌ربه‌خۆ كاری سیاسی
كردبێت....هتد .بۆ هه‌ردوو باره‌كه‌ش(كارى حكومى یان سیاسی) ده‌بێت ئه‌زموونی هه‌بێت.لێره‌دا
كێشه‌ى ئه‌وه بۆ پۆسته حكومی و حیزبیه‌كه دروستده‌بێت كه هه‌رچه‌نده له یه‌كێك
یان زیاترى ئه‌و پۆستانه كارى كردبێت،به‌ڵام له‌گه‌لأ ئه‌مه‌شدا ده‌بێت ئه‌زموونی
هه‌بێت، ده‌بێت ئه‌وه‌ش بزانین وشه‌ى ئه‌زموون ته‌نها په‌یوه‌ست نییه به ماوه‌وه،به‌ڵكو
په‌یوه‌سته به شاره‌زایی و لێهاتوویشه‌وه.
به‌ناوبانگ بێت به پاكی و راستى و دادپه‌روه‌رى
و دڵسۆزی بۆ نیشتمان: ئه‌م مه‌رجه‌ش شیاوى لێكدانه‌وه‌ى فراوانه چونكه مه‌سه‌له‌ى
به‌ناوبانگی به یه‌كێك له‌و لایه‌نانه دیاریكردنی قورسه،چونكه له ده‌وڵه‌تێكی
وه‌ك عێراق به‌شێكی زۆری ئه‌وانه‌ى سیاسیه‌ت ده‌كه‌ن له كارى بازرگانی و گه‌نده‌ڵی
تێوه‌گلاون به‌بێ ئه‌وه‌ى به‌ڵگه‌یه‌ك هه‌بێت له‌سه‌ریان،یان به بڕیاری دادگا سزا
درابن. سه‌باره‌ت به دادپه‌روه‌ریش ئه‌وه كاتێك پێوانه ده‌كرێت، كه پێشتر پۆستێكی
حكومی هه‌بووبێت و له‌و پۆسته‌یدا دادپه‌روه‌رانه كارى كردبێت،بۆ نموونه جیاوازی
نه‌ته‌وه‌یی ئایین و ئاینزایی حیزبی نه‌كردبێت،كه ئه‌مه‌ش بۆ كومه‌ڵگایه‌كی به حیزبیكراو
و مه‌زهه‌بیی وه‌ك عێراق كه‌سی وا ده‌گمه‌نه.هه‌روه‌ها سه‌باره‌ت به دڵسۆزی بۆ نیشتمان
ئه‌وه ده‌گه‌یه‌نێت كه ناپاكی نه‌كردبێت و له‌هه‌مانكات قوربانی به هێزی مه‌عنه‌وی خۆیدا بێت بۆ عێراق كه شیاوی ئه‌وه
بێت وه‌ك دڵسۆزی بۆی هه‌ژمار بكرێت.
4- به تاوانێكی له‌كه‌ی شه‌ره‌ف حوكم نه‌درابێت:
ئه‌م مه‌رجه مه‌رجێكی روونه،چونكه ته‌نها به
هێنانی به‌ڵگه‌ى پێشینه‌ى پاڵیوراو له فه‌رمانگه‌ى به‌ڵگه‌ى تاوان كه سزا نه‌درابێ
به تاوانیێكی له‌كه‌ى شه‌ره‌ف،ئه‌وا مه‌رجه‌كه‌ی تێدایه.وه سه‌باره‌ت به ناوه‌رۆكی
مه‌رجه‌كه ئه‌وه ده‌گرێته‌وه كه ده‌بێت پاڵوراو حوكم نه‌درابێت:ئه‌مه‌ش ئه‌وه
ده‌گه‌یه‌نێت كه بڕیاری حوكمى له دادگا له‌سه‌ر ده‌رنه‌چووبێت كه پله‌ى كۆتایی
وه‌رگرتبێ،بۆیه ئه‌گه‌ر دۆسیه‌كه‌ى له قۆناغ لێكۆڵینه‌وه یان دادگایی بێت یان
دوا بڕیاری له‌سه‌ر ده‌رچوو بێت و له‌به‌ر ده‌م دادگاى پێداچوونه‌وه بێت،ئه‌وا به
سزادراو دانانرێت.
وه سه‌باره‌ت به تاوانه‌كه‌ى ده‌بێت تاوانی
له‌كه‌ى شه‌ره‌ف نه‌بێت كه هه‌روه‌ك له ماده‌ى (21-6) له یاسای سزاكانی عێراقی
هاتووه بریتین له تاوانه‌كانی(دزى و بردنی ماڵی ده‌وڵه‌ت و ساخته‌كارى و ناپاكی
ئه‌مانه‌ت و فێڵكردن و به‌رتیل و ده‌ستدرێژی بۆ سه‌ر ناموس ).
5- یه‌كێكی تر له مه‌رجه‌كانی سه‌رۆك كۆمار
كه له‌هه‌مان كات مه‌رجه بۆ سه‌رۆكی ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیران و ئه‌ندامانی ئه‌نجوومه‌نی
نوێنه‌ران و چه‌ندین پۆستى تری باڵاش،ئه‌وه‌یه
كه پاڵێوراو یاسای ریشه‌كێشكردنی به‌عس نه‌یگرێته‌وه(كه دواتر یاساكه هه‌مواركرا
بۆ یاسای لێپرسینه‌وه و دادپه‌روه‌رى)ئه‌مش به‌گوێره‌ى ماده‌ى ( 135 /سێهه‌م ) له
ده‌ستور.وه ئه‌م مه‌رجه تا ئه‌و كاته ره‌چاوده‌كرێت كه ده‌سته‌ى نیشتمانی بۆ ریشه‌كێشی
به‌عس له كاره‌كانی به‌رده‌وام بێت و دواى هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى ده‌سته‌كه مه‌رجه‌كه
ره‌چاوناكرێت بۆ هیچ كام له پۆسته‌كانی ماده‌ى 153/سێهه‌م.