لەم چەند رۆژەی رابردوودا بەهۆی پرسی موچەوە چەند رەخنەیەك لەبزوتنەوەی گۆڕان دەگیردرێت

بیرى جنه‌كانه‌ و كردویانه‌ به‌ نیشتمانى خۆیان، شوێنى رۆحه‌ خراپه‌كانە و فڕێده‌درێنه‌ ئه‌و بیره‌، ده‌ستكردى پادشایه‌كى كۆنه‌ كه‌ جن بۆیان دروستكردووه‌، خواره‌وه‌ى بیره‌كه‌ سه‌ر زه‌مینێكى دیكه‌یه‌، رووبارێكى خوڕ له‌ خواره‌وه‌ى بیره‌كه‌یه‌، ئه‌وه‌ى خۆى بخزێنێته‌ خواره‌وه‌ به‌ ساغى نایه‌ته‌وه‌..ئه‌مانه‌ چه‌ندین ئه‌فسانه ‌و گێڕانه‌وه‌ى جیاوازن سه‌باره‌ت به‌ بیرێكى پڕ نهێنى و سامناك له‌ یه‌مه‌ن، تا ئێستا كه‌س نه‌یتوانیوه‌ ناوه‌وه‌ى ئه‌م بیره‌ پڕ نهێنییه‌ ئاشكرا بكات، ته‌نانه‌ت كامێرا پێشكه‌وتووه‌كانیش

لە جیهاندا سەدان ملیۆن منداڵ بەهۆی چەند هۆکارێکەوە ناتوانن بچنە قوتابخانە و فێری نووسین و خوێندنەوە ببن، بەشێکی زۆری ئەو منداڵانەی لە وڵاتانی جیهاندا ناتوانن بچنە قوتابخانە هۆکارەکەی هەژارییە، سەرهەڵدانی پەتای کۆرۆناش مەترسیی لەسەر هەزاران منداڵی دیکە دروستکردووە و بە یەکجاریی لە خوێندن دایبڕیون.

عێراق لەنێوان بەرداشی ئەمریكا و ئێراندایە و هەریەكەیان دەیەوێت هاوكێشەكە لەبەرژەوەندی خۆی یەكلایی بكاتەوە بەڵام هێشتا دیار نیە كامیان براوەی یەكەم دەبن، زرفی سورە لەسەر پێكهێنانی كابینەكەی و ملكەچی فشارەكانی تاران نەبووە بۆ كشانەوە.. نوێنەری ئێران بەدەست بەتاڵی گەڕایەوە

لە شارستانیەتی میسری كۆن و شارستانیەتی مایا و زۆرینەی شارستانیەتیەكانی تر، پادشاكان دركیان بەوەكردووە كە مانەوەیان لەژیاندا بەزیندووی بۆ هەتاهەتایە رێگە پێدراو نیە، بۆیە هەوڵیانداوە لەرێگەی دروستكردنی شارستانیەتیەوە ئەو خواستەیان بێنەدی شوێنەوارەكان شوێن پەنجەی ئەوانیان هەتا ئێستا بەنەمری هێشتۆتەوە، بەڵام هەندێكی تریان هەوڵیانداوە بە جەستە و روح لەسەر زەوی بەنەمری بمێننەوە، بەئامانجی ئەوەی چێژ لەدەسەڵات وەربگرن بۆ هەتاهەتایە.

حزبه‌ سه‌ره‌كییه‌كانى هه‌رێمى كوردستان زۆرینه‌یان له‌ سه‌روه‌ختى كۆنگره‌ن، ماوه‌یه‌كى زۆره‌ مۆته‌كه‌ى كۆنگره‌ ناوخۆى حزبه‌كانى شڵه‌قاندووه‌، پارتى، یه‌كێتى، گۆڕان، كۆمه‌ڵ، یه‌كگرتوو، مشتومڕى كۆنگره‌یانه‌، كۆنگره‌ هه‌ریه‌كێك له‌و حزبانه‌ى خستووه‌ته‌ به‌ به‌رده‌م ئاڵنگارى گه‌وره‌و چاره‌نوسسازه‌وه‌. حزبه‌كان ئێستا به‌ناوخۆى خۆیانه‌وه‌ سه‌رقاڵن كۆنگره‌ خستوونى به‌سه‌ر كێشه‌ى ئاڵۆزدا.

وەزیری بازرگانی عێراق رايگەیاندووە كە لەبەرێوەبەرایەتی ئاسایشی نیشتمانی راپۆرتیان بۆهاتووە كە گەنم لە وڵاتانی دراوسێ بە 150 دۆلار هێندراوە و دەیانەوێت بە 500 دۆلار بەحكومەتی عێراقی بفرۆشن

كۆنگره‌ى رۆژنامه‌وانى په‌رله‌مانتارێكى ده‌وڵه‌تى یاسا، جارێكى دیكه‌ مشتومڕى له‌سه‌ر رێژه‌ى راسته‌قینه‌ى هه‌نارده‌ى نه‌وتى هه‌رێمى كوردستان دروستكرده‌وه‌، له‌به‌غداوه‌ باس له‌ ٧٠٠ هه‌زار به‌رمیلى رۆژانه‌ ده‌كرێت، هه‌رێمیش دان به‌ ٤٥٠ هه‌زاریدا ده‌نێت، نرخه‌كه‌شى دیسان جێگه‌ى باسوخواسه‌و روون نییه‌، هه‌رێم نه‌وتى خۆى به‌چه‌ند ده‌فرۆشێت.

له‌ ١٣ساڵى رابردوودا یاساى وه‌به‌رهێنان زۆرترین مشتومڕو قسه‌وباسی له‌سه‌ربوو، سه‌ره‌ڕاى تێبینى و ره‌خنه‌ى زۆر، یاساكه‌ وه‌ك خۆى مایه‌وه‌، ئه‌و یاسایه‌ى ده‌گوترێت داهاتى ده‌یان سه‌رمایه‌دارى هه‌ڵكشان و نه‌ كێشه‌ى نیشته‌جێبوونی چاره‌سه‌ركرد نه‌ كێشه‌ى بێكارى، یاساكه‌ هه‌زاران پارچه‌ زه‌وى دایه‌ سه‌رمایه‌داران بێ به‌رامبه‌ر.

رێككەوتنەكەی یەكێتی و پارتی دەربارەی پرسی كەركوك و دانانی پارێزگارێكی هاوبەش كێشەی تێكەوت پەیسەرپرێس بەدواداچوون بۆ كێشەكە دەكات. رۆژی 11/7/2019 دوای كۆبوونەوەیەكی دووقۆڵی

كوالێتی و جۆری ئه‌و برنجه‌ی له‌ چه‌ند وڵاتێكه‌وه‌ ده‌هێنرێته‌ هه‌رێمه‌وه‌ جێی مشتومڕه‌، سه‌رۆكی یه‌كێتی هاورده‌ و ناردنكارانی هه‌رێم ده‌ڵێت، له‌ سه‌ردانێكیاندا بۆ وڵاتی تایله‌ند بۆیان ده‌ركه‌وتووه‌ "هه‌موو برنجه‌كان یه‌ك جۆرن، ته‌نها ناوه‌كانیان جیاوازه‌".

كۆبونەوەی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك لە بەغداد شكستی هێنا، ئەندامێكی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك لەلیستی پارتیش، دەڵێت تێبینیان لەسەر چۆنیەتی خەرجكردنی پارەی كەركوك هەیە.

توركیا ئاماده‌یه‌ گرێبه‌سته‌ ٥٠ ساڵییه‌كه‌ی له‌گه‌ڵ هه‌رێمى كوردستان بۆ هه‌نارده‌و فرۆشتنى نه‌وت هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه‌، په‌یسه‌رپرێس ته‌واوی زانیارییه‌كان ئاشكرا ده‌كات.

مشتومڕى هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ى یه‌كه‌كانى ٧٠و٨٠ ى پێشمه‌رگه‌و دروستكردنى هێزى نیشتیمانى گه‌رمتر بووه‌، هاوپه‌یمانان فشاریان زیاتر كردووه‌و گۆڕان و پارتیش وا رێككه‌وتوون یه‌كه‌ حزبییه‌كان هه‌ڵبوه‌شێنه‌وه‌، ئێستا پرۆژه‌یه‌ك بۆ جێبه‌جێكردنى ئه‌و پلانه‌ خراوه‌ته‌ كار، به‌پێى پرۆژه‌كه‌ هێزى حزبى نامێنێت و ژماره‌ى پێشمه‌رگه‌ دیاریكراو ده‌بێت و كه‌مده‌كرێته‌وه‌.

سێ لایەنی عێراقی هەوڵی دروستكردنی بەرەیەكی ئۆپۆزسیۆنی بەهێز دەدەن، سەركردەی یەكێك لەو لایەنانەش دەڵێت ئامانجیان دوورخستنەوەی سەرۆك وەزیرانی عێراق نیە، پەرلەمانتارێكی كوردیش دەڵێت ئەو بەرە ئۆپۆزسیۆنە لەبەرژوەندی تەواوی گەلانی عێراقدا دەبێت.

ئەنجامدان یان ئەنجامنەدانی هەڵبژاردنی پارێزگای كەركوك كێشە لەنێوان یەكێتی و پارتی دروست دەكات، بەجۆرێك یەكێتی پشتیوانی ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پارێزگای كەركوك هاوكات لەگەڵ پارێزگاكانی تری عێراق دەكات، لەبەرامبەردا پارتی دژی ئەنجامدانی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوكە و پێی وایە كورد بەم دۆخە بچێتە هەڵبژاردنەوە بە دۆراوی لێی دەردەچێت.

كریس كۆچێرا نوسەر و رۆژنامەنوسی دیاری فەرەنسی دەربارەی سلێمانی دەڵێت، سلێمانی پایتەختی روحی ناسیۆنالیزمی كوردی عێراقە، بەهۆی ئەوەی سلێمانی نەچۆتە ژێر باری پلانی ئینگلیزەكان كە لەمیانی جەنگی جیهانی یەكەم هاتنە باشوری كوردستان و ئەو پارچەی كوردستانیان بە دەوڵەتی عێراقەوە لكاند

سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان لەماوەی 14 ساڵی رابردوودا بۆتە سەرچاوەی بەشێك لەكێشەكانی ناو پارتە سیاسیەكان، ئەم كێشەیە لەكوێوە سەرچاوەی گرت؟ بۆچی گەورەبوو؟ چ رۆڵێكی لەململانێ سیاسیەكان هەبووە؟

حكومەتی عێراق هەنگاوەكانی بۆ راكێشانی بۆریەكی نەوت لەبەسرەوە بۆ بەندەری عەقەبە چركردۆتەوە، ئەندامێكی ئەنجومەنی نوێنەرانیش دەڵێت ئوردن دەیەوێت لەسەر حسابی هاوڵاتیانی عێراق بژیەت، سەرچاوەیەكیش لەحكومەتی هەرێم دەڵێت ئاگاداری پرۆژەكانی وەزارەتی نەوتی حكومەتی فیدراڵی نین.

بڕیار وایه‌ رۆژی 31ی ئه‌م مانگه‌ هه‌ڵبژاردن بۆ سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی 30ی شاری گەورە و 1351 ناوچە به‌ڕێوه‌ بچێت، كه‌ تیایدا 1251 ئەندامی ویلایەتەكان و 20 هەزار و 500 ئەندامی ئەنجومەنی شارەوانی هەڵدەبژێردرێن.

رۆژی 14ی كانونی یەكەمی ساڵی رابردوو و لەپەیوەندیەكی تەلەفۆنیدا لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی توركیا، دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا بەبێ هیچ پێشەكیەك رایگەیاند فەرمان دەردەكات بەكشانەوەی سوپای وڵاتەكەی لەسوریا، ئەوەی هەنگاوێكی چاوەڕوان نەكراوبوو بۆ هاوتا توركیەكەی و ژمارەیەك لە بەرپرسانی ئاسایشی نیشتمانی ئەمریكاش، ئەو بریارە چاوەڕوان نەكراوە بەكشانەوەی هێزەكانی كە 2 هەزار سەربازن و لەباكوری رۆژهەڵاتی سوریان، نیشانەیەكی تۆماركراوە بەناوی ترەمپەوە

دوای روخانی رژێمی عێراق لەساڵی 2003 دەرگایەكی نوێ لە هەرێمی كوردستان كرایەوە، رەوتی گۆرانكاریەكان دووركەوتنەوە بوو لەسۆسیالیزمی ئابوری و هەنگاونان بوو بەئاراستەی كەرتی تایبەت و بازاری ئازاد و سەرمایەداریی. گۆرانكاریەكانی ناوچەكە پێویستی بەوەهەبوو كە یاسایەكی نوێ بۆ قۆناغێكی نوێ دابنرێت بۆ راكێشانی سەرمایە و بەشداری پێكردنی كەرتی تایبەت لە ئاوەدانكردنەوەی كوردستاندا، ئەوەبوو فراكسیۆنی یەكێتی و پارتی لەپەرلەمانی كوردستان پرۆژەیەكیان بۆ ئاسانكاری وەبەرهێنان ئامادەكردووە.

ماوەی پێنج هەفتەیە فەرمانبەرانی كەرتی گشتی ئەمریكا موچە و خەرجیەكانیان وەستێندراوە ئەوەش بەهۆی پەسەند نەكردنی بودجەوە كە ناكۆكی لەنێوان ئەنجومەنی نوێنەران و سەرۆك دروستكردووە.

بەپێی بەڵگەنامەیەك كەدەست ئاژانسی بلومبێرگ كەوتووە، كۆمپانیای "GE Health care"ی ئەمریكی كە كۆمپانیایەكی زەبەلاحی بواری دروستكردنی ئامێری پزیشكییە" لە مانگی ئازاری ساڵی 2016 دا دەرخستەیەكی خستۆتە ڕوو بۆ دانانی ئامێرەكانی تیشك لەجۆری موگناتیسی و ئامێری تر بەبەهای 25 ملیۆن دۆلار بۆ نەخۆشخانەی یونیفرسالی سودان.

هەرێمی كوردستان بەیەكێك لە ناوچە دەوڵەمەندەكانی جیهان دادەنرێت لەبواری غازی سروشتیدا، بەڵام هاوشێوەی سامانەكانی تر بەهۆی ژمارەیەك گرێبەستەوە، كە بەڕای شارەزایان هەڵەی گەورەیان تێداكراوە نەتواندرا وەك پێویست سودی لێوەربگیردرێت.

كشتوكاڵ بە بوارێكی گرنگی ئابوری و خۆبژێوی و هەلی كار دادەنرێت بەڵام بەپێی پێویست لە هەرێمی كوردستان سودی لێوەرنەگیراوە، پەیسەرپرێس بە پشت بەستن بە ژمارەیەك داتا و ئاماری حكومەتی هەرێم و رێكخراوەكان و وەزارەتی كشتوكاڵ لێكۆڵینەوەیەكی لەسەر ئاڵنگاریەكانی بەردەم ئەم كەرتە كردووە.