06:37 - 20/01/2019
دایكانی شوونەكردوو وڵاتە موسڵمانان بەرەو كوێ دەبەن
عەمید مەجدی نوور كە نازناوی (عادل ئیمامە) و بەڕێوەبەری لێكۆڵینەوەی پایتەختە، بەیانیەك زوو كە دەچێتە دەوامی فەرمی خۆی، پێی رادەگەیەنن كە لاشەی تازە (زاوایەك) لەسەر سكەی شەمەندەفەرەكە بە پارچەپارچەبوویی دۆزراوەتەوە، دوای لێكۆڵینەوە سەرەتاییەكان دەركەوتووە كە خۆی خستۆتە بەردەك شەمەندەفەرەكە، پاشان لە لێكۆڵنەوەكاندا دەردەكەوێت كە زاواكە (یاسر جه‌لال)كێشەی هەبووە لەگەڵ یەكەم شەوی زاوایەتی داو گومانی لە پیاوەتی خۆی كردووە لەبەرامبەر هاوسەرەكەیدا (شیرین..) هەر بۆیە بەو شێوە پڕ لە كارەساتە كۆتایی بەژیانی خۆی هێناوە.
دوای ئەوەی لێكۆڵەری پایتەخت وردەكای ئەنجام دەدات دەگاتە ئەو بڕوایەی ئەم نەخۆشییە زۆرینەی گەنجەكانی گرتۆتەوەو ئەو دیاردەیەش ناوازەو دەگمەن نیە، ئەو هەر لە خۆیەوە قسەناكات و بە پێی ئەو دەرئەنجامانە قسە دەكات كەخۆی لە رێگەی لێكۆڵینەوەكانیەوە دەستی كەوتوون، بە پێی ئەو ئامارو لێكۆڵینەوانەی بەردەستی لێكۆڵەر عەمید مەجدی بێت ئەو دیاردەیە لە نێو لاوانی وڵاتدا بەتەواوی پەرەی سەندووەو كێشەی (كەمتوانایی سێكسی)بوەتە نەخۆشی نێو گەنجەكانی قاهیرە، ئەوەش پەیوەندی راستەوخۆی بە بارودۆخی دەرونی و رۆحیەتی گەنجەكانەوەو هەیەو گەشتوونەتە ئەو بڕوایەی كەئەوان ئیتر ناتوانن ئەوەی پێویستە بۆ ژیانیان بەدەستی بهێنن، دەڵێن ئێمە ناتوانین بەكامی دڵ بژین و پێداویستیەكانمان بەدی بهێنین، تەنانەت خودی لێكۆڵەریش نایشارێـتەوە خودی خۆشی هەمان كێشەی بۆ دروست بووە.
ئەم دیاردەیە هەروا لەژێر لێوو لە پشتی پەردەوە نەماوەتەوەو لەم داوییانەدا نوسەرێك بەناوی (وه‌حید حامد) سیناریۆیەكی نوسیوەو كراوەتە فیلمێكی عەرەبی بەناوی (النوم فی العسل- خەون لە هەنگوین دا)، روداوەكانی نێو ئەو فیلمە میسرییە باس لەوە دەكات كە نەخۆشییەك لەنێو شارو شارۆچكەكانی میسردا بڵاو بۆتەوە كە بریتییە لە كەمتوانایی سێكسی كە تووشی پیاوان دەبێت، ئەوەش دەبێـتە هۆی شڵەژانی و لەقبوونی پەیوەندیەكانی نێوان هەردوو رەگەز و هەر ئەوەش بوەتە هۆی ئەوەی كە رێژەی خۆ كوشتن و یەكتری كوشتن لەنێوان هەردوو رەگەزەكەدا بەرەو بەرزبوونەوە بڕوات، هەر لەو رێگەیەشەوە لەو فیلمەدا باس لە نەتوانایی سیاسی و ئابووری و كۆمەڵایەتش كراوەو لەو رێگەیەشەوە كۆمەڵگەش نەخۆش كەوتووە، نوسەری ئەو فیلمە (حامد) لەو ئەو فیلمەدا رەخنەی توند له كۆمەڵگە دەگرێت و پێی وایە زۆرینەی كێشەكانی ئەو كۆمەڵگەیە لەژێر پەردەیەكدا خۆی شاریوەتەوە كە پێێ دەگورترێت (كەمتوانایی سێكسی).
هەرچەندە ئەو فیلمە كۆمیدییەو بەشێوەیەكی پێكەنین دیمەنەكانی دەخاتە ڕوو، بەڵام باس لەو كێشە راستەقینانە دەكات كە كۆمەڵگە عەرەبیەكان بەدەستیەوە دەناڵێنن، لەوانەشە كێشەكە تەنها لە (كەمتوانایی سێكسی)دا نەبێت، لەبەر ئەوەی هەندێك لە ئامارەكان بە پێچەوانەی روداوەكانەوە دەدوێن كە پاشەكشەی سێكس لەلای عەرەبەكان بەگشتی و لای میسریەكانیش بەتایبەتی هەیە، لەگەڵ ئەوەی كە زیادەرشۆیی تێدادەكرێت، هەرچۆنێك بێت كێشەكە لەدەوری سێكس دەخولێتەوە، ژمارەیەك لە كێشەكان پێكەوە تۆپەڵەیان كردووە، وەحید حامد دەڵێـت: تۆران و كەمتوانایی سێكسی و هەڵوەشاندنەوەی كۆمەڵایەتی و هەژاری و كەمتوانایی ئابووری هەموویان كاریگەرییان هەیە، ئەو كێشانە لە فیلمێكدا بە ئاشكرا باس كراوە بەناوی (ئەوشەوەی بەغداد كەوت)داهاتووە كێشەكان بوونەتە دیاردەیەكی جیهانی و ناوخۆیی و هەرێمایەتیش و ئەو دیاردانەش پەیوەست كراوەتەوە بە داگیركاری عێراقەوە لەلایەن ئەمەریكاو هاوپەیمانەكانیەوە.
گۆڕانكارییە سێكسیەكان لە دونیای عەرەبی دا
لەم دواییانەدا جیهانی عەرەبی بە كۆمەڵێك گۆڕانكاریدا تێدەپەڕێت و هەموشیان باس لەوە دەكەن كە گۆڕانكاریەكان بەهای خۆیان هەیە، بەو پێیەی كە جیهانبینی و شەپۆلەكانی نوێگەری چەندین رەفتاو و دیاردەی نوێی هێناوەتە بوون و گۆڕانكاری گەورەی دروست كردووە، لەسەروو هەموشیانەوە بابەتەكانی سێكس بە هەموو رەهەندەكان و لێكەوتەكانیەوە، راپۆرتی رۆژنامەوانی و توێژینەوەكانی ئەو بوارە باس لەوە دەكەن كە دیاردەكە قەبارەیەكی گەورەی هەیە.
بە پێی توێژینەویەك كە ناوەندی-فارس-بۆ توێژینەوەی سیاسی دەركەوتووە كە ئەو گەنجانەی تەمەنیان لە نێوان (15-25) ساڵیدایە لە وڵاتە عەربیەكاندا رێژەی توش بوون بە ئایدز-دابەزینی بەرگری لەش- زۆر زیادی كردووە، بە پێی ئامارەكانی ساڵی 2010 ژمارەی توش بووان گەشتۆتە 460 كەس و زۆرینەی ئەو گەنجانەش هەر لە سەردەمی لاوێتییەوە لە ژێر مەترسی و كاریگەریەكانی مادە هۆشبەرەكاندان.
بۆ نموونە لە وڵاتێكی وەكو مەغریب دا توێژینەوەكان كە لە گۆڤاری –لیكۆنۆمیست-ی مەغریبی دا هاتووە، ساڵی 2011 له 55%ی لاوان پەیوەندی سۆزدارییان هەیە، 32% پەیوەندی سۆزدارییان نیە، 10% ی لاوان پەیوەندیەكەیان بە هاوسەرگیری كۆتایی دێـت، 1% ی لاوانیش لە ترسی ئەوەی نەبادا پەیوەندیەكان سەریان له هاوسەرگیریەوە دەربچێت خۆیان لە پەیوەندیەكان دەدزنەوەو خۆیانی لێ بەدوور دەگرن. زۆرینەی ئەو كەسانە باس لەوەش دەكەن كە ناڕەزایەتی و ترسی خێزانەكان لەو پەیوەندییانە زۆرە.
56%گوند نشینەكان پەیوەندی رەگەزەكانیان پێكەوە هەیە، ئەو رێژەیەش بە شێویەكە كە لە پێش لاوانی شارنشینەوەیە بە رێژەی 54% زۆرینەشیان دانیان بەوەداناوە كە پەیوەندی ژێر بەژێرییان ئەنجام داوە لە نێوان ساڵانی 12-19 ساڵیدا.
لە لایەكی تریشەوە توێژینەویەكی زانستی لە ساڵی 2008 دا كە وەزارەتی تەندروستی مەغریب ئەنجامی داوە لە نێو پرۆژەیەكدا كە بریتی بووە لە هەڵمەتی نیشتیماتی بۆ روو بەڕووبوونەوەی ئایدز، كەتایبەت بووە بە هەڵوێست و رەفتاری سێكسی لاوانی مەغریبی كە لەسەر 2000 كەس ئەنجام دراوە، 40%ی ئەو لاوە مەغریبیانەی كە ئالوودەی مادەی هۆشبەر و خواردنەوە ئەلكهولیەكانن بەدوای سێكس دا دەگەڕێن، بەپێی ئەو دەرئەنجامانەی كە لەتوێژینەوەكەوە بەرهەم هاتوون، زۆرینەی ئەو گەنجانە تووشبوونیان بە ئایدز ئەگەرێكی زۆر نزیكە، بەشێوەیەك 68%ی توشبووان لە نێوان 15-39 ساڵیدان و 3% یان تەمەنیان كەمترە لە 15 ساڵی و 39%ی یان لە رەگەزی ژنانن. هەربە پێی ئەو توێژینەوەیە 32%ی ئەو لاوانەی توێژینەوەكەیان لەسەر ئەنجام داوە پێشتر پەیوەندی سێكسیان هەبووە، 65%یان پەیوەندییان لەگەڵ چەن كەسێك هەبووەو 57%یان دوای بەكارهێنانی مادەی هۆشبەر و خواردنەوەی رۆحیەكان سەردانی شوێنی لەش فرۆشی دەكەن و 21% ئەو مادە تەندروستیانە بەكاردێنن كە رێگرن لە دروست بوونی منداڵ.
ئامارو سەرژمێرییە لە پێشینەكان باس لەوە دەكەن كە جیهانی عەرەبی پێی ناوەتە قۆناغێكی نوێوە له بواری كرانەوەی سێكسی دا، ئاماژەكان زۆر جێگەی نیگەرانین بەتایبەتی لە بڵاوبوونەوەی سێكسی رێگە پێنەدراو لەوڵاتەكانی مەغریب و میسر و ئیمارات بەتایبەتی.
لەو میانەیەدا ئامارێكی رێكخراوی ئەفەریقی بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئایدز لە مەغریب ئەنجامی داوە و لەسەر 500 ژن ئەنجام دراوە كە لەو بوارەدا كاریان كردووە، 31.5% یان خوێندەوارییان نەبووە، 21% یان هەڵگری بڕوانامەی زانكۆیین، 60%یان هەر لەسەرەتای لاوێتیانەوە كاری سێكسیان ئەنجام داوە،40% یان ئەو ژنانەبوون كە تەڵاق دراون، تەنها 4% یان هاوسەردار بوون و ئەمانەیان لە پێناوی پارەدا یان دووری هاوسەرەكانیان ئەو كارانە دەكەن.
بەپێی سەرژمێرییەكی دیكە، كە لە شاری- تەتوان- ئەنجام دراوە، بۆ توێژەری كۆمەڵناسی –ئەنتوان مارتن- دەركەوتووە 22% ی ئەوانەی كە خەریكی ئەنجامدانی كاری سێكسین ئەوانەن كە هێشتا نەگەشتوونەتە تەمەنی باڵغ بوون و 16% یان هێشتا بە كچی ماونەتەوەو هێشتا قوتابی سەرەتایی یان ئامادەیین و هێشتا پەردەی كچێنییان لە دەست نەداوەو كاری سێكسی بە شێوەیەی تر ئەنجام دەدەن لە پێناوی پارەیەكدا كە لەنێوان 10-20 دۆلاری ئەمەریكی دایە.
سەرەڕای ئەو ژمارەو توێژینەوانە دەرئەنجام و ئاراستەكانی گۆڕانكارییە سێكسەیەكان لەبارەی ئەنجامدانی سێكسەوە مەترسیدارە، ئەوەش كاریگەری خراپی دروست كردووە لەسەر هەڵس و كەوتی كۆمەڵایەتی لە نیشتیمانی عەرەبی دا، ئەوەش كاریگەری نەرێنی دروست كردوە لەسەر شێوازی ئاینداری و كۆمەڵگەو تەنانەت سیاسەتیش.
لە لایەكی ترەوە، توێژینەوەیەك باس لەكارێكی زۆر مەترسیداردەكات كە بریتیە لە دایكانی شوو نەكردوو، هەندێك لە ئامارە مەترسیدارەكان باس لەوە دەكەن ساڵی 2020 رێكخراوی ئینصافی مەغریبی توێژینەوەیەكی ئەنجام داوە لەسەر ئەو دایكانەی كە هێشتا شوویان نەكردووە كە لەوساڵەدا ژمارەیان 27199 دایكی شوونەكردوو هەیە، 45424 منداڵیان خستۆتەوە، زۆرینەیان یەك منداڵیان بووەو هەشیانە لە نێوان (3-6) منداڵیان بووە، هەموو رۆژێك 83 منداڵ لە دایك دەبێت كە هی ئەو ژنانەیە كە لە دەرەوەی هاوسەرگیری فەرمی پەیوەندی سێكسییان ئەنجام داوە.
لە نێوەندی ئەو هەموو ژمارەیەدا پرسیارێك بۆ توێژەرو چاودێران دروست دەبێت ئەویش ئەوەیە: ئاخۆ شێوازی كۆمەڵگە عەرەبیەكان لە داهاتوودا چۆن دەبێت؟ ئاخۆ گێژاوو ئاریشەكانی كۆمەڵگە روو لە كوێ دەكات بەهۆی ئەو بارودۆخە ناشەرعی و نا یاساییانەوە؟
ئەوەی كە لە پێشەوە لە و ئامار و داتاو توێژینەوانە باسكرا دەكرێت بەم شێوەیە كورت بكرێتەوە:
بە پێی گۆڕانكارییە دیمۆگرافیەكان، وەك بەرزبوونەوەی رێژەی گەنجان، دۆخی ئابووری و كۆمەڵایەتی وەكو بێكاری و دواكەوتن لە قوتابخانە(ئەگەر بەراودری بكەین بە رابوردوو) و دواكەوتنی تەمەنی هاوسەرگیری و دەستنەكەوتنی كار، جگە لەمانەش ئەو هۆكارانەی یارمەتیدەری گەورەن بۆ ئاسان دەستكەوتنی سێكس لە دەرەوەی خێزان، هه‌روه‌ها گۆڕانكاری لە تێڕوانینی كۆمەڵگە بۆ ئەو دیاردەیە و دەركەوتن و نیشان دانی لە تەلەفزیۆن و سینەما، ئەمەش دەبێتە پاڵنەرێكی تر بۆ ئەوەی خەڵك لە دەرەوەی خێزان سەرقاڵی ئەنجامدانی سێكس بێت و بە دوایدا بگەڕێت، بەتا یبەتی چینی گەنجەكان.
بە پێی راپۆرتێكی (بی بی سی) بەناونیشانی: (گەنجانی قاهیرە تابۆی سێكس دەشكێنن)، ئامادەكاری ئەو بابەتە چیرۆكی زۆر دەگێرێتەوە كە باس لە پەیوەندیە سێكیەكانی دەكات لە دەرەوەی هاوسەرگیریی، ئەو كارەشیان لە ژێر دیاردەی كۆمەڵایەتی پەچەو عاباو لە خاوترسان دا شاردۆتەوە، ژیانی ئەوان دونیایەكی شاراوەو نادیارە كە باس لە پەیوەندیەكانی نێوان هەردوو رەگەز دەكات و زۆرینەشیان پەیوەندی سێكسی هەمە جۆریان هەیە.
(ریما خەفاش) پزیشكی نەخۆشیەكانی ژنانە لە قاهیرە، خەڵكی هەژارو دەوڵەمەندیش دەچنە لای، ئەو پێی وایە 50%ی گەنجەكان كاری سێكسی ئەنجام دەدەن بەر لەوەی بچنە ژیانی هاوسەرگیرییەوە، خەفاش دەڵێت: لەوباوەڕەدام شۆڕشی سێكسی لەنێو چینی گەنجاندا زۆرە، خەفاش بەشێوەیەكی هەڕەمەكی كارەكانی دەكات، نەخۆشەكانی زۆر بە خێرایی رایی دەكات و دڵنیایە لەوەی كە رۆژانە دیاردەی لەباربردنی منداڵ روو لە زۆربوونە، ئەو پزیشكە جەخت دەكاتەوە كە هەموو پزیشكەكانی نەخۆشیەكانی ژنان ئەو راستییە باش دەزانن، بەڵام ئەوەی لەبەردەستماندا نیە بوونی ژمارە راستەقینەكەی ئەو دیادەیەیە، دكتۆرە سەحەر مامۆستای زانكۆ لە قاهیرەو زۆرترین توێژینەوەكانی لەبارەی گەنجانی میسرەوەیە پێی وایە بڵاوبوونەوەی سێكسی بەرلە هاوسەرگیری دەستی گرتووە بەسەر میدیاو سەرجەم كەناڵەكانی راگەیاندنی میسردا.
هەروەها خووگرتن بە رۆشتن بۆ ئەو شوێنانەی كە تایبەتن بە لەشفرۆشی دەرگای بەڕووی سێكس دا واڵاكردوەو بوەتە هۆی دروست بوونی تێڕوانینی خراپ بەرامبەر رەگەزی مێینە، بەپێی پێگەی (الیكسا- زۆرترین سەردانی كەری هەیە لە مەغریب)بێت لە ساڵی 2010 دا هاوڵاتیانی مەغریبی بە رێژەی 10 % سەردانی شوێنی لەشفرۆشی دەكەن، ئەوەش رێژەیەكی زۆر بەرزە لەچاو ئەو شوێنی كاتبەسەربردن و بازاڕو شوێنی رۆشنبیری و زانستیەكان، بەڵام پێگەی سێكسیەكانی نێو ئینتەرنێت زۆرترین بینەرەكانی لە ئیماراتە و دەكەوێتە سەرەتای لیستێكەوە كە ئێران و ولاتە یەكگرتوەكان و میسر و كوەیت و بەحرەیەنی تێدان.
لە راپۆرتێكی رۆژنامەوانیدا بەناونیشانی (ئاشكرا كردنی بازرگانی سێكس لە جیهانی عەرەبی دا)هاتووە: سەیركردنی پێگە سێكسیەكان لە وڵاتانی عەرەبی دا بووەتە كارێكی ئاسایی، چوونە نێو ئەو پێگانە لە روانگە هونەری و ئەلیكترۆنیەكەیەوە لە وڵاتە یەكگرتوەكانی ئەمەریكا ئاسانترو لەبەردەست ترە، تەنانەت لە وڵاتێكی وەكوعەرەبستانی سعودی دا كارتی كردنەوەی پێگە سێكسیەكان بەئاشكرا دفرۆشرێن.
توێژەرێك بەناوی (دیالمی)دەڵێت: رووبەری چالاكیە سێكسیەكانی پێش لە هاوسەرگیری فراوانتر بووە، یان لەژێركاریگەرییە سێكسیەكانی گەنجاندایە، یان بەناوی خۆشەویستی و و فشاری ئایدۆلۆژیەوە ئەەنجام دەدرێت، گوایە بۆ تەندروستی دەرونی باشە، یان باوەڕبوونە بەئازادی و ئەركێكی رۆشنبیریانەیە، هەوڵەكانی ئەنجامدانی سێكس لەنێوان حەزلێكردن و قەدەغەكردنیدا بوەتە هۆی ئەوەی سێكس بە شێوەیەكی سادەتر ئەنجام بدرێت و یان بە دوای ئەوەدا بگەڕێن كە جێگرەوەی سێكسی تەواوەتی بدۆزنەوە.
لێرەوە دەریایەك پرسیارمان بۆ دروست دەبێت نەك هەر لەبارەی ئەو دیاردەیەوەو فراوان بوونی رووبەری ئەنجامدانی سێكس لە جیهانی عەرەبی دا، نەك هەر ئەوانە بەڵكو دەبێت تیشك بخرێتە سەر ئەو پرسیارە قوڵانەی كە تایبەتن بە شەپۆلەكانی گۆڕانكاری لە جیهانی عەرەبی دا، هەروەها گۆڕانكاری لە تێروانین و بەهاو رەفتاری خەڵكیدا، پرسیارگەلێك كە باس لەو گۆڕانكارییە گەورانەدا دەكات لە بواری –بەها باڵاكان –قیەم-دا، وای لێهاتووە كە سێكس وەك ناونیشانێكی گەورە دەرخەرێكی گەورە بێت بۆئەو دۆخە.
چی ڕوو دەدات؟ هەوڵێك بۆ تێگەیشتن
كاتێك توێژه‌رەكان هەوڵ بۆ ئەوەدەدەن بیانوو یان شرۆڤەیەكی ژیرانەو مەعقول بۆ ئەو گۆڕانە كۆمەڵایه‌تی و رۆشنبیرییە بكەن، سەریان لە تەفسیرو شرۆڤەكەی –ماركس-ەوە دەردەچێت، بە وپێیەی بونیادی نادیاری مرۆڤ (نەست- لاشعوور)كاریگەری هەیە لەسەر رەفتارەكانی مرۆڤ، ماركس پێی وایە: هۆشیاری و هەست سنوورەكانی ژیانی كۆمەڵایەتی دروست ناكات، بەڵكو ژیانی كۆمەڵایەتی هەست دەستنیشان دەكات ئەوەش بەمانای ئەوە دێت كە رەفتاری سێكسیانە و ئەوانی تریش پەیوەندییان بە سیاسەتی كۆمەڵایەتی و ئابوورییەوە هەیە و سنورەكانی دیاری دەكات، وەك بەرزبوونەوەی رێژەی بێكاری، درێژبوونەوەی ماوەی دیاریكراوی خوێندن(واتە ئەو ساڵانەی دیاری كراوە بۆ قۆناغەكانی خوێندن لەكاتی خۆیدا نەبێت) و هەروەها فشۆڵی و كۆمەڵگەو هەموو ئەو شتانەی كە پەیوەستن بە باری دارایی و دۆخی گشتی ئابوورییەوە.
بەراوردكاری دووەم ، بەراوردی بەهاكانە، ئەوەش لە رێگەی پاشخانی كۆمەڵایەتی و رۆشنبیرییەوە دروست دەبن، بە پێی قسەی شارەزایان سەرجەم گۆڕِانكاریەكان لە ئەنجامی كەڵەكە بوونی لایەنی هزری و فەرهەنگ و رۆشنبیرییەوە دەبێت، دكتۆر رەشید جەرموونی باس لەوە دەكات شوێنوارە رۆشنبیریەكانی دوای نوێگەری سەرجەم كەلێنەكانی مررۆڤایەتی داپۆشیوە و بەم شێوەیە ئەو بۆچوونەی روون دەكاتەوە:
ئەگەر بەدوادا چوونێك بكەین بۆ ئەو شەپۆلانەی كە لەدوای سەردەمی رۆشنگەرییەوە هاتوون، دەبینین رەهەندەكانی لەسەر سێ بنەما دانراون، دروستكردنی گومان، بەواتای دروستكردنی گومان لەسەر ئەو شتانەی پێووتر ناونراوە بەهاكان، هەروەها گومان دانان لەسەر مەرجەعە دینی و رۆشنبیریەكان و خستنە ژێر نەشتەری رەخنەو هەڵوەشاندنەوەوە، لەو میانەیەدا دەبێت ئێمە لەوە تێبگەین كە ئاراستە نوێ و كۆنەكان پەیوەست دەكەنەوە بە بەها ئاینی و میتافیزیكەوە.
هەرچی بنەمای دووەمیشە، رەتكردنەوەو تێكشكاندنی دۆخی چەق بەستوو راوەستاوە، لە هەموو ئەوانەش مەترسیدارتر ئەوەیە كە هەموو مەرجەعیەتەكانی بەهاباڵاكان لای مرۆڤ تێكدەشكێنێت، هەر بۆیە دوو توێژەری ئەڵمانی بەناوەكانی (لوكمان و بیربرگر) لە ساڵی 1966 دا باسیان لەوە كردووە كە گەورەترین كێشەكانی ئەمرۆِی مرۆڤایەتی ئەوەیە مەرجەعیەتەكان لە ئارادا نەماون، پێدەچێت ئەم بنەمایەی دووەم ئەو رێبازە فەوزەویەمان بە بیربهێنێـتەوە كە بیرمەندی ئەڵمانی –ماكس ستیرنر- بانگەشەی بۆ دەكرد، ئەو دەیگوت تاك دەبێت لەبەرامبەر كۆمەڵگەدا رابپەڕێت، دژی بەها و رۆشنبیریەكانی بجەنگێت، چونكە ئازادیەكانی لێزەوت دەكات.
بنەمای سێیەم باس لەو شەپۆلانە دەكات كە لەدوای سەردەمی رۆشنگەرییەوە پەیدا دەبن، ئەویش دانپێدنانە، مەبەستیش لەوە ئەوەیە كە بانگەشە بكرێت بۆ سەربەستی و ئازادی بێسنووری بێ قەیدو شەرت، لەبەر ئەوەی ئەو رێگەیە مرۆڤ وا لێدەكات كە چێژی هونەریانەی هەموو شتەكان بكات، ئیتر وەك یەكە ئەو رێگریانە (دەستكرد)یان(باڵا) یان ئاسایی و بازاڕی بن، ئەم بنەمایە كار لەسەر ئەم جۆرە گوتارە دەكات، لەو بارەیەوە بیرمەندی مەغریبی (محمد سبیلا) لە ساڵی 2010 دا پێناسەیەكی وردی بۆ ئەو دوانەییە كردووە، لەكاتێكدا باس لەوە دەكات كە گۆڕانگاری لە بەهای باڵادا بەوە جیادەكرێتەوە كە كارلێك و دینامیەتی (تەقلید)و لاسایی كردنەوە و رۆشنگەری تا كوێیە، چونكە بەها كۆنەكان بە تەواوەتی ریشەكێش ناكرێن و بەهای نوێش بەهیچ شێوەیەك لە توانایدا نیە جێگەی بگرێتەوە، بەڵكو بەجۆرێك لە جۆرەكان تێكەڵی یەكترین و هەندێكجاریش لێك جوداناكرێنەوە.
ئەم گۆڕانكارییانە لەگەڵ رەواج پەیداكردنی بابەتەكانی ئازادی و داواكردنی مافەكان كە چیتر ناتوانرێت لەنێو كۆمەڵگەی عەرەبی دا بشارێتەوە، پێشتر ئەو بابەتانە لە ئارادا نەبوون و رژێمەكان بە ئاگرو ئاسن حوكمیان بەرقەرار كردووە، هاوشانی دەسەڵاتداری خۆیان سومبولەكانی ئاین و كۆمەڵگەیان بەكار هێناوە بۆ ئەوەی زیاتر درێژە بە حوكمەكەیان بدەن، هاوڵاتی عەرەبی –بەتایبەتی ئەو گەنجانەی پێیان دەگوترێت گەنجانی بەهاری عەرەبی- ئەمانە متمانەی بە هیچ شتێك نیە كە رژێمەكان پاڵپشتی بكەن و بیانەوێت لەو رێگەیەوە شەرعیەت بدەن بە دەسەڵاتەكەیان. لێرەوە دەسەڵاتی كۆكەلایەتی و دینی هەڵدەوەشێتەوەو لە جێگەیدا تاك سەرهەڵدەدات و رەوایەتی تەواوی پێدەدرێت لەبەر ئەوەی دەیانەوێت ئازادی تەواوەتی دەدەن بە تاكی كۆمەڵگە، بەو پێیەی تاك هەست بە ستەم و چەوەساندنەوەو بێبەش بوونی زیاتر دەكات.
جرمونی باس لەوە دەكات كە تەقینەوەیەكی گەورەی سێكسی رویداوەو مەترسی گەورەی لەسەر كۆمەڵگە تەقلیدیەكان دروست دەكات و جۆری پەیوەندیەكانیش هەر خۆی دیاری دەكات، نەوەی نوێی ئێستە كە لە سەردەمێكی جیاوازدا دەژین بەجیا لە سێكس دەڕوانن و میدیا و ئەنتەرنێت و نمایشی سەردەم و تەكنۆلۆژیای پەیوەندی خێرا، بوونەتە هۆی ئەوەی كە گۆڕانكاری و حەزە سێكسیەكان زۆر لە سەردەمی پێشووتر بەربلاوتر بێت.
ئەوانەی لە بواری سینەمادا كاردەكەن داهێنانی تریان لە بوارەكەدا دروست كردووە، جارێكیان ئەوەندە بەشان و باڵی ژنان دا هەڵدەدن كە توندوتیژییان بەرامبەر دەكرێت و لێیان دەدرێت و دەبێت جێگەو پێگەی خۆیان هەیە و دەبێـت ئەو كارانەیان لە دژ رابگیرێت، جارێكی تریش هانی خەڵك دەدەن كە گێچەڵی سێكسی كرداری و گوفتاری بە ژنان بكرێت. بەو پێیەی كە پێمان دەڵێن پیاهەڵدانێكی زیرەكانەیە بۆ بەدەست هێنانی مێینەیەكی نایاب.
درامای عەرەبی لەمە زیاتر هەنگاوی هاویشتووە، خەیاڵی سێكسی لای گەنجانی عەرەبی پڕ دەكات لە خەونی ئەرخەوانی و وادەكات لە نێرنەكان كە دڵی كچان بۆ خۆیان رابكێشن و هەموو ناسك و نازدارەكان بۆ خۆیان كەمەندكێش بكەن، درامای عەرەبی لەوەش زیاتر رۆشتووەو خەیاڵی سێكسی ئەوەندە فراوان كردووە كە بیەوێت نزیكی مەحرەمەكانیش ببێتەوەو (خەوتن لەگەڵ مەحرەم) ئاسایی بكاتەوە و یەكسانیان بكات لەگەڵ لەشفرۆشی و خیانەت و گێچەڵی سێكسی و ئەو شتانە، درامای عەرەبی ئەوەندە بەرفراوان بووە كە كچانی عەرەبی لەو رێگەیەوە بەداوی خەون و خەیاڵەكانیان دەكەون، ئەم دیاردەیە دەكرێت بەو شێوەیە لێك بدەینەوە كە لەژێر كاریگەریەكانی درامای جیهانیدایە، جەستەی رووت و سێكس دوو بنەمای سەرەكی فیلمەكانن، پاساویش بۆ ئەو دۆخە ئەوەیە كە بینەری ئەو جۆرە فیلمانە زۆرترن و بازاڕیان گەرمە و لەو رێگەیەوە ئارەزوە سێكسیە چەپێنراوەكانیان دەبوژێتەوە.
باومان لە كتێبە بەناوبانگەكەیدا (الحب السائل) دا باس لەوە دەكات چۆن (خۆشەویستی و بەزەیی و میهرەبانی) كە لە خێزانە كۆنەكاندا بوونی هەبوو، گۆڕاوە بۆ (سێكس لە پێناوی چێژ دا) هەرچەندە سێكس غەریزەیەكی لە مێژینەی مرۆڤەو لەگەڵ دروست بوونیدا هەیەو پاڵ بە مرۆڤەوە دەنێت كە پەیوەندییە مرۆییەكانی لە سەربنەمای شارستانیەت بونیاد بنێت، و بەبێ ئەوەش كۆمەڵگەی مرۆڤایەتی راست نابێتەوە تەنها بەو رێگەیە نەبێت، ئێستە سێكس تەنها ئەوە نیە بخریـَتە بازاڕەوە، بەڵكو غەریزەی سێكسی تەنها شمەكێكەو هیچی تر.
فولكمار زیگوش، كە شارەزایەكی زۆر باشی بواری قوربانیەكانی سێكسە سەرپێیەكانە دەڵێت: ئەو پەیوەندییە گەرم و گوڕیەی كە لەناو زۆرێك لە خێزانەكانی ئەم سەردەمەدا هەیە، رووكەشەو داپۆشراوێكە بە پەردەی قەناعەت و خۆشەویستی و خێزان و نەبوونی خیانەت و كۆمەڵێك دروشمی تر كە رووە راستەقینەكەی ئەوە نیە، ئەگەر بەوردی سەرنج بدەین و ئەو پەردەیەی سەری لابدەی لەوە تێدەگەین كە بەشێكی زۆر لە خێزانەكان بێزاو بێحەواس و بێتاقەتن لە یەكتری و ئەوەی كە بەزارەكی لەبەرامبەر كۆمەڵگەو یەكتری دا دەری دەبڕن پێچەوانەكەی راستە، نێوانیان پڕیەتی لە دوو دڵی و خیانەت و برین و لەكەدار كردن و خۆپەرستی و هتد.. لەوانەیە لە سەر جێگەی نوستن و پێكەوە بوون كاریان باشتر بڕوات بەڕێوەو كەمتر نیگەرانی یەكتر بن، لەبەر ئەوەی چێژەكە دوو سەرەیە، بەڵام خاوێنی و تێكەڵ بوونی بێتام و هاوسەرداری راستەقینەو ....هتد رووە راستەقینەكەیەتی و ئەزموونی سێكسی سەرپێی و بەریەكەوتن دیوی راستەقینەی دۆخەكەیە، پرسیار ئەوەیە ئەی كڕیار چی بكات ئەگەر بەكاربەر نەهێڵێت بازرگان كاڵاكانی بێنێتە بازاڕ؟
لە چاخی نوێدا دەبێت لەوە تێبگەین كە دەسەڵات هەمیشە لە بیری ئەوەدایە پەیوەندیەكانی مرۆڤ پچڕاوو دوور لەیەك بێت، بە جۆرێك بێت هەڵوەشاندن و تێكدانی ئاسان بێـت، ئەگەر پەیوەندی مرۆڤەكان پێكەوە شل و شۆڵ بێت، ئەوا پەیوەندی تاك و كۆمەڵ زوو لەبەر یەك هەڵدەوەشێت، ئەوەش سەردەكێشێت بۆ تۆران و ئەو دابڕان و تۆرانەش كە حكومەت خۆی بە دەست ئەنقەست دروستی دەكات دەزانێت كە كاریگەریەكانی تاك لەسەر تاكی بەرامبەر چەندە كاریگەرە، ژن لەبەرامبەر پیاو بێ منەت بێت و پەیوەندییان نەبێت سەر دەكێشێت بۆ كون و كەلەبەری جۆراوجۆر لە ئەنجامدانی توندو تیژی و گێچەڵی سێكسی و تەنانەت لە هەندێك حاڵەت دا دەگاتە ئەوەی دەستدرێژكاران بە چەقۆو لە شوێنە هەستیارەكانی ئافرەتان بدەن لەناوەراستی مەیدانی تەحریری پایتەختی میسردا.
رەگەزی مێیەنەش لەم كۆمەڵگانەدا هاوشێوەی نێرینەكان هەمان كێشەی گشتییان هەیە لە رووی بژێوی و سیاسی و كۆمەڵایەتی یەوە، لە كاروباری رۆژانە دا جەستەیان ماندوو دەبێت، كارەبایان لەسەر دەكوژێتەوە، تەنگی ئاوی ماڵەوەیان پڕنابێت، هەندێكجار كە بەیانیان لە خەو هەڵدەستێت ئەوەندە ئاو لە ماڵەكەیدا نیە دەمووچاوی پێ بشوات، ئەمانە رۆژانی پشووشیان نیە، لەبەر سەرقاڵییان جاری واهەیە نیوەڕۆ نانی بەیانی دەخۆن و تاریكیش دەكات نانی نیوەڕۆ دەخۆن. ئەوانیش تووشی ترافیك دەبن و كێشەیان لەگەڵ تەكنۆلۆژیادا هەیەو هەناسەیان لێدەچنێت، ماندوو بونی جەستەیان كاریگەر لەسەر پێنج هەستەكەیان دادەنێت، ژاوەژاوی ناوبازاڕو كار ماندوویان دەكات ئەوانیش هەوای پیس هەڵدەمژن، خواردنی خراپ دەخۆن كە مادەی سەرەتانی تێدایە، ئەگەر بیانەوێت لەو دۆخە هەڵبێن كۆمەڵگە چەندین بەربەستی گەورەو بچووك ، لۆكاڵی و نەتەوەیی و چی و چی بەردەمیان دەگرێت، بەتەنها ناهێڵن سەفەر بكات ڤیزایان نادرێتێ، دوای ئەو هەموو هیلاكیەی بە رۆژ تووشی دەبێت، كاتێك بە خۆی دەزانێت قژەكانی سپی بوون و كەسێكیش نیە لە سەر سەرینەكەی پێكەوە بخەون.
مرۆڤی وڵاتە عەرەبیەكان توندو تیژی و دەستدرێژی و كێشە خێزانی و سێكسیەكانی لە دەسەڵاتداران و حكومەتمەدارەكانیەوە فێر بووە، حكومەت بە پێی پرۆتۆكۆلێك رۆژانە ستەم لە تاك بەتاكی كۆمەڵگە دەكات، ئیدی ستەمەكە مادی بێت یان مەعنەوی، دەسەڵاتداران مرۆڤ هان دەدەن بۆ توندوتیژی و تۆران و رق و قین، بە جۆرێك توندوتیژیی بووەتە بەشێك لە ژیانی رۆژانەمان، دەسەڵات برەو بە نێرسالاری دەدات لەبەر ئەوەی نێرەكان لەسەرەوەی دەسەڵاتن و لەسەروو نێرەكانی تریشەوەن، ئەوان فێرمان دەكەن چۆن پیاوان ژنان بچەوسێننەوە، ئەوان پێمان دەڵێن چۆن رەفتار لەگەڵ پیاوانی لاوازتر لە خۆمان و ژنانی لاواز بكەین، ئەم دیاردەیە درێژە پێدەدەن و سەری لە توندوتیژییەوە دەردەچێت، كاردەگاتە ئەوەی كارەساتی دەستدریژی سێكسی و گێچەڵ و فڕاندن و ئەو شتانەی تری لێدەكەوێتەوە كە بە پێی یاساكانی خۆیان تاوان و جەریمەن.
باومان پەیوەندییەكی دۆزیوەتەوە لە نێوان دەسەڵات و سێكس دا و دەڵێت: هەموو مرۆڤێك رۆژێك لە رۆژان لە دەرگای دەسەڵاتدارانی دەوڵەت دەدات و داوای چوونە ژوورەوەیان لێدەكات، یەكەم شتێك كە دەیكەن ئەوەیە كە ماسكەكە لاببەیت (لابردنی ماسك بەهەموو ماناكانیەوە)و ئەو كارەش دەسەڵات بەكاری دەهێنێت كە بریتیە لە شۆردنەوەی ژیری مرۆڤ لە نێو زیندانەكاندا ، هەتك كردنی جەستە، هەتك كردنی نامووس و دەستدرێژی سێكسی بۆ سەر كەسەكان (ژن و پیاو) ئیتر لە زیندان بن یان لە دەرەوە.
ئەوەی كە لە پێشەوە باسمان كرد لە بارەی سێكسەوە لە وڵاتە عەرەبیەكان دا بڵاوبوونەوەو گۆڕانكاریەكانی و پەیوەست كرددنی بوو بە سیستەمە دیكتاتۆریەكانی ناوچەكەو حوكمی سەربازی و سەردەمی بەكاربردن و هەتكردنی نامووس كە هەموومان پێیدا تێدەپەڕێن و لەوانەیە هەریەكەشمان چەندین نموونەی لەو جۆرانەمان لەبەردەست دا بێت.
سەرچاوە: الجزیرە. نت-میدان