02:26 - 16/07/2019

پێغەمبەرێكی ناڕاست گەورەترین جەنگی لە مێژوودا بەرپا كردووە‌

پەیسەر

لە مێژووی گەلاندا لەشەڕی ناوخۆ خراپتر و ناشیرینتر بوونی نیە، چوون لە ڕێگەی ئەو شەڕانەوە زۆرینەی هاوڵاتیان بەدەستی هاونیشتیمانیانی خۆیان لەناوچوون، كێشەو وێرانكاریی و نائارامی گەورەی بەدوای خۆیدا هێناوە.

ژمارەی كوژراوەكانی شەڕی ناوخۆ بەملیۆنەها كەس بوون، ئەو شەڕانەش زۆرینەی وڵاتان و گەلانی دنیای گرتوەتەوە، دیاترینیان شەڕی ناوخۆیی و ئەهلی ئەمەریكا، بەریتانیا، شەڕی ئاینی فەرەنسا، شەڕی ناوخۆی روسیا، هەروەها شەڕەكانی ئیسپانیا و كۆریایە. هەموو ئەو شەڕانە هەریەكەیان پاڵنەری خۆیان هەبووەو هەریەكەشیان لە كات و ساتی جیاوازدا ڕوویانداوە.

مێژوونوسان باس لەوە دەكەن لە نێوان ساڵانی 1850-1864 توندوتیژترین و كارەساتبارترین جەنگ لە مێژووی مرۆڤایەتیدا ڕویداوە،  وڵاتی چین بووەتە گۆڕەپانی ئەو جەنگە، جەنگێك بووە هۆی ئەوەی دەیان ملیۆن كەس ببنە قوربانی، هۆكاری هەڵگیرسانی ئەو شەڕەش پیاوێك بوو دەیگوت من پێغەمبەرم و برای حەزرەتی (مەسیح)عیسام.

هەر لە منداڵییەوە (هۆنگ ئیكسوكوان) بە زیرەكی و ناوازەیی لە منداڵەكانی دیكە جیادەكرایەوە، ئەو هەر لەو سەرەتای منداڵییەوە دەیان كتێبی فەیلەسوفەكانی چین و كۆنفیشیۆسەكان لەبەركردبوو، هەرچەندە بارودۆخی ئابووری و گوزەرانی خێزانەكەشیان لەبار نەبوو، ئەو توانی درێژە بە خوێندن بدات بەو ئومێدەی ببێتە فەرمانبەرێكی كەرتی حكومی و ئەوەش ببێتە هۆی بوژانەوەی باری دارایی خێزانەكەی و ژیانیان باشتر بكات.

هۆنگ لەیەكەم هەنگاوی كارەكەیدا سەركەوتوو نەبوو كە ببێتە فەرمانبەری میریی، لەبەر ئەوەی لەو كاتەدا حكومەت ژمارەیەكی ئێجگار كەمی دەویست، بۆ ئەوەی هۆنگ بە ئاواتەكەی بگات ڕوو لە هەرێمی –گوانزۆ-دەكات بەو ئومێدەی لەوێوە بتوانێت داوا بە حكومەت پێشكەش بكات و خێزانەكەی لەو نەهامەتیانە دەرباز بكات.

كاتێك هۆنگ چووە گوانزو و بەناو شەقامەكانی ئەو شارەدا هاتوچۆی دەكرد، گوێی لە قەشەیەكی ئەمەریكی  بوو كە باسی حەزرەتی مەسیح و بەهەشت و دۆزەخی دەكرد، ئەو باسانە زۆر سەرنجی ئەم كوڕە لاوە ڕادەكێشێت، هەر لەو چركە ساتانەدا بیرۆكەیەك دەچێتە مێشكی ئەو گەنجەوەو دەیەوێت بەو بیرۆكەیە مێژووی وڵاتەكە بگۆڕێت، ئامانجی ئەو گەنجە ئەوەبوو خێزانەكەی لە مردن و ژیانی كولـلە مەرگی دەرباز بكات، بەڵام دواجار بووە هۆی هەڵگیرسانی گەورەترین شەڕ لە مێژووی وڵاتەكەیدا و بووە خراپترین شەڕی ناوخۆ لە مێژووی مرۆڤایەتیدا.

ئەو كاتانەی هوانگ لەناو شاری گوانزۆدا لە هەوڵی ئەوەدا بوو ببێتە فەرمانبەر و لەو ڕێگەیەوە بتوانێت گۆڕانكاریی بەسەر ژیانی خۆی و خانەوادەكەیدا بهێنێت، ماوەی یەك ساڵ لە بیری ئەوەدا بوو بەڵام سەری لە هیچەوە دەرچوو، هەربۆیە تووشی كێشەی دەرونی دەبێت و زۆر پێی بێتاقەت دەبێت، تا وای لێدێت ڕێی لە پیاوێكی ڕیشێكی سووری درێژ دەكەوێت دەكەوێتە شوێنی كە خاوەنی هەندێك بیروبۆچونی سەیرو نامۆ بووە، ئەو پیاوە خۆی بە –كوڕی خودا- ناو دەبرد و بانگەشەی بۆ ئەوە دەكرد كە –چین لە دەستی فەرمانڕەوایی شەیتان دەرباز دەكات-.

ساڵی 1843 بۆ جاری چوارەم هەوڵەكانی شكستی هێنا كە بتوانێت لە بواری كەرتی گشتیدا كارێك دەست بخات، ئەو لە دوای ئەوەی كە پێداچوونەوە بە خۆیدا دەكات، باوەڕ بە خۆی دەهێنێت كە (برا بچووكی حەزرەتی عیسا –مەسیح- ە) هەربۆیە داوای لە خەڵك دەكرد كە باوەڕی پێبكەن و هاوكاریی بكەن لە سەر خستنی پرۆژەكەیدا، بۆ ئەوەی شەیتان و هەموو ئەو بیانییانە لە وڵات بكاتە دەرەوە و دوای ئەوەش دەسەڵاتێكی ئاسمانی لەسەرزەوی دروست بكات.

لەسەرەتای ساڵی 1850 شوێنكەوتوانی هۆنگ ئیكسیوكوان گەشتە 10 هەزار كەس و لە ماوەی چەند مانگێكی كەمدا شوێنكەوتوەكانی چەند بەرامبەر بوویەوە، زۆرینەی ئەوانەی باوەڕیان پێهێنابوو بریتی بوون لە جوتیارو هەژارو كرێكارەكانی وڵات بوون بەو ئومێدەی ئەم بانگەوازە تازەیە شتێك لە ژیانیان بگۆڕێت، لە سەرەتای مانگی كانوونی دووەمی 1851 هۆنگ سەركردایەتی شۆڕشێكی گەورەی كردو بەشێكی زۆری وڵاتی چینی گرتەوە و بووە هۆی دروستبوونی مەترسی لەسەر بنەماڵەی –چینگ-ی فەرمانڕەوا.

لە ماوەیەكی زۆر كەمدا شوێنكەوتوانی هۆنگ توانییان دەست بەسەر رێژەیەكی زۆری خاكی چین دا بگرن و تەنانەت پایتەختی ئەوسای وڵاتیش –ناچینگ- یشیان كەوتە دەست، لە داوی ئەو سەركەوتنانە هۆنگ سەربەخۆیی ڕاگەیاند و -مەملەكەتی تابیینگی ئاسمانی- ڕاگەیاند، سیستەمی حوكمی ئەو مەلەكەتە لەڕووی سیاسییەوە لە وڵاتانی خۆرئاوایی دەچوو، لە ڕووی فیكرییەوە تێكەڵییەكی دروستكردبوو لە نێوان مەسیحیەت و شیوعیەت دا، ئەو لەناو كێڵگەكاندا هاوكاری خەڵكی دەكرد و بەروبوومی وەك یەك بەسەر خەڵكدا دابەش دەكرد، بەڵام كۆمەڵگەی لەسەر بنەمای ڕەگەز (نێر و مێ)دابەش كردبوو، یەكێك لە ئامانجەكانی كۆتایی هاتنی دەسەڵاتی فەرمانڕەوایانی ئەو كاتی چین بوو، بۆ ئەوەش پەنای بۆ بۆچوونەكانی كۆنفیشیۆس دەبرد و پاشان لەڕووی ئاینیشەوە باوەڕی زۆری بە بودا هەبوو، هەموو یاساكانی مەملەكەتەكەی زۆر بەتوندی گرتبوو، ئەوانەی كە لەدژی دەوەستانەوە زۆر خراپ دەچوویەوە بەگژیانداو سزای دەدان، بەڵام هیچ شتێك لەو یاسایانە خۆی نەدەگرتەوە، هەربۆیە بەردەوام چەندین ئافرەتی جوانی بەدەوردا بوون.

لە دەوروبەری ساڵی 1860 دا مەملەكەتی تایبینگ زۆرینەی وڵاتی گرتەوەو دانیشتوانەكەی 30 ملیۆن كەس بوون، لە ڕووی هێزیشەوە ئەوەندە بەهێز ببوو لەتوانای فەرمانڕەوای چین دا نەبوو بەری پێبگرێت، بەڵام لە ساڵی 1861 دا بڕیارێكی هەڵەی دەركرد و بووە هۆی سەرنگون بوونی دەسەڵاتەكەی، ئەویش بڕیاری ئابڵۆقەدانی ناوچەی بازرگانی –شەنگهای-بوو كە ناوچەیەكی گرنگی بازرگانی جیهانی بوو و ئەوەش بووە هۆی سەرهەڵدانی شەڕی ناوخۆو ئەهلی ئەمەریكا.

بڕیاری ئابڵۆقەدانی شەنگهای بەلای بەریتانیەكانەوە جێگەی خۆشحاڵی نەبوو، چوون لەو ڕێگەیەوە تریاك بۆ چین دەگوازرایەوە، هەربۆیە بەریتانیا بڕیاری زۆركردنی هێزەكانی خۆی لە هیندستان دەركرد تا لەو ڕێگەیەوە بەزووترین كات هێرش بكرێتە سەر مەملەكەتی تایبینگ، هەرچەندە لە ڕووی ژمارەوە بەریتانیەكان زۆر كەمتر بوون لەچاو تایبینگەكاندا  بەڵام بەكارهێنانی تەكنۆلۆژیای سەربازیی ئەو كاتە توانی سەركەوتنیان بۆ مسۆگەر بكات و بیانباتەوە سنورەكانی پێشوویان، فەرمانڕەوایانی چین كاتەكەیان بە هەل زانی بۆ پەلاماردانی مەملەكەتی تایبینگ.

لە ماوەیەكی زۆر كەمدا شەڕەكە ئاڕاستەیەكی زۆر خراپی وەرگرت و خەڵكی سیڤیل و بێچەك كرانە ئامانج و شەڕەكە بووە شەڕی شەقام و كۆڵان و ماڵەكان، بەو هۆیەوە برسێتی بڵاوبوویەوە، هەردوولای شەڕەكە گەشتنە باوەڕێك دەست لە هیچ شتێك و هیچ كەسێك نەگێڕنەوە، هەر ئاوەدانییەكیان بەردەست بكەوتایەو بیانزانیایە سەر بە لایەنەكەی خۆیان نین هەموویان لەناو دەدا، دوای ئەوەی مەمەلكەتی تایبینگ زیانی زۆری بەركەوت بەرەو شاری –نابچینگ- پاشەكشەی كرد، فەرمانڕەوایانی چینیش ئەوەیان بە هەل زانی و ئابلۆقەی شارەكەیاندا، ئابڵۆقەكە بەشێوەیەك بوو كە لەساڵی 1864 ملیۆنەها كەس بوونە قوربانی و بەشێكی هەرەزۆریان لەبرساندا لەناوچوون.

بۆ دەربازبوون لەو برسێتیەو تێركردنی سكی شوێنكەوتوەكانی –هونگ ئیكسیوكوان- فەرمانی دەركرد بە خواردنی گژوگیا، هەربۆیە خەڵك دەستیان دایە گژوگیا خواردن و لەوڕێگەیەشەوە هەزارەها خەڵك ژەهراویی بوون و مردن، خودی هونگ بە خواردنی گیایەكی ژەهراوی كۆتایی بە ژیانی هات و مرد.

دوای بڵاوبوونەوەی هەواڵی مردنی هونگ فەرمانڕەوای چین پەلاماری شارەكەیان دا و قەتڵوعامێكی گەورەیان تێدا ئەنجامدا، هەروەها تەرمی هونگ و زۆرینەی هاوكارەكانی لە قەبر دەرهێنرانەوەو لەبەرچاوی خەڵكدا سوتاندنیان.
ئەم شەڕە ناوخۆییە 14 ساڵی خایاند، هۆكاری سەرەكی هەڵگیرسانەكەی ئەوەبوو ئەو كوڕە گەنجە بانگەشەی بۆ ئەوە دەكرد كە پێغەمبەرەو برا بچووكی حەزرەتی عیسایە، مێژوو نوسەكان باس لەوە دەكەن لەو شەڕەدا زیاتر لە 25 ملیۆن كەس كوژراون و بە خراپترین شەڕە ناوخۆیی مرۆڤایەت دادەنرێت.