07:08 - 08/12/2018
گوڵیزار حسۆِ لەگفتوگۆیەكی پەیسەرپرێسدا: دوای عەفرین من چی لەكوردستان بكەم ؟
عەفرین بۆتە (غوتا) و (حمس)، تا عەفرین داگیرنەكرا، نەمدەزانی نەختی كوردایەتی ئەوەندە گرانە ،كوردبوون شتێكی زۆر زەحمەتە، هەندێك جار دەگریم لەبەر ئەوەی كوردم، ژنانی عەفرین نەوەكو لە ترسی خودا بەڵكو لە ترسی، كلتووری غوتا حیجاب دەپۆشن، هیچ ئەندامێكی یەپەگە لە عەفرین نەماوە، گرووپە ئیسلامیەكان بەناوی یەپەگە هێڕشی چەكداری ئەنجام دەدەن، لەترسی سوپای تورك نەبێت، سوپای سوریای ئازاد بەخاویی دەمانخوات.
لەكاتی قسەكردن تێدەگەی كە ئەو لە دونیایەكی دیكەدا دەژیت، تێدەگەی كە خەمی ئەو خەمێكی دیكەیە، خەمی زێدێكە كە تیایدا گەورەبووە، ناتوانێ وەكو ئەوانەی دیكە دەستبەرداری بێت، لە بیری بكات و بەدوای زێدێكی دیكەی ساختەدا بگەڕێت. هەرچەندە لە تەمەنی ٢٣ ساڵی دایە، بەڵام خه‌مێكی گه‌وره‌تر له ته‌مه‌نی هه‌ڵگرتووه، بە خەمناكی وەڵامی پرسیارەكان دەداتەوە، لەگەڵ هەر وەڵامێك ئاخێك هەڵدەكێشێت و لەگەڵ هەندێكیشاندادەگری، وەكو ئەوەی یەكەبەیەكەی برینە ساڕێژنەكراوەكانی بكوڵێنەوە. سەری زمان و بنی زمانی ئاماژەیە بەو بەڵایەی بەسەر عەفرین و عەفرینیەكان داهاتووە. ئەو لە ئێستادا بیر لەوە ناكاتەوە، كێ دەسەڵاتدارە و كێ دەسەڵات دەگرێتە دەست، بۆ ئەو جیاوازی نیە كوردێك یان توركێك یان عەرەبێك عەفرین بەڕێوەببات، ئەو تەنیا بەحەسرەتی ژیانێكی ئارامە، ئەو تەنیا خوازیارە بەو نەریت و كلتوورە بژیت كە لە عەفرین پێی گەورە بووە.
(گولیزار سمۆ) ناوی خوازراوی كچێكی عەفرینی تەمەن ٢٣ ساڵەیە،رازی بوو وەڵامی پرسیارەكانمان بداتەوە، بەو مەرجەی بەناوێكی خوازراو بیناسێنین و ئەگەر دەنگەكەشمان بڵاوكردەوە بۆ ئەوەی نەناسرێتەوە بە دەستكاری تەكنیكی دەنگەكەی بگۆڕین، لەكاتی وەڵامدانەوەی پرسیارەكانیشدا گولیزار ناوبەناو داواكاریەكەی لە (پەیسەر) دووبارە دەكردەوە كە دەنگەكەی بگۆڕین و ناوێكی خوازراویش لە جێگای ناوی ئەو دابنێین. لەمەشدا نا هەقینیە، چونكە وەكو باسی دەكات، چوارچێوەی ئازادیەكانی تاك و كۆمەڵگا لەدوای داگیركردنی عەفرین لەلایەن توركیا و ملیشیاكانی سەر بە توركیا لەژێر (سفر)دایە. میلیشیاكان بەهەموو شێوەیەك ئازار و ئەشكەنجەی كورد دەدەن. كاتێك باسی ئەو رووداوانە دەكات كە بەچاوی خۆی بینیوویەتی مرۆڤ تێدەگات كە ئەوەی بەسەر عەفرین داهاتووە شتێكی كەم نیە، دوژمن لە خودا دەپاڕێتەوە ئەوەی بەسەر عەفریندا هاتووە بەسەر دوژمنەكەیدا بێت.
پ: بە گوێرەی ئەو هەواڵانەی بەگوێمان دەچركێنن، توركیا لە عەفرین بە ئەنجامدانی چەندین پڕۆژەی خزمەتگوزاری، رێگاوبان، كارگە دروست كردن خەریكە. ئەم هەواڵانە پشتڕاست دەكەیتەوە؟
گولیزار سمۆ: ئەوەندەی ئاگام لێیە لە گوندی حەمام (حەمام گوندێكە سەر بە شارەدێی جەندرێس خاڵی سفرە لەسەر سنووری توركیا) رێگایەكیان دروست كردووە، بەڵام ئەم رێگایە بە مەرامی بازرگانی و لە بەرژەوەندی توركیا دروستكراوە. (8) مانگە تورك لە عەفرینن تاوەكو ئێستا شتێكمان نەبینیووە، میللەت ئاوی بۆڕی نەخواردۆتەوە. لە عەفریندا شتێك بەناوی ئاوەدانكردنەوە و بونیاتنانەوە لە ئارادانیە. بەر لە ماوەیەك لەناو خاكی توركیا بۆ پیاوماقوڵانی عەفرین كۆبوونەوەیەك ئەنجامدرا، تیایدا عەفرینیەكان رەخنەیان لە ئیدارەی شارۆچكەكەیان گرتبوو، لایەنی توركی لە وەڵامی ئەم پرسیارانەدا دەڵێت:" ئەو بەڕێوەبەرانەی لە عەفرین دەستبەكاربوونەوە، كەسانی گەندەڵ و دزن، ئەو بودجەیەی تەرخانكراوە بۆ ئاوەدانكردنەوە، لەلایەن ئەو كەسانە بەهەدەر دراوە.
میلیشاكانی گرووپی (ئەلشەرقیە) مەترسیدارترینیان لەناو گرووپە ئیسلامیەكانی دیكە، لە دێرەزور هاتوونەتە عەفرین، نەوەكو رێگا نادەن پڕۆژە جێبەجێبكرێت، بەڵكو رێگای كردنەوەی دوكانێك و فڕنێكیش نادەن. دوای ئەم كۆبوونەوەیە توركیا بڕیاریدا ئەم گرووپە لە عەفرین دەربكات. هەموو ئەمانەم لەناو میللەت بەر گوێ كەوتووە.
پ: لە عەفرین ئەو میلیشیانە دەبنە ئامانجی هێڕشەكانی یەپەگە؟
گولیزار سمۆ: بە مەزەندەی من هیچ ئەندامێكی یەپەگە لەناو عەفریندا نیە. مانەوەی ئەندامێكی یەپەگە لەناو عەفریندا بە واتای خۆكوشتن دێت. كەسێك كە بۆنی پەكەكەی لێبێت لە عەفریندا نەماوە. ئەو دەنگۆیانە دوورن لە راستی كە دەڵێن یەپەگە هێڕشی چەكداری لە عەفرین ئەنجامداوە، یەپەگەش درۆ دەكات كاتێك ئەنجامدانی ئەم هێڕشانە دەخاتە ئەستۆی خۆیەوە. لە پشت ئەنجامدانی هێڕشە چەكداریەكانی ناو عەفریندا نهێنیەك خۆی حەشارداوە. دەنگۆ هەیە كە توركیا گرووپە چەكداریەكان لەناو عەفرین دەردەكات. ئەم گرووپانەش ناخوازن عەفرین بەجێبێڵن، بۆیە بەخۆیان لەدژی ئەندامانی خۆیان یان گرووپێكی دیكەی ئیسلامی هێڕشی چەكداری بەناوی یەپەگە ئەنجام دەدەن. بەم هێڕشانە توركیا دەگاتە ئەو باوەڕیەی كە هێشتا یەپەگە لەناو عەفریندا ماوە. ئەمە دەستكرد و فلیمی سوپای ئازادە.
دووپاتی دەكەمەوە كە بۆنی پەكەكەش لە عەفریندا نەماوە، بۆ دەرخستنی ناوبانگ ئەم هێڕشانە دەخەنە ئەستۆی خۆیان. سوپای ئازاد بەم هێڕشانە پەیام دەداتە توركیا كە هێشتا پەكەكە لە عەفریندا ماوە، كاتێك توركیا بزانێ پەكەكە لە عەفریندا ماوە دەستبەرداری سوپای سوریای ئازاد نابێت.
پ: لە ئێستادا بارودۆخی عەفرین چۆنە؟ چی دەگوزەرێت؟
گولیزار سمۆ: بەداخەوە بارودۆخی عەفرین زۆر دژوارە، لەهیچ روویەكەوە عەفرینی پێشوو نەماوە، كاتێك سەیری عەفرینی ئێستا دەكەیت پێیتوایە غوتا یان حومسە، عەفرین نیە. جل و بەرگ، كلتووری غوتا لە عەفرین باڵادەستە. لۆژیك و كلتووری ئوممەی ئیسلامی هاتۆتە عەفرین. ژنانی كورد لە ترسی كلتووری ئیسلامیەكانی غوتە حیجاب و عەبا دەپۆشن. ئەگەر حیجاب و عەبا لەخۆ نەكەی، ئازارت دەدەن. هەڕەشەت لێدەكەن بۆ ئەوەی حیجاب بپۆشی. نەوەكو لە ترسی خودا بەڵكو لە ترسی سوپای ئازاد ژنی عەفرینی ناچارە حیجاب بپۆشێت.
لە ئێستادا تەنیا ١٠% دانیشتووانی عەفرین كوردە، ٩٠% دانیشتووانەكەی بۆتە عەرەب. میللەتی كورد لەناو عەفرین لە ئێستادا زۆر هەژارە، ناتوانێ سەر بە كارێك دابكات بۆ ئەوەی پێی بژی. دراوسێكەی ئازار و ئەشكەنجە دەدرێت ناتوانێ بەهانایەوە بچێت و هاوكاری بكات. بەداخەوە بارودۆخەكە گەیشتۆتە ئەم ئاستە. دزی لە عەفرین بۆتە دیاریدەیەكی بەربڵاو. كەسێك كە لە دەرەوە بێتە عەفرین، نازانێ ئەمە شارێكی كوردە. وەكو شارێكی عەرەب دەردەكەوێت، ئەمەش لە هەموو شتێك زیاتر ئازارمان دەدات.
پ: گرووپە ئیسلامیەكان هیچ گۆڕانكاریەكیان لە پڕۆسەی خوێندن ئەنجامداوە؟
گولیزار حسۆ: كلتوورێكی ئیسلامی هاتۆتە ناو قوتابخانەكان. لە رابردوو لەناو بەرنامەی خوێندندا تەنیا یەك پەرتووك دەربارەی ئاین لە قوتابخانەكاندا دەخوێندرا، لە ئێستادا چوار پەرتووك لە بەرنامەی خوێندنی منداڵاندا هەیە. دیارە هەوڵدەدەن ئەم میللەتە بیر لە شتێك نەكاتەوە، جگە لە خودا، پێغەمبەر و ئاین.
پ: بارودۆخی گوندەكان چۆنە؟
گولیزار سمۆ: بەگوێرەی ئەو زانیاریانەی لەناو خەڵكدا بڵاودەبنەوە، بارودۆخی گوندەكانی عەفرین بەبەراورد لەگەڵ ناو شار زۆر خراپترە. چونكە ژمارەی گرووپە سەلەفیەكان لە گوندەكاندا زۆر زیاترە. راستە لەناو عەفرین گرووپی ئیسلامی سەلەفی هەیە، بەڵام ژمارەیەك بنكەی سەربازی سوپای توركیا هەیە، بنكەكانی سوپای تورك سنوور بۆ ئەم گرووپانە دادەنێن. بنكەكانی سوپای توركیا وەكو پشتیوانیەكە لە خەڵكی عەفرین، ئێمە دەزانین كە ئەوەی گرووپەكان دەیكەن تورك لە پشتی وەستاوە، بەڵام دەخوازن بەم هەڵوێستەیان بڵێن ئێمە باشین و گرووپە سوریەكانن خراپەتان لەگەڵ دەكەن. لەبەر ئەوەی لە گوندەكان بنكەی سەربازی توركیا زۆر نیە، بۆیە گرووپەكانی سوپای ئازاد زیاتر ئازاری خەڵك دەدەن و دزی و راوەڕووت دەكەن. زۆرترین خراپەكاری لە گوندەكاندا روو دەدات.
پ: گرووپە ئیسلامیەكانی ناو عەفرین چی دەكەن؟ هەڵدەكوتنە سەر خەڵك، پارە وەردەگرن، رفاندن و كوشتنی مرۆڤ ئەنجام دەدەن؟
گولیزار سمۆ: چی خراپەكاری هەیە دەیكەن. چاودێری ماڵە كوردەكان دەكەن، سەیر دەكەن ئەگەر بارودۆخی داراییان كەمێك باشبێت، ملیان دەگرن و دەڵێن وەرە دانپێدابنێ كە ئێوە سەر بە پەكەكەن. ئەشكەنجەی دەكەن، لە كۆتاییدا ناچارت دەكەن تا بە پارە ئازادت بكەن. ئەگەر پارەتدا بۆ ئەوەی ئازاد بكرێیت، ئەمجارەیان گرووپێكی دیكە دێت هەمان فلیم دووبارە دەكاتەوە. لاوازی ئەم گرووپانە لەوەدایە، كە زۆر لە بنكەكانی سوپای توركیا دەترسن، ئێمەش ناچارین بچینە لای سەربازانی تورك بۆ ئەوەی لە زوڵمی گرووپەكان بپارێزین. جگە لە تورك هیچ هێزێكی دیكە نیە رووی تێبكەین. لەترسی تورك نەبێت سوپای سوریای ئازاد بەخاویی دەمانخوات. تەنیا گرووپەكانی سوپای ئازاد ئەم زوڵمە ناكەن، بۆ نموونە خانەوادەیەكی لە غوتا هاتووە بۆتە دراوسێت، كاتێك كێشەیەكی لەگەڵ دراوسێیە كوردەكەی دروست دەبێت، بیانوو ئامادەیە، دەڵێن تۆ پەكەكەی! بە مانگان دەستگیرت دەكەن و ئەشكەنجەت دەكەن. تا راستیەكە دەردەكەوێت كە ئەو كوردە سەر بە پەكەكە نیە، ئەم كەسە لە زیندان دەڕزێت، ئەشكەنجەی بینیووە پارەشی داوە بۆ ئەوەی ئازاد بكرێت.
پ: زەیتون كۆڵەكەی پشتی ئابووری عەفرینە. لە ئێستادا خەڵك چی لە زەیتون و بەروبوومەكەی دەكات؟ كارگەكانی زەیتی زەیتون چیان بەسەر هاتووە؟ چۆن ساخ دەكرێتەوە؟
گولیزار سمۆ: خاوەن زەیتونەكان، ١٠% داهاتەكەیان دەدەنە سوپای ئازاد، ١٠% بۆ ئەنجوومەنی بەڕێوەبردنی عەفرینە. داهاتەكەی دیكە بۆ خاوەنەكەیەتی. جگە لەوە خاوەن كێڵگە دەبێت پارەی كرێكاران و خەرجیەكانی دیكەش لە گیرفانی خۆی بدات. ئەمە ئەگەر داهاتەكە نەدزرێت. بەسەدان رووداوی لەم شێوەیە دەركەوتوون، خاوەن كێڵگە كاتێك بەیانی دەچێتە ناو كێڵگەكەی دەبینێ هەموو زەیتونەكانی درزاون.
پ: بە هیوای عەفرین ئازاد ببێت؟ ئایا تا دوایی تورك و گرووپە سەلەفیەكان لە عەفرین دەمێنەوە؟
گولیزار سمۆ: هیوای ئازادبوون لەلای من نەماوە. چونكە ئەو خراپەكاری لە عەفرین دەیبینم، متمانەم پێنادات كە ئەمە عەفرینەكەی دوێنێ بێت. ناخوازم كورد جارێكی دیكە دەسەڵاتی عەفرین بگرێتەوە دەست، دەخوازم تەنیا ئارامی بەرقەرار بێت و خەڵكی عەفرین بگەڕێتەوە. بۆ من گرنگ نیە كێ دەسەڵات دەگرێتە دەست، ئەگەر جولەكەش بێت. ئەوەی دەیخوازم تەنیا ئارامی هەبێت وەكو كورد ژیان بكەم. عەفرینەكەی من بەرگی جاران بپۆشێتەوە. بەر گوێمان دەكەوێت كە تورك بۆ ماوەی پێنج ساڵ لێرە دەمێنەوە. دەربارەی گرووپە ئیسلامیەكانیش بانگەشەیەكی بەهێز لە ئارادایە كە تا كۆتایی ساڵ لێرە دەمێنەوە. ئەم دەنگۆیە لەناو خەڵكی زۆر بەربڵاوە. هیوادارم ئەمە راست بێت. ئەگەر توركیا بە تەنیا بمێنێتەوە باشترە.
پ: ئایا توركیا دەتوانێ بەتەنیا لە عەفرین بمێنێتەوە. هیچ بیرت لەمە كردۆتەوە؟
گولیزار سمۆ: باوەڕ ناكەم توركیا بە تەنیا لێرە بمێنێتەوە. دەبێت لایەنێكی دیكەی لەگەڵدا بێت. توركیا پەنجەی سەربازێكی بۆ عەفرین بە خوێن ناكات. سوپای سوریای ئازاد، وەكو بەردی شەتڕەنج لەدەستی توركیا دایە. چۆن بخوازێت بە جوڵەیان دەخات. ئەگەر توركیا بۆ پێنج ساڵ بمێنێتەوە دەبێت لایەنێكی لەگەڵدا بێت یان رژێم یان سوپای ئازاد. ئەگەر توركیا نیازی مانەوەی بەتەنیا هەبێت، دەهاتنە ناو خەڵك. ئەوان تا ئێستا تەنیا لەناو بنكەكانیان قەتیس بوونە. بەدەگمەن نەبێت تورك لەعەفرین نابینین. تەنیا سوپای ئازاد دەبینین، وەكو مێروولە وانە لە هەموو شوێنێك دەردەكەون.
پ: كێ بەرپرسیارە لەم بارودۆخەی عەفرینی تێیكەوتووە؟
گولیزار حسۆ: وەڵامی ئەم پرسیارە لە من و عەفرین گەورەترە. لەبەر ئەوەی لەژێر دەستی پەكەكەدا بووە، عەفرین نەفرۆشراوە. پەكەكە بیانووە، سوپای سوریای ئازاد بیانووە، بگرە توركیاش بیانووە. ئەمە رێككەوتنێكە لە نێوان رووسیا و ئەمریكا. توركیا بۆ پەكەكە ئەم شەڕەی هەڵنەگیرساندووە، وەرە لاپەڕەكانی مێژووی بە قوڵی هەڵدەوە، پەكەكە لە كوێ هاتووە، ئایا لە توركیا نەهاتووە؟ پێموایە عەفرین بەهۆی پەكەكە نەفرۆشراوە، راستە دەخوازن لە رووی سەربازیەوە پەكەكە لاوازن بكەن كە گەورە بووە، بەڵام هۆكاری سەرەكی بۆ قڕ كردنی هەموو كوردە. بەڵام دەخوازن لە رێگای پەكەكە كورد قڕ بكەن. دیسان داگیركردنی عەفرین بە تەنیا بە خواستی توركیا ئەنجام نەدراوە. بەڵكو لە ئەنجامی رێككەوتنێك لە نێوان رووسیا و هاوپەیمانیەتی نێودەوڵەتی بووە. لەناو ئەم رێككەوتنەدا، ئەمریكا، رووسیا، رژێم و توركیا جێدەگرن. بە كوورتی كارێكە وەڵامدانەوەی لە توانای من گەورەترە.
پ: ئاگات لە خەڵكی عەفرین هەیە كە دەربەدەر بووە؟ چی دەڵێن و چی دەكەن؟
گولیزار حسۆ: ئەوانە ناوێرن بگەرێنەوە عەفرین. راستە بارودۆخی عەفرین خراپە، بەڵام دیسان هەرچەندەی خراپ بێت عەفرین زێد و واری ئێمەیە. یەپەگە و پەكەكە بەبیانووی گرووپە ئیسلامیەكان دەستدرێژی دەكەنە سەر ژنان ئەو خەڵكە دەترسێنن بۆ ئەوەی نەگەرێنەوە عەفرین. مەرامیان لەم پروپاگەندانەش ئەوەیە میللەت لەخۆیان نزیك بێت. هەروەها هەر كەسێك بۆنی پەكەكەی لێبێت ناوێرێت بگەڕێتەوە عەفرین. چونكە لێرە كەسێك كە هیچ پەیوەندیەكی دوور و نزیكی لەگەڵ پەكەكە نەبووە، پەلكێشی دەكەن و ئەشكەنجەی دەكەن، ئایا ئەگەر بۆنی پەكەكەت لێبێ چی دەكەن؟ ئەوەندەی ئاگادارم بارودۆخی ئاوارەكان زۆر خراپە. هەروەها ئەوانەی لە قامیشلۆ پارەی (كرێ)یان نیە پەرێشان بوونە. بۆیە عەفرینیەكانی ناو عەفرین، ئەوانەی دەرەوەی عەفرینیش لە ناخۆشی و تەنگەتاویدا دەژین.
پ: پەیامی تۆ وەكو كچێكی عەفرینی بۆ رای گشتی كوردستان و جیهان چیە؟
گولیزار سمۆ: بە نەفەسێكی پڕ خەمگینی و نەرێنی ئەم قسانە دەكەم. وەكو كچێك بۆ عەفرین هیچ شتێكی كوردستانی ناخوازم. دوای ئەوەی عەفرین چوو كەسێك هاوكاری عەفرینی نەكرد، ئیتر بۆ من شتێك بەناوی كوردستان واتای نەماوە. پێموایە كوردانی سەربەخۆی عەفرین داوای هیچ ناكەن جگە لە ژیانێكی باش و ئارام. تا عەفرین داگیرنەكرا، نەمدەزانی نەخت(باج)ی كوردایەتی ئەوەندە گرانە. كوردبوون شتێكی زۆر زەحمەتە. هەندێك جار دەگریم لەبەر ئەوەی كوردم. لەگەڵ خۆم دەڵێم خودایە بۆچی بە كورد منت ئافراند ئەوە ئازار و ئەشكەنجەیەت بۆ دروست كردم. ئەو بەو واتایە نایەت من واز لەنیشتمان پەروەری دێنم، بەپێچەوانە زۆر نیشتمانپەروەرم، بەڵام نیشتمان پەروەری من بۆعەفرینە. وەكو كەسێكی سەربەخۆ ئامادەمە خوێنی خۆم بكەمە قوربانی عەفرین. دەزانم ئەم بۆچوونەم نەرێنیە و باش نیە، بەڵام جگە لەمە هیچ ئاسۆیەكی دیكە نابینم.