09:00 - 04/02/2019
ئه‌و زانایه‌یی به ڕێكه‌وت خزمه‌تێكی گه‌وره‌ی به مرۆڤایه‌تی كرد
ئه‌لیكسانده‌ر فلیمینگ زانای به‌ناوبانگی بواری میكرۆب به ڕه‌گه‌ز سكۆتله‌ندییه و هه‌ڵگری خه‌ڵاتی نۆبله، چونكه ئه‌و داهێنه‌ری ده‌رمانی په‌نسلینه كه یه‌كێكه له‌و دژه میكرۆبانه‌ی له جیهانی ته‌ندروستیدا سودی لێ وه‌رده‌گیرێت، لێره‌شه‌وه خاڵی وه‌رچه‌رخان له مێژووی مرۆڤایه‌تی تۆماركراوه، كاتێك پزیشكه‌كان توانیان چاره‌سه‌ری نه‌خۆشیه‌كانیان له ڕێگه‌ی ئه‌م ده‌رمانه‌وه بكه‌ن.
ژیانی كه‌سێتی فلیمینگ
ئه‌لیكسانده‌ر فلیمینگ له شه‌شی ئابی 1881 له ناوچه‌ی دراڤیڵی به‌ریتانیا له دایككبووه. ئه‌و كوڕی پیاوێكی جوتیاربووه، دواتر له ته‌مه‌نی 13 ساڵیدا چۆته له‌نده‌ن، له‌وێ سه‌رقاڵی مه‌شقبووه تاوه‌كو ببێته پزیشك. ساڵی 1906 به‌هۆی به‌رزی ئاستیه‌وه ده‌ستیكردووه به لێكۆڵینه‌وه له كۆلێژی پزیشكی سانت ماری له زانكۆی له‌نده‌ن ئه‌وه‌ش له ژێر سه‌رپه‌رشتی مرۆس ڕایت، كه ئه‌ستێره‌یه‌كی دیاری بواری چاره‌سه‌ری كوتان بووه. له جه‌نگی یه‌كه‌می جیهانیدا فلیمینگ له فه‌یله‌قی پزیشكی سوپا كاریكردووه و دوای ته‌واوبوونی جه‌نگ گه‌ڕایه‌وه بۆ سانت ماری.
سه‌ره‌تای دۆزینه‌وه‌كه
ڕۆژێكی ساڵی 1928 فلیمینگ له پشووبوو گه‌ڕایه‌وه بۆ تاقیگه‌كه‌ی، تێبینی ئه‌وه‌ی كرد كه ئه‌و كێلگه به‌كتریایه‌ی كه له ده‌ره‌وه‌ی تاقیگه بیری چووبوو، خه‌رمانه‌یه‌كی سپی له ده‌وری سه‌ریهه‌ڵداوه، فلیمنگ دركی به‌وه كرد كه ئه‌و خه‌رمانه سپییه كه چوارده‌وری قاڵبه‌كه‌ی داوه سه‌رجه‌م به‌كتریاكانی كوشتووه، بۆیه ئه‌و به‌شه‌ی كه گه‌نیووه وایكردووه بازنه‌یه‌كی به‌تاڵ له به‌كتریا له ده‌وری كۆبێته‌وه. فلیمینگ به‌م كاره تووشی شۆك بوو، دواتر چوو له ژێر میكرۆسكۆپ ده‌ستی به‌تاقیكردنه‌وه‌ی كرد، ئه‌وجا زانی ئه‌و ماده‌یی كه خه‌رمانه گه‌نیووه‌كه درووستبووه مادده‌ی په‌نسلینه.
دوای تێپه‌ڕبوونی چه‌ندین هه‌فته فلیمینگ له چاوه‌ڕوانی ئه‌وه‌دا بوو كه به شێوه‌یه‌كی به‌رچاو ئه‌و پارچه گه‌نیووه گه‌شه‌ی زیاتر بكات تاوه‌كو بگاته ئه‌نجامێك، دواتر گه‌یشته ئه‌و ئه‌نجامه‌ی كه هه‌ندێك فاكته‌ر هه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و په‌نسلینه بگه‌نێت، ئه‌وه‌ش واده‌كات كه ڕێگر بێت له‌به‌رده‌م گه‌شه‌ی ئه‌و به‌كتریایه كه له‌و شوێنه‌ی داوه، بۆیه له‌م ڕێگایه ده‌توانرێت ببێته دژێك بۆ نه‌خۆشییه ڤایرۆساوییه‌كان.
دكتۆر فلیمینگی به‌ناوبانگ سه‌باره‌ت به‌و ڕۆژه سووره ده‌ڵێت" كاتێك به‌یانی ڕۆژی 29ی ئه‌یلولی 1928 له خه‌و هه‌ستام، دڵنیانه‌بووم كه پلانی ڕووداوی شۆڕشی پزیشكی دابنێم یاخود دژه به‌كتریایه‌كی جیهانی بدۆزمه‌وه به تایبه‌ت به‌كتریای بكوژ، به‌ڵام ئه‌وه ده‌زانم ئه‌وه‌ی كردم ئه‌وه‌بوو كه ده‌مویست.
شكست
فلیمینگ هه‌وڵی ده‌دا په‌نسلین له شووشه‌ی خوێنی تاقیگه ده‌ربهێنێت، به‌ڵام ناچالاك بوو، بۆیه نه‌یتوانی به شێوه‌ی دابڕاو په‌نسلین راكێشێت، دۆزینه‌وه‌ی په‌نسیلینه‌كه‌ی بڵاوبووه‌وه به‌ڵام له كۆتایدا شكستی هێنا.
له ڕاستیدا فلیمینگ هیچ مادده‌یه‌كی تاقیگه‌ی له سانت ماری نه‌بوو، جگه له‌وه‌ش پێشینه‌ی كیمیاوی گونجاویش نه‌بوو تاوه‌كو شله‌ی په‌نسلین و پێشكه‌وتنی ئاشكرا بكات، نه‌شیده‌زانی چۆن وا بكات دژی ئه‌و به‌كتریایه چالاكی بكات و چۆنیش به‌كاری بهێنێت.
دكتۆر هاوارد فلۆری
ئه‌م كرده‌وه گرنگه گواسترایه‌وه بۆ لای دكتۆر هاوارد فلۆری كه پسپۆری زانستی نه‌خۆشیه‌كان بوو له هه‌مان كاتدا به‌ڕێوبه‌ری خوێندنگای ولیام دۆن بوو له زانكۆی ئۆكسفۆرد، ئه‌و كاره مێژووییه‌كه‌ی له ساڵی 1938 ده‌ستی پێكرد، له كاتێكدا كه فلۆری ماوه‌یه‌كی زۆر له‌و ڕێگایه‌بوو كه وایكرد، به‌كتریا و شتی گه‌نیوو یه‌كتری ده‌كوژن.
یه‌كه‌مین تاقیكردنه‌وه‌ی (مشك)
له هاوینی ساڵی 1940 ئه‌وان ده‌ستیان كرد به تاقیكردنه‌وه له سه‌ر په‌نجا مشك ئه‌و مشكانه له‌و جۆرانه بوون كه تووشی به‌كتریای بكوژ هاتبوون، نیوه‌یان مردن و بۆنێكی ناخۆشیان لێ هه‌ستا، نیوه‌كه‌ی دیكه‌یان ڕزگاریان بوو كاتێك ده‌رزی په‌نسلییان لێدرا.
له‌م خاڵه‌دا دكتۆر فلۆری زانی كه چیتر ده‌توانین به شێوه‌یه‌كی ئاماده تاقیكردنه‌وه‌كان بخه‌نه سه‌ر مرۆڤ، به‌ڵام كێشه‌كه ئه‌وه‌بوو چۆن بتوانن بڕی ته‌واو له په‌نسلین به ده‌ست بهێنن تاوه‌كو چاره‌ی نه‌خۆشی پێ بكرێت، سه‌ره‌ڕای هه‌موو ئه‌و هه‌وڵانه‌ی كه دراون، هه‌ستان بڕی دوو هه‌زار لیتریان له شله ئاماده كرد بۆ ئه‌وه‌ی بتوانن چاره‌سه‌ری یه‌ك نه‌خۆشی پێ بكه‌ن.
یه‌كه‌مین تاقیكردنه‌وه‌ی مرۆیی
له ئه‌یلولی 1940 پۆلیسێكی ته‌مه‌ن 48 ساڵ به ناوی ئه‌لبێرت ئه‌لیكسانده‌ر خۆی كرده قوربانی بۆ ئه‌وه‌ی تاقیكردنه‌وه‌كه‌ی به‌سه‌ردا جێبه‌جێ بكه‌ن، ئه‌و له كاتێكدا ئه‌و كاره‌ی كرد به‌كتریا دابووی له چاوی و قژی، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه ئه‌لیكسانده‌ر چووه نه‌خۆشخانه و چه‌ندین ده‌رزی سلڤای وه‌رگرت، به‌ڵام وایلێهات كه دوومه‌ڵ له چاو، سینه و ده‌ستی ده‌ربچێت. كاتێك فلۆری ئه‌مه‌ی بیست داوایكرد له پزیشكه‌كان ده‌ستبه‌جێ په‌نسلین بده‌ن به‌و نه‌خۆشه، دوای پێنج ڕۆژ له كوتانی ئه‌لیكسانده‌ری پۆلیس به ته‌واوه‌تی باش بووه‌وه. به‌ڵام به‌هۆی نه‌بوونی په‌نسلینی ته‌واو كه به‌رده‌وام بدرێت به پۆلیسه‌كه مرد.
پێشكه‌وتنی په‌نسلین و به‌رهه‌مهێنانی
له هاوینی ساڵی 1941 و دوای ئه‌وه‌ی ئه‌مریكا هاته ناو مه‌یدانی جه‌نگی جیهانی دووه‌مه‌وه، زاناكان ویستیان په‌ره به‌م ده‌رمانه بده‌ن، بۆ ئه‌وه‌ی زۆرترین بڕیان ده‌ست بكه‌وێت، به تایبه‌تی له كاتی جه‌نگدا، چونكه جه‌نگاوه‌ران زیاتر به نه‌خۆشی ده‌مردن تاوه‌كو جه‌نگه‌كان.
له جه‌نگی یه‌كه‌می جیهانیدا رێژه‌ی مردووان به نه‌خۆشی سییه‌كان به به‌كتریا 18% بووه كه‌چی له جه‌نگی دووه‌می جیهانیدا ئه‌و ڕێژه‌یه دابه‌زی بۆ 1%. له كانوونی دووه‌می 1942 تاوه‌كو مانگی ئایار، توانرا 400 ملیۆن یه‌كه‌ی په‌نسلینی پاك به‌رهه‌م بهێنرێت، له كۆتای جه‌نگی جیهانی دووه‌مدا كۆمپانیاكانی به‌رهه‌مهێنانی ده‌رمان له ئه‌مریكا مانگانه توانیان 650 ملیار یه‌كه‌ی په‌نسلین به‌رهه‌م بهێنن.
رێزلێنان له فلیمینگ
به بێ فلیمینگ هیچ كه‌سێك نه‌یده‌زانی گه‌شه به ده‌رمانی په‌نسلین بدات بۆیه ساڵی 1945 خه‌ڵاتی نۆبڵی پێ به‌خشرا، ئێستا فرۆشی دژه به‌كتریا ساڵانه ده‌گاته شه‌ش ملیۆن پاوه‌ند.